vwo 4 spelling les 4 ww, verkleinwoorden, aan elkaar / los, liggend streepje

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom! 

Leg vast klaar: 

- je leesboek

- je schrift

- je laptop

Lesdoelen

• Je kunt werkwoorden goed spellen. 
• Je weet hoe je een verkleinwoord maakt van een zelfstandig naamwoord en kunt de regels toepassen.
• Je kent de regels aangaande het aan elkaar of los schrijven van woorden en kunt deze toepassen. 

Persoonsvorm         > T.T.

                                       

                                        > V.T.

Geen persoonsvorm   >    voltooid deelwoord ('t Kofschip)

                                           >    bijvoeglijk naamwoord (zo kort mogelijk)

                                           >    onvoltooid deelwoord ( hele ww + -d)

                                           >    gebiedende wijs (ik-vorm)

                                           >    infinitief (hele ww)

 1. Ik of jij/je erachter = ik-vorm

2. ev: jij/hij/zij/het = ik-vorm + t

3. mv: wij/jullie/zij = hele werkwoord

Sterke werkwoorden: veranderen van klank 

Zwakke werkwoorden: ik-vorm + te(n)/de(n)

Opdracht

Noteer de vorm van het werkwoord (pvtt, pvvt, vd, bn, etc.) Noteer dan hoe je het werkwoord moet spellen. 

Zin: Ik (vinden) het goed dat hij het verhaal (vertellen) aan ons.

Jouw antwoord: 

pvtt - vind

pvtt - vertelt

De spits vertrok (mopperen) toen hij uit het veld werd (sturen).
[noteer: vorm - antwoord]

Deze pas (poetsen) auto's staan straks (glanzen) tussen de oldtimers.
[noteer: vorm - regel - antwoord]

Het bewijs bleek behoorlijk (belasten) voor de (arresteren) verdachte.
[noteer: vorm - regel - antwoord]

De (staken) buschauffeurs zwaaiden (dreigen) met hun vuisten naar hun (haten) werkgever.
[noteer: vorm - regel - antwoord]

verkleinwoorden

Maak van deze woorden een verkleinwoord. Verdeel de woorden op basis van de manier waarop je het verkleinwoord maakt in  groepen en noteer de regel bij elke groep. (In je schrift.)

tv - kind - pyjama - koning - ski - blad - 6 - geheim - toren - tekening - café - - baby - radio - A4 

Lever hier de foto van je schrift in.

• kindje - geheimpje - torentje - tekeningetje --> zet de 'uitgang' erachter.
• koninkje --> de g en de k komen niet naast elkaar
• tv'tje - A4'tje - 6'je --> afkortingen krijgen een apostrof
• pyjamaatje - cafeetje - skietje - baby'tje - radiootje --> woorden die eindigen op een lange klinker moet je iets aan veranderen zodat de klank hetzelfde blijft
• blaadje  --> bij korte klanken soms een lange klank

pony / logé / cd / pudding / wc / A5

pony'tje

logeetje

cd'tje

puddinkje

wc'tje

A5'je

Aan elkaar of los?

Samenstellingen schrijf je in het Nederlands in het algemeen aan elkaar. Soms komt er een liggend streepje tussen de delen.

Schrijf de volgende woorden aan elkaar:

• samenstellingen van twee of drie woorden

      deurbel, vakantiehuis, autorijden, kogelvrij, etc.

• getallen tot duizend (in letters) en samenstellingen met honderd en duizend

     vijfenveertig, zeshonderdvijftig, dertienduizend

Aan elkaar of los?

• combinaties van een voorzetsel en een bijwoord

       dichtbij

• combinaties van twee voorzetsels

      voorin, achterop.

• er, hier, daar, waar + voorzetsel

      hieraan, waarvoor, erdoorheen, daartegenover.

Opdracht: aan elkaar of los?

Zie je een regel die je net nog niet in je schrift hebt gezet, vul dan je lijst aan. 

Noteer ook uitzonderingen die je opvallen.

politie + onderzoek / radio + opname
derde + wereld + land / veel + besproken /
geld + verslindende + maatregelen

alles aan elkaar, behalve maatregelen (geldverslindende maatregelen)

radio-opname

televisie + kijken / piano + spelen
vier + en + dertig / vijf + honderd / vijf + miljoen

getallen in letters tot honderd en in samenstellingen met honderd / duizend zijn aan elkaar. 

Maar: zes miljoen / vijf miljard...

Leg het verschil uit tussen een langeafstandzwemmer en een lange afstandzwemmer

seismografen

comités

gemeneriken

dreumesen

Liggend streepje

Het liggend streepje dient als koppelteken, als weglatingsteken en als afbreekteken.

Wat weet je nog? Op de volgende slides zie je groepjes woorden. Welke regel van het liggend streepje hoort erbij?

Noteer in je schrift.

1. Het eerste deel heeft een meervoud op een 's.

2. Het eerste deel heeft twee meervouden.

3. Het eerste deel heeft geen meervoud. 

4. Het eerste deel verwijst naar een uniek exemplaar.

5. Het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord.

6. Het eerste deel is geen zn. 

1. koffie-uurtje; ski-jack; auto-ongeluk

2. mevrouw Jansen - op de Dijk;  meneer De Vries - van der Weg

3. ex-vriendje; interim-directeur; niet-rokers; non-stop

4. anti-Amerikaans; oer-Hollands; pro-Frans

1. om uitspraakproblemen te voorkomen

2. in de naam van getrouwde mensen

3. in woorden met bepaalde voorvoegsels

(adjunct, aspirant, ex, interim, niet, non, oud)

4. voor een hoofdletter

5. trainer-coach; minister-president

6. Zeeuws-Vlaanderen; Zuid-Frankrijk

7. mbo-student; 20+-kaas; %-teken

8. hyena-vel; huis-aan-huisblad; doe-het-zelfver

5. in combinaties van titel en beroepend

6. bij aardrijkskundige namen

7. bij letters, cijfers of andere tekens

8. in woorden die anders overzichtelijk worden

(Maar let op: bij getallen een trema! tweeëntwintig)

Lever hier jouw foto in.
Twijfel over een antwoord? Gebruik je boek om de regels te checken.

Weglatingsstreepje

Zet een streepje op de plek waar een deel van het woord is weggelaten. 

5. in combinaties van titel en beroepend

6. bij aardrijkskundige namen

7. bij letters, cijfers of andere tekens

8. in woorden die anders overzichtelijk worden

(Maar let op: bij getallen een trema! tweeëntwintig)

voor+ delen en na +delen / carnaval +feesten en carnaval+ optochten

voor- en nadelen

carnavalsfeesten en -optochten

dure en goedkope kleding

dure en goedkope kleding

ijsberen en bruine beren

mede + leerling / college + uren
vwo + leerling / anti + kraak

medeleerling

college-uren

vwo-leerling

antikraak

kant + en + klaar + maaltijd /
zee + egel

kant-en-klaarmaaltijd

zee-egel

de werkgroep-Jansen

Ik kan de regels van het verkleinwoord en het liggende streepje goed toepassen.

0100

Hier wil ik meer mee oefenen of meer uitleg over de volgende keer:

Huiswerk

Werk verder aan het huiswerk voor komende woensdag, 

zie Magister.