Basisstof 2: Bacteriën, virussen en schimmels

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 4: Evolutie

Basisstof 2: Prokaryoten

Wat gaan we doen?

• Herhaling
• Uitleg voor wie dat nodig heeft
• Aan het werk! 
• Afsluiting

Op welke kenmerken letten wetenschappers als zij organismen indelen?

Welke van de volgende organismen zijn het meest verwant: Salvia officinalis; Borago officinalis; Salvia divinorum? Leg je antwoord uit.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik:

• Kenmerken van bacteriën noemen;
• Kenmerken van virussen noemen;
• Kenmerken van schimmels noemen.

Indelingscriteria

• Aanwezigheid van een celkern;
• Aantal cellen;
• Aanwezigheid van celwand;
• Grootte;
• Voedingswijze (autotroof/heterotroof)

Prokaryoten & Eukaryoten

Prokaryoten: eencellig, eenvoudig gebouwd, geen celkern of celorganellen

Eukaryoten: een- of meercellig, wel een celkern en wel celorganellen

Archaea

• Archaea hebben geen interne membranen
• Wel ribosomen, DNA en 1 of meer zweepharen voor beweging
• Zijn meer verwant aan eukaryoten dan aan bacteriën
• Ook wel extremofiel genoemd. 
• Worden aangetroffen onder extreme omstandigheden (heel zout, heel heet, hele hoge druk, heel koud). 

Bacteriën

• Eencelligen zonder celkern of interne membranen
• Erfelijk materiaal bestaat uit 1 kringvormig chromosoom
• Op deze plasmiden bevinden zich genen die resistentie kunnen veroorzaken tegen bepaalde gifstoffen.
• Het DNA van bacteriën is makkelijk bereikbaar voor enzymen. 

Nuttige bacteriën

• Melkzuurbacteriën;
• Zuiveringsbacteriën;
• Bacteriën voor productie van wasmiddelenzymen, geneesmiddelen;
• Darmflora 

Schadelijke bacteriën

• MRSA-bacterie (ziekhuisbacterie, multiresistent);
• Hersenvliesontsteking;
• Voedselvergiftiging

Wat denk je dat er zou kunnen gebeuren als je heel vaak je handen wast met bacteriedodende zeep?

Genetische modificatie

• Genetische modificatie is het veranderen van het DNA van een organisme door de mens.
• Bijvoorbeeld een gen van een ander organisme inbrengen met behulp van enzymen.
• Hiermee kunnen medicijnen gemaakt worden, zoals bijvoorbeeld insuline.

Virussen

• Een virus is geen organisme, ze worden niet gezien als levend.
• Een virus is een stuk erfelijk materiaal met eiwitten eromheen.
• Virussen hebben een gastheer nodig voor de voortplanting.
• Hierdoor kan de gastheer ziek worden.

Schimmels

• Schimmels zijn heterotroof, want ze hebben geen bladgroenkorrels;
• Belangrijk voor de omzetting van organische stoffen naar anorganische stoffen.

Nuttige & schadelijke schimmels

• Nuttig: Voedingsmiddelen (kaas, sojasaus, brood)
• Penicilline (antibioticum)
  
• Schadelijk: Ziekteverwekkers, zwemmerseczeem

Aan het werk!

Wat: Basisstof 1 en 2 volgens de planner 

Hoe: Voor jezelf of met je buur samen (fluisteren)

Tijd: 10 minuten

Hulp: Raadpleeg je boek/buur/binas. Steek anders je vinger op

Klaar: Nakijken en verbeteren. 

Uitkomst: Basisstof 1 en 2 zijn af