4 VWO Zingeving

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4 VWO Zingeving

"Filosofen zijn mensen die de hele dag nadenken over de zin van het leven. Ik weet niet wat de zin van het leven is, maar volgens mij in ieder geval niet om daar de hele dag over na te lopen denken". 

Zingeving
Waar denk je aan?

Paragraaf 1

Werken aan de opdrachten. Extra uitleg opdracht:

1. Citaat Theo Maassen.

2. Gebruik de mindamp van de vorige slide als basis.

3. Noteer overeenkomsten en verschillen. Kan je deze verklaren?

4. Is zin iets individueels of collectiefs?

5. Belangrijk voor de opdracht op het einde van de module! 

Paragraaf 2

Zingeving is een begrip uit de metafysica, wijsgerige antropologie en de psychologie en betekent het zoeken naar de zin, de bedoeling of het doel van het leven of van grote gebeurtenissen in het leven, of het trachten dit doel zelf te scheppen. Dit is een actief proces; het is telkens in ontwikkeling. 

Bepaalde 'bouwstenen' zijn voor veel mensen herkenbaar als het gaat om zingeving. Ze spelen een belangrijke rol. Dit zijn vrijheid, zelfverwezenlijking, verbinding & participatie en erkenning. 

Vrijheid

• Vrijheid: jij beslist zelf over wat je denkt of doet.
• Doe je dat niet, dan kan dat een gevoel van machteloosheid en zinloosheid geven.
• Twee kanten van vrijheid:
• Je bent vrij van onderdrukking - negatieve vrijheid.
• Je bent vrij  om keuzes te maken - positieve vrijheid. 

We houden ons in de zingeving bezig met positieve vrijheid.

 Zelfverwezenlijking

Zelfverwezenlijking is puur zijn wie je bent, los van oordelen en verwachtingen van anderen én van jezelf. Volgens de piramide van Maslow heeft ieder mens de behoefte aan zelfverwezenlijking wanneer de basisbehoeften, zoals voedsel, onderdak, veiligheid en vriendschap, zijn bevredigd.

Je stelt doelen voor jezelf, zodat je je identiteit verstevigt of vormgeeft: zelfontplooiing of 'horizonverbreding'. 

Piramide van Maslow

1. Eten, drinken, slapen
2. Gezondheid, veiligheid,
   vrijheid
3. Liefde en vriendschap
4. Erkenning en respect
5. Zelfontplooiing

1. Primaire biologische behoeften / fysiologische behoeften – alle lichamelijke behoeften zoals

eten, drinken en slapen. Onderdak en kleding horen hier ook bij. Als je deze eerste

levensbehoeften nauwelijks voor handen zijn, zoals in de derde wereld vaak het geval is, dan

hebben mensen geen behoefte aan zaken in de andere fasen van de piramide.

2. Bestaanszekerheid -in de vorm van veiligheid en zekerheid. Als de levensstandaard in een

land of gebied hoog genoeg is dat de meeste mensen in hun eerste basisbehoeften kunnen

voorzien, dan zal de volgende stap zijn te zorgen voor veiligheid en zekerheid. Gezondheid,

persoonlijke veiligheid, financiële zekerheid horen hier bij.

3. Sociale behoefte - Als de mens genoeg te eten en te drinken heeft en van bepaalde

basiszekerheden en veiligheid geniet, dan zal volgens Maslow de volgende behoefte sociaal

contact, oftewel liefde en vriendschap zijn.

4. Erkenning en waardering - Op het vierde niveau in de hiërarchie van Maslow vind je

behoefte aan erkenning, waardering en respect. Dat iemand door een

groep geaccepteerd wordt. Dat is bijvoorbeeld alleen mogelijk als je voldoende vrije tijd hebt

om vriendschappen te kunnen onderhouden.

5. Zelfontplooiing / Zelfverwezenlijking / Zelfontwikkeling - Dat wil zeggen dat je voldoende

tijd en geld hebt om jezelf te ontwikkelen als mens. Een voorbeeld hoe je dit zou kunnen

doen door iets te lezen of te studeren. Het merendeel van de consumenten zal echter eerder

waardering en zelfrespect proberen af te dwingen door modieuze kleding te dragen of een

bepaald type auto te rijden.

Ergens bij horen is een zeer belangrijke factor die zin geeft aan ons menselijk bestaan.

Saamhorigheid, groepsgevoel, burgerschap,  maar ook genieten van een boek of luisteren naar muziek kan je het gevoel geven deel te hebben aan iets groters. 

Verbinding & participatie

Erkenning

Af en toe horen dat je ergens goed in bent, is voor iedereen belangrijk. Het is nodig dat anderen je legitimeren in je identiteit.

Erkenning op basis van uiterlijk biedt geen troost of uitkomst. 

