3.1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.1 Genotypen

- Leerdoelenkaart 

- Wat weet je al? 

- Uitleg over 3.1

- Aan de slag

- Leerdoelencheck

Leerdoelen 3.1

3.1.1 Je kunt beschrijven wat het fenotype en wat het genotype van een organisme is.

3.1.2 Je kunt uitleggen wat autosomen, geslachtschromosomen en homologe chromosomen zijn.

3.1.3 Je kunt uitleggen dat een fenotype tot stand komt door de combinatie van genotype en de invloed van milieufactoren.

Dit thema: leerdoelenkaart

Helpend om inzicht te krijgen: wat begrijp je wel/niet?

Aan het einde van iedere paragraaf stel ik vragen als leerdoelencheck. 

Alles goed? --> leerdoel behaald! (invullen op de leerdoelenkaart)

Wat weet je al? --> bespreek in tweetallen

• Wat is het verschil tussen fenotype en genotype?
• Hoe ontstaat een bevruchte eicel?
• Wat zijn chromosomen? 
• Wat is een allel?

Fenotype = waarneembare eigenschappen (genotype + milieufactoren).

Genotype = informatie voor alle erfelijke eigenschappen/genetische informatie. Ligt in de chromosomen.

Genotype komt tot stand na bevruchting.

Chromosomen = draden van DNA en eiwitten. 

- Autosomen: paren van 'gelijke' chromosomen (homologe chromosomen:                              gelijk in lengte en vorm)

- Geslachtschromosomen: X- en Y-chromosoom. Vormen ook een paar.

Mens: 22 paar autosomen (dus 44) en 1 paar geslachtschromosomen. 

Totaal 23 paar = 46 chromosomen.

DNA is opgebouwd uit nucleotiden: bestaat uit fosfaatgroep, desoxyribose en stikstofbase. 

4 verschillende stikstofbasen: adenine (A), thymine (T), cytosine (C) en guanine (G) --> vaste paren: A-T en C-G.

Genoom = alle DNA-moleculen in een cel.

Gen = chromosoomdeel met info voor (deel van) erfelijke eigenschap. Vaak meer genen bij één eigenschap (bijv. lengte en oogkleur).

1 gen = honderden nucleotiden in bepaalde volgorde = DNA-sequentie

Allel = variatie in DNA-sequentie voor een gen.

Aan de slag

Maken van 3.1: 1 t/m 11 (af op ma 16 december)

Laatste 10 minuten: leerdoelencheck

Eerste vragen: leerdoel 3.1.1 

Wat is genotype?

1. Genotype is alle uiterlijke eigenschappen van een organisme
2. Genotype is alle erfelijke eigenschappen van een organisme.
3. Genotype is een deel van een chromosoom

Tattoos

Huidskleur

Oogkleur

Afgetraind

Verbrand

Invloeden uit omgeving

Genotype

Sleep het juiste woord naar de plek van de zin ervoor.

Het fenotype kan                  veranderen door invloeden uit de omgeving.

Steil haar laten krullen met een krultang is                    een verandering van het genotype.

Het fenotype is                      altijd gelijk aan het genotype.

Een tatoeage is                      een verandering van het genotype

Het fenotype wordt                   deels bepaald door het genotype.

Wel

Wel

Wel

Wel

Wel

Niet

Niet

Niet

Niet

Niet

Alles goed? --> leerdoel 3.1.1 behaald! (Je kunt beschrijven wat het fenotype en wat het genotype van een organisme is.)

Volgende vragen: leerdoel 3.1.2 

Hoeveel autosomen zitten er in een menselijke cel?

1. 22
2. 44
3. 46
4. 23

Sleep onderstaande begrippen...

...naar de bijbehorende uitleg

Verschillende vormen van een gen voor een bepaalde eigenschap

Alle waarneembare eigenschappen van een individu

Een deel van een chromosoom dat de info bevat van erfelijke eigenschappen

Gelijk in lengte en vorm

Bij de mens het 23ste chromosoompaar

Bij de mens de eerste 22 paar chromosomen

Alle erfelijke eigenschappen van een individu

Fenotype

Autosomen

Genotype

Allelen

Homologe chromosomen

Geslachtschromosomen

Gen

Op het 3e chromosoom staat de oogkleur. Zet het pijltje op het chromosoom waar nog meer oogkleur op staat.

Sleep naar de juiste plek:

^

homologe chromosomen

geslachtschromosomen

1 autosoom

Geef aan hoe de tegenoverliggende streng eruit ziet.

1. A-G-G-T-G-A-G-T
2. A-C-G-A-C-T-C-A
3. T-G-C-T-C-A-C-A
4. T-G-C-T-G-A-G-T

Alles goed? --> leerdoel 3.1.1 behaald! 

Je kunt uitleggen wat autosomen, geslachtschromosomen en homologe chromosomen zijn.

Volgende vraag: 3.1.3 

Hoe komt het fenotype tot stand? (noem 2 dingen)

Goed? --> leerdoel 3.1.3 behaald! 

Je kunt uitleggen dat een fenotype tot stand komt door de combinatie van genotype en de invloed van milieufactoren.

Vul je leerdoelenkaart in en bewaar deze in je boek.