5.1 Invloed van voeding op je gezondheid

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.1 plantaardige en dierlijke voedingsstoffen

Deze les leer je...

• Welke voedingsstoffen er zijn;
• Wat de functies zijn van alle voedingsstoffen;
• Wat er gebeurt met een teveel aan voedingsstoffen;
• Wat een normale energiebehoefte van een persoon is;
• Wat dissimilatie is;
• Wat een spoorelement is.

Welke 6 voedingsstoffen zijn er?

                             Weet je het nog?

Welke van de 6 voedingsstoffen geven je energie?

geeft energie

geeft geen energie

vetten

koolhydraten

vitamines

eiwitten

mineralen

water

De vier functies van voedingsstoffen

1. Bouwstoffen: stoffen die worden gebruikt bij de vorming van cellen en weefsels
2. Brandstoffen: stoffen die energie leveren
3. Reservestoffen: stoffen die worden opgeslagen in bepaalde delen van het lichaam
4. Hulpstoffen (beschermende stoffen): stoffen die ervoor zorgen dat je gezond blijft

Opslag van energie

• Koolhydraat (glucose)

=> glycogeen
=> spieren, lever.

• Vet
  

=> in beenmerg, rond organen en onder de huid.

• Eiwitten

=> worden niet opgeslagen

Water

• Belangrijk bestanddeel bloed, lymfe en weefselvloeistof
• Bouwstof
• Transportmiddel

Hoe weet je hoeveel energie in een voedingsmiddel zit?

Energie kan worden uitgedrukt in
kilocalorieën (kcal) of in kilojoule (kJ).

Aanduiding voor de hoeveelheid energie.

1 kcal = 4,2 kJ

Energiebehoefte

Energiebehoefte per dag hangt af van veel factoren;
1.  Geslacht

2. Leeftijd
3. Lichaamsgrootte; mannen hebben een groter lichaamsgrootte
4. Lichamelijke inspanning; oftewel hoeveel energie je verbruikt.

Als er veel energie binnenkomt en minder wordt verbruikt, dan wordt het omgezet in reservestoffen en zo opgeslagen als vet.

= hoeveelheid energie die een persoon per dag nodig heeft.

Ruststofwisseling

• Energieverbruik in rust.
• Ademhaling, hartslag, bewegen darmen, werking nieren.

• 1 uur stilzitten = 4 kJ/min.
• 1 uur hardlopen = 34 kJ/min.

Koolhydraten

• Brandstof => glucose
• Opgeslagen als glycogeen in spieren en lever (reservestof)
• Planten: glucose --> zetmeel

koolhydraten in de celwand

cellulose

hemicellulose

lignine

dit zijn de voedingsvezels in plantaardige voeding, niet te verteren

polysachariden

pectine

Gebruik Binas 67F:
uit hoeveel C-atomen bestaat een glucose molecuul?

Geef 2 voorbeelden van een di-sacharide

Eiwitten

• Bouwstof voor (spier)cellen en enzymen
• Brandstof (als er verder niets te verbranden is)
• Kan niet worden opgeslagen

Gebruik Binas 67H:
hoeveel verschillende aminozuren zijn er?

Wat betekent de '2' bij een aantal aminozuren?

Wat betekent het groene kader bij de aminozuren? Wat valt je op?

Vetten

• Brandstof
• Bouwstof voor celmembranen en hormonen
• Opgeslagen onder huid, merg van holle beenderen en rond organen (reservestof)

Gebruik Binas 67G:
uit welke drie atomen zijn vetten opgebouwd?

Verklaar de naam 'triglyceride'.

Vitaminen en mineralen

• Vitaminen: beschermende stof
• Mineralen: beschermende stof en bouwstof

Huiswerk