B6 Evolutie in populaties 4H

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Basisstof 6

Evolutie in populaties

Leerdoelen

Na deze basisstof kun/ken/weet je:

• benoemen wat een soort en wat een populatie is.
• beschrijven hoe de genetische eigenschappen van een populatie kunnen veranderen.
• wat genetic drift is

Wat is een soort?

Soort:

individuen kunnen onderling voortplanten (op natuurlijke wijze) en zo vruchtbare nakomelingen krijgen.

Ze hoeven niet in hetzelfde gebied te leven.

Soort

Soort:

soms zijn er twijfelgevallen.

Bijv. een deel van de nakomelingen is vruchtbaar.

Of fysiek is paren eigenlijk niet mogelijk.

Populatie

Populatie:

groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied.

Gebied is begrensd met natuurlijke grenzen, bv.  een rivier.

Kolonie Jan van Genten op afgelegen rots in zee.

Allelfrequentie

Gen = bv. haarkleur

Allel = bv. bruine of rode vachtkleur, A en a

3 allelen: I^A, I^B en i

Als je maar 1 allel hebt (bv. B voor het hebben van een staart, enige genotype = BB) --> geen natuurlijke selectie

De allelfrequentie is dan 100% B en kan niet veranderen.

Allelfrequentie        bb=           BB/Bb=       

Gen = vorm van je oorlel

Allel B = losse oorlel, allel b = vaste oorlel

Stel je voor dat 80% van de mensen bb heeft.

Er vindt geen natuurlijke selectie plaats.

Dan heeft over 100 jaar nog steeds 80% van de mensen bb. Dat verandert dan niet.

De allelfrequentie verandert wel ....       

bij bosuilen in Finland:

grijs is dominant G

de winters worden warmer

er is natuurlijke selectie

het aantal bruine bosuilen (gg) neemt toe        (want meer eten)

de allelfrequentie van g neemt toe

Allelfrequenties

Constant:

er treedt géén selectiedruk op door een van de allelen. De allelfrequenties blijven gelijk.

Bijv.: bloedgroepen.

Veranderend:

 De allelfrequenties veranderen. Dit kan doordat een allel de overlevingskans verkleint. 

Of een kenmerk geeft voordeel bij voortplanting (= seksuele selectie).

Hoe langer de staart hoe aantrekkelijker voor een vrouwtje.

Genenpool:

alle genen van de individuen in een populatie.

Hierdoor bevat een populatie dus ook verschillende allelen van die genen.

En kun je de allelfrequentie bepalen = aantal keren elk allel voorkomt in een populatie.

Verschillende haarkleuren.

Alleen roodharige mensen.

Genetic drift:

een grote verandering in allelfrequenties treedt op in een kleine populatie.

Bijv. door scheiding populatie door een bosbrand

of een modderstroom

Genetic drift:

Voorbeelden:

De kleurvarianten van de peppered moth (een mot) geven een voor- of nadeel in overleving bij een veranderende omgeving (bijv. vervuiling door fabrieken).

Practicum natuurlijke selectie

Ga naar Classroom en klik op de link, speel het spel, laat Google Meet openstaan.

Je speelt het spel door op de luizen te klikken.

https:

Weet jij het nog?

Checkvragen basisstof 6

Een populatie is....

1. een groep organismen van dezelfde soort.
2. groep organismen van verschillende soorten in een bepaald gebied.
3. een groep organismen van hetzelfde soort in een begrensd gebied.
4. een individu van één soort.

Een rat en muis
behoren tot dezelfde
soort.

1. nee
2. ja
3. alleen als ze in hetzelfde gebied wonen
4. alleen als ze tot dezelfde populatie behoren

De groene kikker en de
boomkikker behoren
tot dezelfde populatie.

1. nee
2. ja
3. alleen als ze in hetzelfde gebied wonen
4. alleen als ze

Door toeval ontstaan er snel grote veranderingen in de allelfrequenties. Dit heet ....

1. selectiedruk
2. evolutie
3. genetic drift
4. genetische variatie

Heeft genetic drift meer invloed op een grote of een kleine populatie?

1. Groot
2. Klein

geleerde begrippen

soort en populatie

genenpool

allelfrequentie

genetic drift

herhaling van: gen en allel, dominant en recessief

Bestudeer B6 en maak de opdrachten 58 t/m 67 online.

Bereid B7 alvast voor (goed doorlezen en plaatjes bestuderen)