TVG3C Ned P2_week 1 les 1 en 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

T V G 3 C

Welkom

Startopdracht: plaats de juiste leestekens en hoofdletters

1. toen vanochtend de wekker niet afging en ik veel te laat uit bed stapte was het toch nog donker buiten
   
2. s avonds is het toch altijd leuk om nog een rondje met de hond te lopen vroeg tanja van buren aan haar moeder

Startopdracht: plaats de juiste leestekens en hoofdletters

1. Toen vanochtend de wekker niet afging en ik veel te laat uit bed stapte, was het toch nog donker buiten.
   
2. " 's Avonds vind je het toch altijd leuk om nog een rondje met de hond te lopen?" vroeg Tanja van Buren aan haar moeder.

8 verbeteringen

Docent

Programma P2

Aan het eind van de deze periode heb je 

• het werk Klucht van de koe van Brederode leren kennen
• je spelling verbeterd (werkwoordspelling, interpunctie, aan elkaar schrijven van samenstellingen)
• grammatica verbeterd (verschil hoofd- en bijzinnen)
• heb je beeldspraak (weer) geleerd en toegepast

=> TEA 2: schrijfvaardigheid 

Leerdoel

Aan het eind van de deze week weet je (weer) wat beeldspraak is en wat stijlfiguren zijn. Ook heb je een begin gemaakt met Brederodes werk "Klucht van de koe"

Je maakt aantekeningen

Wat valt je op bij deze formuleringen?

• Het enige waarin Poetin geïnteresseerd is, is macht, macht en nog eens macht. 


• "Die training was echt afschuwelijk: ik ging echt dood!"
• "Wat een eend!" riep de automobilist uit naar een plots overstekende voorbijganger. 

Wat valt je op bij deze formuleringen?

• Het enige waarin Poetin geïnteresseerd is, is macht, macht en nog eens macht. (stijlfiguur: repetitio / herhaling)


• "Die training was echt afschuwelijk: ik ging echt dood!" (stijlfiguur: hyperbool)
• Wat een eend!" riep de automobilist uit naar een voorbijganger.  (beeldspraak: metafoor)

Beeldspraak 

• Dichters schrijven niet precies wat ze denken of voelen, maar kiezen voor beelden (beeldspraak)
• Reden: rijker taalgebruik, origineler, zet aan tot nadenken

Er zijn dagen 

waarop ik nog net geen vlieg ben

die in de stroop landt

en weer wil opstijgen

(Toon Tellegen, De werkelijkheid)

Beeldspraak 

Bij beeldspraak gebruik je woorden in een 

figuurlijke betekenis. Goede beeldspraak maakt tekst mooier, duidelijker en krachtiger.

Vormen: vergelijking; metafoor; personificatie

1. Vergelijking

Bij een vergelijking is er een object (dat wat er "echt" is of letterlijk bedoeld wordt) en een beeld. Die twee worden met elkaar vergeleken.

Object: vent (die zie je echt). Beeld dat je wilt geven: beer

• Dat is echt een beer van een vent.
• Ze ziet eruit als een vogelverschrikker ("als" verbindingswoord)

1. Vergelijking

"Die glimlach van je

Alsof er een parkiet over je gezicht klimt"

(Peter Verhelst)

"Ik ben een enkele planeet

Ik zoek een stelsel"

(Lotte Asveld) 

Je kamer ziet eruit ALS...

Je kamer LIJKT WEL...

...een zwijnenstal.

2. Metafoor

Een metafoor lijkt op een vergelijking, maar het object (dat wat "echt" is of letterlijk bedoeld wordt) ontbreekt in een zin. Dus wordt genoemd.

Spreekwoorden en uitdrukkingen zijn ook metaforen.

• wat een eend! => onnadenkend persoon
• wolk => gedachtenwolk

3. Personificatie

• Bij een personificatie geef je menselijke eigenschappen aan een concreet, levenloos voorwerp of iets abstracts.
• De wind huilt om het huis
• Papier is geduldig (is ook spreekwoord).

"Misschien vergat hij zijn horloge

of vergat het horloge hem de juiste tijd te geven" 

(Hagar Peeters)

Stijlfiguren: voor een krachtige boodschap 

1. herhaling (repetitio): Poetin wil macht, macht en nog eens macht. "ik wilde

ik wilde dat je voor me stond

op een zondagochtend

op een zondagochtend tussen negen en elf" (Karlijn Groet)

2. parallellisme: herhaling van een bepaald zinsbouw: "Als hij slaapt, laat ik hem slapen. Als hij eet, laat ik hem eten. Als hij leest, praat ik hem niet de oren van het hoofd" (Sylvia Hubers)

Stijlfiguren: voor een krachtige boodschap 

1. bijzondere opsomming: climax: 

"Ik houd van het proza, dat op mij toereist, op mij aanraast, op mij neerdondert in een stormende stortvloed van passie."

(Lodewijk van Deyssel)

2. bijzondere opsomming: anticlimax: geen auto, geen scooter, maar een gewone fiets (aflopend, teleurstelling op het eind)

Stijlfiguren: voor een krachtige boodschap 

1. antithese (tegenstelling): woorden of zinnen die samen een tegenstelling vormen, staan dicht bij elkaar: "Wij voeren geen bittere oorlog. Onze wraak is zoet."
   
2. paradox: een schijnbare tegenstelling. Het lijkt of twee woorden of zinnen volledig tegengesteld zijn, maar als je goed leest, klopt het toch "We moeten vechten voor de vrede" 
   
3. hyperbool (sterke overdrijving): "Ik ging echt dood tijdens die training."
   

