Catheteriseren

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2,3

Veilig katheteriseren

- Voorbehouden én risicovol: uitvoeringsverzoek (wet BIG)

- Volg het protocol van de instelling

- Bekijk indicatie en bijzonderheden (bijv. vernauwing urethra)

- Geef duidelijke uitleg: gekatheteriseerd worden is spannend!

- Kies de juiste katheter: materiaal en maat

- Werk hygiënisch!

- Gebruik glijmiddel: glijden, desinfecteren én verdoven!

- Bij mannen: penis recht omhoog. Bij vrouwen: juiste opening zoeken

- Weerstand: spanning of vernauwing?

- Vul de ballon volgens voorschrift: meestal 5-10cc (niet te vol i.v.m. blaaskrampen)

- Vroeger werd gedacht dat er max. 500 cc tegelijk mocht aflopen: dit is achterhaald

Voor verzorgende zijn de voorbehouden handelingen : meest voorkomende

 injecteren ( intra musculair en subcutaan)

Neus maagsonde inbrengen. urinecatheter inbrengen man/vrouw, insulinepen hanteren, maag darmspoeling uitvoeren, 

Doelen

Aan het eind van deze les kun je:

- De onderdelen en functie benoemen van het urinewegstelsel

- Indicaties opnoemen voor een katheter

- Soorten katheters opnoemen en de verschillen uitleggen

- Algemene aandachtspunten benoemen bij katheterzorg

- Uitleggen hoe je een katheter verzorgt en wat de 

   observatiepunten daarbij zijn

Soorten katheters

Plaats

- urethrale katheter: via 'de natuurlijke weg'

- suprapubische katheter: via de buik, net boven het 'os pubis'

Materiaal van katheters

- Latex (rubber): kan enkele weken blijven zitten

- Siliconen: veel gebruikt, kan ca 6 weken blijven zitten, minder 

   kans op irritatie en bacterievorming

- PVC: stijf en stug materiaal, kan niet lang blijven zitten, zijn 

   voor eenmalig gebruik

De richtlijn adviseert voor volwassenen:

Maat 10: bij heldere urine, geen vuil, geen gruis.

Maat 12-14: bij heldere urine, geen bezinksel, geen gruis, geen hematurie.

Maat 16: bij enigszins troebele urine, lichte hematurie met of zonder stolsels, geen of weinig gruis, geen of weinig bezinksel.

Maat 18: bij matig tot veel gruis, matig tot veel bezinksel. Bij hematurie met middelgrote stolsels.

Maat 20-24: bij ernstige hematurie, als spoelen noodzakelijk is.

1

2

3

4

Blaas

Urine

buis 

Urine

leider

Nier

Zet het urinewegstelsel in de goede volgorde.

Feiten

- Een volwassene produceert ca 1 tot 1,5 liter urine per 24 uur

- De blaas is een holle spier

- Gemiddeld ontstaat plasdrang bij 300ml-400ml blaasvulling

- De urinebuis (urethra) loopt door de bekkenbodem en sluit aan op de 

   blaashals aan de bovenkant en op de urinebuisuitgang (meatus) aan de 

   onderkant

- Tijdens plassen ontspannen de bekkenbodemspieren én de sluitspier, de 

    blaasspier zelf trekt juist samen

Urinewegstelsel

Twee nieren: filteren bloed, vormen urine

Twee urineleiders (urethers: vervoeren urine naar de blaas

Blaas: bewaart urine

Urinebuis (urethra): vervoert urine uit het lichaam

Urinebuisuitgang (meatus): uitgang voor urine

Urinewegstelsel en katheterzorg

Katheters van welk materiaal zijn het meest geschikt voor langdurig gebruik?

1. PVC
2. Siliconen
3. Latex
4. Alle drie

Wat zijn indicaties voor een katheter?

1. Urineretentie
2. Hardnekkige incontinentie
3. Het inbrengen van medicatie
4. Een operatie

katheterzorg

Noem de aandachtspunten bij het verzorgen van een blaaskatheter.
(Gebruik zo nodig het boek)

De juiste maat

Verblijfskatheter (CAD)

- CAD: catheter a demeure/ballonkatheter

- Alleen als andere opties écht niet kunnen

- Tweewegkatheter: dubbelloops. Een weg voor urine én een 

    weg voor vullen ballon. 

- Driewegkatheter: continu spoelen.

Incontinentie G9VZI 16-06

Supra pubis catheter