4.3 Hormonale regeling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4: Voortplanting

4.3 Hormonale regeling

Herhaling par 4.2 (5 min)

Uitleg hormonale regeling (+/- 20 min)

Zelfstandig werken (+/- 20 min)

Einde les (vragen?)

4.3 Hormonale regeling

Les 1 Hormonale regeling man/vrouw (vandaag)

Les 2 Zwanger en geboorte (morgen)

Wat weet je van ... hormonen?

Hormonen

Hypothalamus: hormoonklier in de hersenen

Hypofyse: centrale hormoonklier 

Vanaf de puberteit: hypothalamus produceert

GnRH (gonadotropine- releasing-hormone).

Via bloedvaten komt dit hormoon bij de hypofyse.

De hypofyse produceert daardoor FSH (follikel stimulerend hormoon) en LH (luteïniserend hormoon). (Latijn: luteus = geel)

Moet ik dit leren?

Hormoonklieren en de hormonen die ze maken, inclusief de werking van de hormonen staan in Tabel 89A.

Man

= LH

Negatieve terugkoppeling

Receptoreiwitten

Waarom reageren de interstitiële cellen in
de testes (cellen van Leydig) op de aanwezigheid van ICSH (LH)?

Ze hebben receptoren voor ICSH (LH).
 

Receptoreiwitten

Waarom reageren de cellen van Sertoli (voedstercellen) op de aanwezigheid van FSH?

Sertolicellen hebben receptoren voor FSH.
 

Vrouw

Vrouw

Dag 1: start menstruatie.

FSH stijgt en stimuleert de rijping van nieuwe follikels.

Rijpende follikels geven oestrogenen af.

Lage concentratie oestrogenen remt de afgifte van GnRH (en dus LH en FSH)

Waarom?

Rijpende follikels geven oestrogenen af.

Boven een drempelwaarde stimuleren oestrogenen juist GnRH en dus LH en FSH (positieve terugkoppeling)

+/- dag 13 piek in LH en FSH

Door de piek in LH volgt de ovulatie (meiose I).

Gele lichaam (overgebleven, 'lege' follikelcellen) geven progesteron af.

Piek in FSH zorgt voor extra oestrogenen.

Oestrogenen stimuleren de groei van het baarmoederslijmvlies, progesteron zorgt voor goede doorbloeding.

Wanneer geen bevruchting:

Gele lichaam verschrompeld en geeft geen progesteron meer af: GnRH, LH en FSH worden niet meer geremd.

Menstruatie (afstoten baarmoederslijmvlies).

Aan de slag met de leerdoelen

Huiswerk: Lezen par 4.3 blz 121, 122. Maken opdracht 37, 39 t/m 42 (43)

Goed passende leerstrategie: 

Stap 1:  Maak zelf een schematisch overzicht van de hormonale regulatie van de menstruatie cyclus

Stap 2: Leg de hormonale regeling uit aan je buurman/vrouw a.d.h.v. jouw gemaakte schema.

Deadline verslag

Vrijdag 20 december

4.3 Hormonale regeling

Reflectievragen:

1. Waarom reageren de cellen van Leydig op het hormoon ICSH?

2. Hoe wordt voorkomen dat er meerdere follikels gaan rijpen?

3. Wat is de reden dat het baarmoederslijmvlies (pas) aan het einde van de cyclus wordt afgestoten?

4. Waar wordt bij vrouwen het hormoon testosteron gemaakt,
in de ovaria of in de bijnieren? 

Zwangerschap

Twee 'problemen' moeten overwonnen worden:

1. Menstruatiecyclus onderdrukken

2. Baarmoederslijmvlies in stand houden

Wat is de oplossing?

--> Gele lichaam (corpus luteum) in stand houden!!

Hormonen - HCG

Vanaf de innesteling geven de cellen van de trofoblast het hormoon HCG af. Dit hormoon voorkomt dat er een menstruatie start. 

HCG is in de urine van 

zwangere vrouwen aan te
tonen met behulp van een 

zwangerschapstest.

Zwangerschap

Het hormoon HCG zorgt ervoor dat het gele lichaam niet verschrompelt. 
Progesteron blijft aanwezig en GnRH, LH en FSH blijven geremd.
--> Geen menstruatie en geen nieuwe follikelrijping.

--> Baarmoederslijmvlies groeit verder.

Na drie maanden neemt de placenta de vorming van progesteron en oestrogenen over. 

=LH

Bevalling

Prostaglandinen leiden tot samentrekking van de spieren van de baarmoederwand (ontsluitingsweeen).

Oxytocine stimuleert samentrekking van spierweefsel (persweeen tijdens de bevalling, samentrekken baarmoeder en melkafgifte na de bevalling).

Prolactine stimuleert de melkklieren tot productie van melk.

Doel en begrippen 4.3

Je leert hoe hormonen de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen regelen

hypofyse, hypothalamus, GnRH, FSH, LH, receptoreiwitten, negatieve terugkoppeling, oestrogenen, progesteron, positieve terugkoppeling, gele lichaam, prostaglandinen, ontsluitingsweeën, baarmoedermond, oxytocine, persweeën, nageboorte, prolactine, oxytocine, melkklieren

Huiswerk

Lezen par 4.3 blz 122, 123, maken opdracht 43, 44, 46, 47, 48

Voorbereiding toets H2 par 5, H3 par 1-4, H4 par 1-3

Online oefentoetsen Nectar

Online oefentoetsen op Biologiepagina.nl

Oefentoetsen op Examensite staan klaar op Its Learning