Urinewegstelsel, katheterzorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Urinewegstelsel en katheterzorg

Urinewegstelsel

Twee nieren: filteren bloed, vormen urine

Twee urineleiders: vervoeren urine naar de blaas

Blaas: bewaart urine

Urinebuis (Urethra): vervoert urine uit het lichaam

Urinewegen man

Feiten

- Een volwassene produceert ca 1 tot 1,5 liter urine per 24 uur

- De blaas is een holle spier

- Gemiddeld ontstaat plasdrang bij 300ml-400ml blaasvulling

- De urinebuis (urethra) loopt door de bekkenbodem en sluit aan op de 

   blaashals aan de bovenkant en op de plasuitgang (meatus) aan de 

   onderkant

- Tijdens plassen ontspannen de bekkenbodemspieren én de sluitspier, de 

    blaasspier zelf trekt juist samen

1

2

3

4

Blaas

Urine

buis 

Urine

leider

Nier

Wat zijn indicaties voor een katheter?

1. Urineretentie
2. Hardnekkige incontinentie
3. Het inbrengen van medicatie
4. Een operatie

Soorten katheters

Plaats

- urethrale katheter: via 'de natuurlijke weg'

- suprapubische katheter: via de buik, net boven het os pubis

Materiaal van katheters

- Latex (rubber): kan enkele weken blijven zitten

- Siliconen: veel gebruikt, kan ca 6 weken blijven zitten, minder 

   kans op irritatie en bacterievorming

- PVC: stijf en stug materiaal, kan niet lang blijven zitten, zijn 

   voor eenmalig gebruik

De juiste maat

Doel katheter

Eenmalig: intermitterend katheteriseren. Blaas legen en weer verwijderen. Heeft dus geen ballon: éénwegkatheter. Zorgvragers/ mantelzorgers leren dit ook vaak zelf te doen via de 'No-Touch methode'. Zit vaak gebruiksklaar in de (steriele) verpakking met glijmiddel en al. 

Verblijfskatheter (CAD)

- CAD: catheter a demeure/ballonkatheter

- Alleen als andere opties écht niet kunnen

- Tweewegkatheter: dubbelloops. Een weg voor urine én een 

    weg voor vullen ballon. 

- Driewegkatheter: continu spoelen.

Tiemann-katheter

- Uiteinde iets gebogen

- Bij vernauwing urinebuis (urethra)

- Bijv. bij vergrote prostaat

Katheters van welk materiaal zijn het meest geschikt voor langdurig gebruik?

1. PVC
2. Siliconen
3. Latex
4. Alle drie

Veilig katheteriseren

- Voorbehouden én risicovol: uitvoeringsverzoek (wet BIG)

- Volg het protocol van de instelling

- Bekijk indicatie en bijzonderheden (bijv. vernauwing urethra)

- Geef duidelijke uitleg: gekatheteriseerd worden is spannend!

- Kies de juiste katheter: materiaal en maat

- Werk hygiënisch!

- Gebruik glijmiddel: glijden, desinfecteren én verdoven!

- Bij mannen: penis recht omhoog. Bij vrouwen: juiste opening zoeken

- Weerstand: spanning of vernauwing?

- Vul de ballon volgens voorschrift: meestal 5-10cc (niet te vol i.v.m. blaaskrampen)

- Vroeger werd gedacht dat er max. 500 cc tegelijk mocht aflopen: dit is achterhaald