10.1 en 10.8 ziekteverwekkers

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop + Binas pakken

Ga in deze Lesson-Up

H10 Huid en afweer

Leerdoelen

Je kent voorbeelden van de manier waarop bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers een lichaam infecteren en zich daarin vermenigvuldigen.

Je kunt anderen adviseren wat je kunt doen om infecties te voorkomen of te genezen (indien mogelijk)

wat weet je al van afweer?

virussen, bv:

• Spaanse griep
• Ebola
• HIV
• Verkoudheid
• Corona
  

Zitten in je cellen

bacteriën: bv

• zwarte pest
• cholera
• tuberculose
• lepra

Zitten tussen je cellen

Zwarte pest

14e eeuw

1/3 van de Europese bevolking stierf

Na de zwarte pest werd de Europese bevolking gemiddeld ouder. Bedenk een evolutionaire reden.

Luizen en ratten

bacterie: Yersinia pestis

bij een beet wordt de bacterie van luis naar rat/mens overgedragen

De bacteriepopulatie groeit in bloedbaan/longen/lymfeknopen 

wat zijn andere manieren om geïnfecteerd te raken met een bacterie?

ziekte-overdracht

1. lucht (via aerosolen)
2. via water en voedsel
3. via huidcontact
4. via slijmvliescontact
5. via bloed (bv door luis)

kan per ziekteverwekker verschillen

exponentiele groei
wat voor curve?

temperatuurafhankelijk

voorkomen

• ondoordringbare huid
• competitie met goede bacterien (huid/spijsverteringsstelsel)
• antibacteriële stoffen in slijmlagen (neus, ogen, longen, maag, darmen)
• ontsmetten (?)

Resistentie

antibiotica

Virussen

Kapseltje met DNA of RNA

corona: enkelstrengs RNA

vergelijkbaar met mRNA

levende organismen?

benoem zoveel mogelijk levenskenmerken (dingen die al het leven gemeenschappelijk heeft)

Virus levenscyclus

1. Contact maken met gastheercel
2. Erfelijk materiaal inbrengen
3. Cel gebruiken om te vermenigvuldigen
4. Nieuwe deeltjes infecteren nieuwe cellen

Virussen

Kapseltje met DNA of RNA

corona: enkelstrengs RNA

vergelijkbaar met mRNA

levende organismen?

Evolutie?

Hoe kan een virus evolueren?

waarom gaat dat zo snel?

met vaccinatiebewijs direct weer normaal leven?

https://schooltv.nl/video/popup/de-ontwikkeling-van-het-aids-virus-niet-te-stoppen/#autoplay

leg uit hoe in een samenleving met gevaccineerde en niet gevaccineerde mensen een variant kan ontstaan waartegen het vaccin niet beschermt. Begippen: variatie, selectie(druk), vermenigvuldiging.

Je opa of oma is verkouden en wil naar de huisarts voor een antibioticakuur. Noem twee redenen waarom dit geen goed idee is.

Dit hoofdstuk

1e linie: 10.2 en 10.4

2e linie: 10.5

3e linie: 10.6

huiswerk

maak toets vragen bij 10.1 en 10.8

veel links met andere onderwerpen = examentraining