Paragraaf 3: zinvol geweld? 

De term 'zinloos geweld' roept de vraag op of er ook 'zinvol geweld' bestaat. Begrippen die met zinvol geweld samenhangen zijn tolerantie, 

fundamentalisme, 

terreur en 

terrorisme. 

Tolerantie

Betekent dat je iemand accepteert, ook of juist als iemand anders is dan jij. Passieve tolerantie: Ik bemoei me niet met de ander; alles is prima, als ik maar niets met de ander te maken heb. Actieve tolerantie: Ik zoek de ander bewust op en wil weten wie hij is en wat hij belangrijk vindt.

De reden voor tolerantie moet gezocht worden in eerbied, respect of ontzag voor de andere persoon. 

Wat is fundamentalisme?

"Fundamentalisten gaan ervan uit dat het leven ooit perfect was, maar dat de wereld door een grote gebeurtenis in verval is geraakt. En zij zien het als hun taak de wereld in de oorspronkelijke staat te herstellen, om zo verlossing te brengen." (Rik Peels - filosoof)

- alleen de eigen (levens)overtuiging is waar

- geen geloof in wetenschap

- de eigen idealen (waarden en normen) moeten de basis zijn voor de samenleving (en dus voor iedereen gelden)

"Fundamentalisten gaan ervan uit dat het leven ooit perfect was, maar dat de wereld door een grote gebeurtenis in verval is geraakt. En zij zien het als hun taak de wereld in de oorspronkelijke staat te herstellen, om zo verlossing te brengen." (Rik Peels - filosoof)

Kenmerken:

- Alleen de eigen (levens)overtuiging is waar.

- Geen ruimte voor twijfel, kritiek of verschillende meningen (onverdraagzaamheid).

- Zwart-wit denken (goed - kwaad).

- Geen geloof in wetenschap of rede (feiten zijn te manipuleren).

- Samenleving moet gebaseerd zijn op de eigen idealen (fundamenten).

- Idealen gaan vaak in tegen mensenrechten.

Maar klopt dit wel?

• Ieder mens is in zekere zin fundamentalist.
  
• Fundamentalisten willen niet perse hun principes aan anderen opleggen. Fundamentalisten kunnen dus ook tolerant zijn (vegetariërs).
  
• Fundamentalisten zijn niet perse gewelddadig. 
• Fundamentalisme is niet altijd religieus van aard (communisten, wetenschappers). 
• Terrorisme is altijd een reactie ergens op is.
• Terrorisme kan alleen begrepen worden wanneer we op zoek gaan naar de motieven van de terrorist, de idealen. 

Paragraaf 4: uitleg P.O. 

In de komende twee werklessen bereiden jullie in tweetallen een presentatie voor van maximaal 15 minuten. Jullie werken één van de 6 gekozen voorbeelden uit. Je toont in het voorbeeld aan hoe mensen zin ervaren. Denk aan inspirerende personen, mythen, etc. Je zorgt voor een duidelijke uitleg en betrekt daarin gevonden informatie uit onderzoeken, websites en de actualiteit. Er zit ook een interactief onderdeel in.

Zelfkonfrontatiemethode

1. We onderzoeken eerst de waardegebieden (klassikaal). Zie hiervoor pagina 20. Noteer de uitkomsten onder 'waardegebieden' op pagina 23.
2. Doorloop horizontaal per waardegebied hoe hoog of laag jouw gevoel scoort. BV: misschien ervaar je weinig vreugde bij het waardegebied 'vrienden', maar wel een hoge saamhorigheid. 
3. Tel alle scores op, zie hiervoor pagina 21.
4. Algemeen ervaren: de score hoe je het de laatste week hebt ervaren.
5. Ideaal ervaren: de score hoe je dit zou willen ervaren.
6. Evaluatie: verschillen tussen algemeen en ideaal ervaren. 
7. Beantwoord de vragen op pagina 22. 

                                 ZELFKONFRONTATIEMETHODE 

1. We onderzoeken eerst de waardegebieden (klassikaal). Zie hiervoor pagina 20. Noteer de uitkomsten onder 'waardegebieden' op pagina 23.
   
2. Doorloop horizontaal per waardegebied hoe hoog of laag jouw gevoel scoort. BV: misschien ervaar je weinig vreugde bij het waardegebied 'vrienden', maar wel een hoge saamhorigheid. 
   
3. Tel alle scores op, zie hiervoor pagina 21.
   
4. Algemeen ervaren: de score hoe je het de laatste week hebt ervaren.
   
5. Ideaal ervaren: de score hoe je dit zou willen ervaren.
   
6. Evaluatie: verschillen tussen algemeen en ideaal ervaren. 
   
7. Beantwoord de vragen op pagina 22.