Stijlfiguren: voor een krachtige boodschap 

1. eufemisme: stijlfiguur dat op een verzachtende manier iets uitdrukt dat moeilijk of pijnlijk is. Daardoor komen de woorden misschien minder hard over "Ze gaat voortaan wonen achter haar eigen naam" => scheiding "U heeft extra reistijd"=> vertraging
2. op een retorische vraag verwacht je geen antwoord. Als de klas niet aan het werk gaat, zegt de docent "Of willen jullie je werk liever na school afmaken?"
   

Welk stijlfiguur?

• De gedoodverfde winnaar werd geen eerste, geen tweede, zelfs geen derde, maar voorlaatste.


• Ik zie je terwijl je afwezig bent. Ik hoor je terwijl je zwijgt. Ik voel je terwijl je er niet bent.
• Zonnestralen, bliksemschichten
• We hebben onze hond laten inslapen.

Welk stijlfiguur?

•  ...geen eerste, geen tweede, zelfs geen derde, maar voorlaatste: anticlimax



• Ik zie je terwijl je er niet bent. Ik hoor je terwijl je zwijgt: parallellisme
• Zonnestralen, bliksemschichten: antithese
• ...onze hond laten inslapen: eufemisme

Welk stijlfiguur?

• Annelies heeft naar eigen zeggen vannacht geen oog dicht gedaan.
• De directie zal met een plan komen, waarin ze uit de doeken doet dat ze het bedrijf gaat afslanken.

Stijlfiguren en beeldspraak

Dit leer je omdat je dit soort taal uit de tekst van Klucht van de koe moet kunnen halen én omdat je eigen schrijfproducten sterker worden als je beeldspraak en stijlfiguren toepast

Welk stijlfiguur?

• Annelies heeft naar eigen zeggen vannacht geen oog dicht gedaan => hyperbool
• De directie zal met een plan komen, waarin ze uit de doeken doet dat ze het bedrijf gaat afslanken => eufemisme

De 17e eeuw in de Nederlanden......

• Waaraan denk je dan? 
  
• ...
• Renaissance, Tachtigjarige Oorlog, oprichting VOC, godsdienstvrijheid in de Nederlanden, bloeiende handel, start van onderdrukking en slavernij,....

Start Klucht van de koe 

• Doel: taal en cultuur van verleden leren kennen
• Klucht van de koe: toneelstuk van Brederode (1612)
• Middeleeuwen (500-1500): verhalen werden eerst mondeling doorgegeven; vanaf plm 1100 met de hand opgeschreven
• Boekdrukkunst rond 1500.

Tijdslijn

Renaissance 16e en 17e eeuw

• Nieuwe culturele stroming vanuit Italië
• Terugkijken naar rijke Romeinse verleden, geïnspireerd op Griekse oudheid
• Creatie van nieuwe toneelstukken, gedichten en heldenverhalen die leken op voorgangers uit Griekse en Romeinse tijd
• Ook in bouw, schilderkunst en beeldhouwkunst

Brederode

Brederode

Brederode

Een vaandeldrager had een gevaarlijke functie: hij moest de vlag verdedigen, desnoods met zijn leven.

Klucht

Komisch toneelstuk; veelvoorkomende motieven zijn goedgelovigheid, overspel en dronkenschap. De bedoeling ervan was gewoon even lekker lachen

en een beetje leren hoe het niet moet. 

De eerste Nederlandse kluchten stammen uit de 14de eeuw.

Gauwdief en optrekken

Eén van de personages is een gauwdief: dat is een slimme, geslepen dief. ‘Gauw’ betekent ‘vlug’ of ‘snel’.

Een ander personage is een optrekker: dat is een slampamper, pierewaaier, losbol, doordraaier. Iemand die dus duidelijk niet serieus werkt en leeft. 

Termen uit de 16e/17e eeuw

• Klucht: komisch toneelstuk, veelvoorkomende motieven zijn goedgelovigheid, overspel en dronkenschap. De bedoeling ervan was gewoon even lekker lachen en een beetje leren hoe het niet moet. De eerste Nederlandse kluchten stammen uit de 14de eeuw.
• Een van de personages uit Bredero's toneelstuk is een gauwdief: dat is een slimme, geslepen dief. ‘gauw’ betekent ‘vlug’ of ‘snel’.
• Een ander personage is een optrekker: dat is een slampamper, pierewaaier, losbol, doordraaier.

Termen uit de 16e/17e eeuw

• Rederijkerskamer: Rederijkers (1450-1650) In de vijftiende eeuw werden overal in de Nederlanden rederijkerskamers gesticht: verenigingen waar stedelingen samen kwamen om met elkaar literatuur te beoefenen. Rederijkers organiseerden regelmatig besloten bijeenkomsten en grote publieke feesten en wedstrijden waar toneelstukken werden opgevoerd en gedichten voorgedragen.

Samen lezen

Eindrijm

Woorden aan het einde van de regel hebben dezelfde klank.

Kijk maar naar het gedicht hiernaast:

Vier rijmschema's bij eindrijm:

Mannelijk eindrijm: 

•  één klank rijmt 
• die klank krijgt de klemtoon
• bv: 'kok' - 'stok' 

Vrouwelijk eindrijm:

• twee klanken rijmen
• de voorlaatste klank krijgt de klemtoon
• bv: 'kopen'  - 'lopen'
  

Eindrijm - rijmschema's

• aabb ccdd: gepaard rijm
• abab cdcd: gekruist rijm
• abba cddc: omarmend rijm
• abcb: gebroken rijm

Lees mee

Regel 1 t/m 81, de introductie van Gijsje de gauwdief 

• Teken of schrijf tijdens het luisteren in je schrift belangrijke dingen uit dit deel van het verhaal

Zelfstandig werken

1. Lees het toneelstuk verder t/m regel 165

2. Lees opdrachtenboekje en maak opdrachten t/m 8

3. Vragen over toets: ik roep je aan m'n tafel