4.5 + herhaling

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Herhaling H4

Huisnijverheid verdwijnt

• Machines door waterrad
• Speciale gebouwen bij rivier
• Stoommachine neemt over
• 1750: Industriële revolutie

Stoommachine

Waterrad

Oorzaken industrialisatie

Mijnbouw

In Groot-Brittannië zijn grote voorraden steenkool en ijzererts. De brandstof voor de machines en de grondstoffen zijn dus goedkoop.

Arbeidskrachten

Door de verbeteringen in de landbouw raken veel mensen daar werkloos. Daarom zoeken zij werk in de industrie en nemen zij genoegen met een laag loon.

Bevolkingsgroei

In de 18de eeuw verbetert de landbouw. Dit zorgt voor meer voedsel en hierdoor neemt de bevolking toe. Deze mensen hebben kleding nodig.

Goedkoper

Men vindt steeds meer machines uit. Hierdoor wordt bijna alles goedkoper. Daardoor stijgt de vraag en komen er weer meer fabrieken.

Grondstoffen

Europa heeft koloniën waar goedkope grondstoffen vandaan gehaald kunnen worden.

Gevolgen industrialisatie

Industriële samenleving

Door de switch van huisnijverheid naar industrie, ging de agrarisch-stedelijke samenleving over in een industriële samenleving

Wegen, kanalen en sporen

Door de industrialisering van de samenleving, is er ook behoefte aan meer infrastructuur. In korte tijd worden door het hele land nieuwe kanalen gegraven en nieuwe spoorwegen aangelegd na de uitvinding van de stoomtrein (1829)

Verstedelijking

Er vindt massaal verstedelijking plaats in GB.

Vervuiling

Er kwam veel luchtvervuiling door het verbranden van steenkool. Ook kwamen hier broeikasgassen vrij --> opwarming van de aarde

Werken en wonen

De werkomstandigheden van de nieuwe fabrieksarbeiders waren slecht:

• Lage lonen.
• Eentonig werk.
• Kinderarbeid.

De klassenmaatschappij

• Vóór 1800 --> handelskapitalisme : 
• Na 1800 verdienden kapitalisme
• Ondernemers verdienen vooral geld door het maken van goederen: zo min mogelijk regels en wetten.

De klassenmaatschappij

• Ondernemers en arbeiders waren nu de voornaamste groepen: derde stand.
• Enorme tegenstellingen!
• Daarom geen verdeling meer in standen, maar in klassen.

Koninkrijk der Nederlanden

• Koning Willem I
• Parlement -> 1ste en 2e kamer
• Ondemocratisch
• Koning en rijke mannen kozen de leden
• 1815: grondwet met grondrechten voor iedereen

Ontevreden burgers

• Oneens met Willem I
• Koning deed wat hij wou

1. Koos en ontsloeg ministers
2. Luisterde niet naar het parlement

Liberalisme

• Oneens met het bestuur van Willem I
• Ideeën Franse Revolutie
• Het belangrijkste uitgangspunt --> vrijheid
• Het liberalisme heeft meerdere doelen:

Vrijheid

Burgers moesten vrij zijn. Dit moet worden opgenomen in een grondwet met grondrechten

1

Stemrecht

Niet de koning, maar de burgers moeten het parlement kiezen (in ieder geval de rijke burgers)

2

Economische vrijheid

Ondernemers moeten vrij zijn om te handelen. De overheid moet dit niet beperken met allerlei regels en wetten.

3

Een politieke stroming die streeft naar meer vrijheid.

Liber is Latijn voor vrijheid.

Grondwet van 1848

In de nieuwe grondwet heeft de koning minder macht

Nederland wordt een parlementaire democratie

Ministers

(uitvoerende macht)

Parlement (wetgevende macht)

Maakt plannen voor  wetten

Keurt plannen goed of af

Bepaalt wie minister mag zijn

(rijke, mannelijke) burgers

Kiezen

♛Koning

Beëdigt ministers

Ondertekent wetten

Rechters

(Rechterlijke macht)

Controleren

Socialisme (2)

• Rond 1850 ontstaat het socialisme:  vóór de arbeiders
  
• Karl Marx was de bedenker: hij voorspelde een  revolutie van de arbeiders tegen de fabriekseigenaren 
• Privébezit zou volgens Marx worden afgeschaft          einde klassenmaatschappij

klik voor Marx

Socialisme (3)

• Sommige socialisten geloven niet in Marx' revolutie
• Zij zijn sociaaldemocraten
• Willen het leven van arbeiders vreedzaam verbeteren
• Bijvoorbeeld: d.m.v. vakbonden en sociale wetten

Sociale wetten (1)

• Sociale kwestie  (=  armoede van de arbeidersklasse) wordt een probleem
• Zowel socialisten als liberalen zijn bezorgd
•          er komen sociale wetten

Sociale wetten (2)

• 1874: eerste sociale wet. 'Het Kinderwetje van Van Houten' 
• Kinderen <12 mogen niet meer in fabrieken werken
• ± 1900: woningwetten en leerplicht
• Betere medicijnen en riolering  zorgen voor minder ziektes

klik voor prent

Sociale wetten (3)

• 1894: Sociaaldemocraten richten een politieke partij op: de SDAP (Sociaaldemocratische Arbeiders Partij)
• Belangrijkste doel: kiesrecht voor alle mannen
• 1917: Algemeen mannenkiesrecht
• 1919: Algemeen kiesrecht

klik voor poster SDAP