Urinewegstelsel, katheterzorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Urinewegstelsel en katheterzorg

Doelen

Aan het eind van deze les kun je:

- De onderdelen en functie benoemen van het urinewegstelsel

- Indicaties opnoemen voor een katheter

- Soorten katheters opnoemen en de verschillen uitleggen

- Algemene aandachtspunten benoemen bij katheterzorg

- Uitleggen hoe je een katheter verzorgt en wat de 

   observatiepunten daarbij zijn

katheterzorg

Urinewegstelsel

Twee nieren: filteren bloed, vormen urine

Twee urineleiders (urethers: vervoeren urine naar de blaas

Blaas: bewaart urine

Urinebuis (urethra): vervoert urine uit het lichaam

Urinebuisuitgang (meatus): uitgang voor urine

Urinewegen man

Feiten

- Een volwassene produceert ca 1 tot 1,5 liter urine per 24 uur

- De blaas is een holle spier

- Gemiddeld ontstaat plasdrang bij 300ml-400ml blaasvulling

- De urinebuis (urethra) loopt door de bekkenbodem en sluit aan op de 

   blaashals aan de bovenkant en op de urinebuisuitgang (meatus) aan de 

   onderkant

- Tijdens plassen ontspannen de bekkenbodemspieren én de sluitspier, de 

    blaasspier zelf trekt juist samen

1

2

3

4

Blaas

Urine

buis 

Urine

leider

Nier

Zet het urinewegstelsel in de goede volgorde.

Wat zijn indicaties voor een katheter?

1. Urineretentie
2. Hardnekkige incontinentie
3. Het inbrengen van medicatie
4. Een operatie

Soorten katheters

Plaats

- urethrale katheter: via 'de natuurlijke weg'

- suprapubische katheter: via de buik, net boven het 'os pubis'

Materiaal van katheters

- Latex (rubber): kan enkele weken blijven zitten

- Siliconen: veel gebruikt, kan ca 6 weken blijven zitten, minder 

   kans op irritatie en bacterievorming

- PVC: stijf en stug materiaal, kan niet lang blijven zitten, zijn 

   voor eenmalig gebruik

De juiste maat

Doel katheter

Eenmalig: intermitterend katheteriseren. Blaas legen en weer verwijderen. Heeft dus geen ballon: éénwegkatheter. Zorgvragers/ mantelzorgers leren dit ook vaak zelf te doen via de 'No-Touch methode'. Zit vaak gebruiksklaar in de (steriele) verpakking met glijmiddel en al. 

Verblijfskatheter (CAD)

- CAD: catheter a demeure/ballonkatheter

- Alleen als andere opties écht niet kunnen

- Tweewegkatheter: dubbelloops. Een weg voor urine én een 

    weg voor vullen ballon. 

- Driewegkatheter: continu spoelen.

Tiemann-katheter

- Uiteinde iets gebogen

- Bij vernauwing urinebuis (urethra)

- Bijv. bij vergrote prostaat

Welke twee katheters zijn er gekeken naar plaats?

Katheters van welk materiaal zijn het meest geschikt voor langdurig gebruik?

1. PVC
2. Siliconen
3. Latex
4. Alle drie

Veilig katheteriseren

- Voorbehouden én risicovol: uitvoeringsverzoek (wet BIG)

- Volg het protocol van de instelling

- Bekijk indicatie en bijzonderheden (bijv. vernauwing urethra)

- Geef duidelijke uitleg: gekatheteriseerd worden is spannend!

- Kies de juiste katheter: materiaal en maat

- Werk hygiënisch!

- Gebruik glijmiddel: glijden, desinfecteren én verdoven!

- Bij mannen: penis recht omhoog. Bij vrouwen: juiste opening zoeken

- Weerstand: spanning of vernauwing?

- Vul de ballon volgens voorschrift: meestal 5-10cc (niet te vol i.v.m. blaaskrampen)

- Vroeger werd gedacht dat er max. 500 cc tegelijk mocht aflopen: dit is achterhaald

Noem de aandachtspunten bij het verzorgen van een blaaskatheter.
(Gebruik zo nodig het boek)

Observatiepunten

Vragen?

Volgende week

Specifieke zorg bij het urineren:

'Suprapubische katheter en blaasspoelen'

Theorieboek 'verpleegtechnische handelingen':

Lees hst. 10 blz. 123 (vanaf 10.7) t/m 125.

Eventueel oefentoets