10.4 en 10.5 1e en 2e barriere

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Doelstelling

Je kunt uitleggen hoe de aspecifieke afweer de groei van een populatie ziekteverwekkers kan inperken en de specifieke afweer kan activeren.

 ontstekingsreactie, Natural Killer (NK) cellen.

Beredeneer aan de hand van minimaal 3 levenskenmerken of het corona-virus een levend organisme is

Overzicht

barriere 1, buiten houden van ziekteverwekkers

barriere 2, aspecifieke afweer: detectie, eerste bestrijding en activatie van de specifieke afweer

barriere 3, specifieke afweer: gerichte bestrijding van een specifieke ziekteverwekker

antigeen (gemeen): molecuul waaraan een ziekteverwekker herkend wordt.

antistof (tof): molecuul waarmee het lichaam de ziekteverwekker bestrijd.

1e barriere

• Huid
• Antibacteriele stoffen in slijmlagen
• Maagzuur

Aspecifiek: gericht op alle lichaamsvreemde stoffen

eigen/vreemd?

De afweer herkent lichaamsvreemde stoffen (=antigeen)

bv: spike-eiwit op SARS-COVID

Ontstekingsreactie

1. Beschadigde cellen geven signaalstoffen af
2. Macrofagen verzamelen zich en fagocyteren ziektewekkers
3. Macrofagen geven signaalstoffen af en lokken meer fagocyterende cellen

Signaalstoffen zorgen ook dat bloedvaten wijder worden (de afweer kan de infectie makkelijker bereiken -> het weefsel wordt rood (=ontstoken)

Macrofagen fagocyteren binnengedrongen ziekteverwekkers en beschadigde cellen.

Bij een ontstekingsreactie maakt het niet ui hoe de cellen beschadigd raken of door welke ziekteverwekker dit gebeurt. Hoort de ontstekingsreactie dus bij de specifieke of aspecifieke afweer?

Leg uit waardoor bij een ontstekingsreactie weefsel rood wordt en opzwelt,

Virus zit in de cel - probleem

NK-Cel: speciale witte bloedcel

Werking NK-Cel: 

lichaamscel raakt geïnfecteerd

Viruseiwitten komen terecht in de celmembraan van de lichaamscel

NK cel herkent en doodt de cel door deze te doorboren en te injecteren met enzymen.

NK-cel

andere functies:

opruimen tumorcellen (voordat ze een probleem worden)

Afbraak weefsels tijdens ontwikkeling (tandwortels melkgebid, vliezen tussen vingers)

Jij en een vriendin worden per ongeluk aangeniest door een klasgenoot die erg verkouden is. Jij wordt niet verkouden, maar je vriendin wel. Hoe komt het dat jij niet verkouden wordt?

De zandbak is een plaats waar kleine kinderen grote kans lopen op besmetting met kleine wormpjes (aarswormen). Een klein kind speelt in de zandbak en krijgt wormeneitjes onder de nageltjes. Even later steekt ze haar duim in haar mond. Gelukkig blijkt ze een paar dagen later toch geen wormenbesmetting te hebben. Hoe is dat mogelijk?

Natural killer-cellen zijn geen macrofagen. Wat is het verschil? Noem ook een overeenkomst.

Antigeen of antistof?
Een griepvirus dat binnendringt in je lichaam bevat ...

1. antigenen
2. antistoffen

HUISWERK

maak de vragen bij 10.4 en 10.5 en kijk deze na (in een andere kleur verbeteren)

plaats in de volgende dia

Maak een foto van je (nagekeken) opgaven bij 10.4 en 10.5