Oefenen met lastige onderdelen (Formuleren)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Oefenen met lastige onderdelen (Formuleren)

Herhaling

1. samentrekking

2. beknopte bijzin

Waar zie je een samentrekking?

1. keukenstoel en keukentafel
2. zon- en feestdagen
3. dure ringen en dure armbanden
4. hoge bergen en lage bergen

Hoe kun je dit korter schrijven?
landsgrenzen en provinciegrenzen

Hoe kun je dit korter schrijven?
nationale wedstrijden en internationale wedstrijden

Samentrekking controleren

1. Noteer de weggelaten woorden.
2. Bepaal de functie, betekenis, plaats en getal van de samengetrokken woorden in het eerste deel.
3. Bepaal de functie, betekenis, plaats en getal van de weggelaten woorden in het tweede deel. 
4. Controleer of ze in beide gevallen hetzelfde zijn: functie, betekenis, plaats en getal. 

Het feest duurde lang en het feest was erg gezellig.

Dezelfde functie: In beide zinnen is 'het feest' het onderwerp

Dezelfde betekenis: 'het feest' heeft dezelfde betekenis

Dezelfde plek: 'het feest' staat op dezelfde plaats

Hetzelfde getal: 'het feest' heeft hetzelfde getal

--> samentrekking op zinsniveau:

Het feest duurde lang en was erg gezellig.

De clown trok zijn kleren uit en hij trok zich niets van zijn publiek aan.

Dezelfde functie: In beide zinnen is 'trok' de persoonsvorm

Dezelfde betekenis: 'trok' heeft NIET dezelfde betekenis

Dezelfde plek: 'trok' staat op dezelfde plaats

Hetzelfde getal: 'trok' heeft hetzelfde getal

--> samentrekking op zinsniveau is NIET mogelijk, want 'trok'' heeft in het 2de deel van de zin een andere betekenis!

GOED

FOUT

De clown trok zijn kleren uit en zich niets van zijn publiek aan.

Ze stak de sigaret met een aansteker en de kaars met een lucifer aan.

Foutieve samentrekking -getal

Foutieve samentrekking betekenis

Foutieve samentrekking gram. functie

Jerry keek naar een hond en daardoor niet uit bij het oversteken. 

Marcel heeft zijn vriendin gefeliciteerd en een cadeau gegeven.

Paul is ziek en naar huis gegaan.

Foutieve samentrekking -getal

Foutieve samentrekking betekenis

Foutieve samentrekking gram. functie

Jerry keek naar een hond en daardoor niet uit bij het oversteken. 

Marcel heeft zijn vriendin gefeliciteerd en een cadeau gegeven.

Paul is ziek en naar huis gegaan.

GOED

FOUT

De hond werd voortdurend gepest en tenslotte ziek.

Schaatsen is gezond en doe ik regelmatig.

GOED

FOUT

De ambulance bracht het slachtoffer naar het ziekenhuis en de agenten de dader naar het politiebureau. 

De docenten Nederlands geven les in het Nederlands en de docenten Engels in het Engels

Wat is de beknopte bijzin in:

Vriendelijk lachend, komt Nathalie binnen.

1. Vriendelijk
2. Vriendelijk lachend
3. komt Nathalie
4. komt Nathalie binnen

In een beknopte bijzin staan geen werkwoorden.

1. juist
2. onjuist

Een beknopte bijzin heeft een onderwerp.

1. juist
2. niet juist

De beknopte bijzin

Beknopt = korter / ingekort

1. Een beknopte bijzin heeft geen onderwerp
2. Een beknopte bijzin heeft geen  persoonsvorm
3. Een beknopte bijzin heeft als vorm: te + infinitief, of
4. Een beknopte bijzin heeft als vorm: voltooid deelwoord of onvoltooid deelwoord.

Vind de beknopte bijzin met ‘te + infinitief’

1. De stemming goed aanvoelend sloot Elsbeth de vergadering.
2. Na te zijn opgenomen in het hospitaal ontving zij kaartjes.
3. De portemonnee, gevonden op straat, bleek leeg te zijn.

Wanneer is een beknopte bijzin foutief?

1. Als er geen persoonsvorm instaat
2. Als er geen onderwerp instaat
3. Als het weggelaten onderwerp niet hetzelfde is als het onderwerp van de hele zin
4. Als er een onvoltooid deelwoord en een infinitief instaat

De foutieve beknopte bijzin

Als een beknopte bijzin niet klopt (omdat het ow in de hoofd- en bijzin niet hetzelfde zijn), is er sprake van een foutieve beknopte bijzin.

In een foutieve beknopte bijzin is het denkbeeldig onderwerp in de beknopte bijzin anders dan in de hoofdzin.

The end

Net op tijd in het stadion aangekomen, liepen de supporters snel naar hun plaatsen.

1. Goed
2. Fout

Na koffie te hebben gedronken in Hamburg, reed de bus richting Denemarken.

1. Goed
2. Fout

Na drie uur gewacht te hebben, gingen de hekken eindelijk open.

1. Goed
2. Fout

Welke beknopte bijzin is correct?

1. Lekker in onze stoelen liggend, dronken we de koude frisdrank.
2. In roomboter gebraden eet hij het vlees met smaak op.
3. Lopend naar de overkant reed de auto hem bijna aan.
4. Na koffie gedronken te hebben, reed de bus verder.

Bijzin of beknopte bijzin?

Als het vakantie is, slaap ik elke dag uit.

1. Bijzin
2. Beknopte bijzin

Foutieve beknopte bijzin of een goede beknopte bijzin?

Na gegeten te hebben, fietsten we weer verder.

1. Foutief
2. Goed

Liggend op zijn badmat las Achmad zijn dagblad.

1. Goede beknopte bijzin
2. Foutief beknopte bijzin

Denkend aan zijn mooie vakantie werd het fotoalbum doorgebladerd.

1. Goede beknopte bijzin
2. foutief beknopte bijzin

Verbeter de foutieve beknopte bijzin: Denkend aan zijn mooie vakantie werd het fotoalbum doorgebladerd.