Les 5: taalkundig ontleden (herhaling)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Lesplanning klas 2 mavo

- Vrij lezen 

- Nakijken les 5 1 t/m 5

Zelfstandig werken:

Oefenblad woordsoorten

Huiswerk ma. 13 februari

Oefenblad woordsoorten af

Startoefening 

- Pak een voorwerp uit je tas. 

- Bedenk er zoveel mogelijk bijvoeglijke naamwoorden bij. 

- Maak hier een goede zin van. 

- Gebruik een aanwijzend voornaamwoord of bezittelijk voornaamwoord. 

Dit functionele, mooie, dure etui is makkelijk in gebruik. 

- 

Oefenzin

1. Later kocht ik een cd. 

2. Hij droeg een rode trui met een spijkerbroek. 

Indeling LessonUp

Deze LessonUp bestaat uit twee gedeeltes.

Deel 1: quizvragen om je kennis te testen.

Deel 2: theorie om je kennis bij te spijkeren. 

Lesdoel 

Je (her)kent de woordsoorten die je vorig jaar geleerd hebt. 

Kies de juiste woordsoort.

Je moet ook nooit Coca Cola drinken bij de computer.

1. zelfstandig naamwoord (znw)
2. voorzetsel (vz)
3. bijvoeglijk naamwoord (bijv. nw)
4. zelfstandig werkwoord (zww)

Kies de juiste woordsoort.

Ik fiets nog snel even naar de winkel.

1. lidwoord (lw)
2. persoonlijk voornaamwoord (pers. vnw)

Kies de juiste woordsoort.

Gisteravond heb ik een film gekeken.

1. zelfstandig werkwoord (zww)
2. hulpwerkwoord (hww)

Kies de juiste woordsoort.

Gelukkig mag ik straks weer naar huis.  

1. zelfstandig werkwoord (zww)
2. zelfstandig naamwoord (znw)
3. bijvoeglijk naamwoord (bijv. nw)
4. voorzetsel (vz)

Hoeveel zelfstandig naamwoorden (znw) staan er in onderstaande zin?
Jip en Janneke hebben een hond die Takkie heet.

Kies de juiste woordsoort.

Ik heb veel nagedacht.

1. zelfstandig werkwoord (zww)
2. hulpwerkwoord (hww)

'Ik zag twee vliegen vliegen.'
Hoeveel werkwoorden staan er in deze zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Die moeder van haar heeft mij goed geholpen.

1. haar=bez. vnw mij=pers. vnw
2. haar=pers. vnw mij=bez. vnw
3. haar=pers. vnw mij=pers. vnw
4. haar=bez. vnw mij=bez. vnw

Volgens jou wil jullie vriend jouw zeilbootje dus graag kopen.

1. jou=pers. vnw, jullie=pers. vnw jouw=bez. vnw
2. jou=pers. vnw, jullie=bez. vnw jouw=bez. vnw
3. jou=bez. vnw, jullie=pers. vnw jouw=bez. vnw
4. jou=bez. vnw, jullie=bez. vnw jouw=bez. vnw

Taalkundig ontleden 

• De woorden van een zin kan je indelen in woordsoorten. 
  

• Het benoemen van die woorden heet taalkundig ontleden. 
  

Zelfstandig werkwoord

Kan alleen in de zin staan

Is het belangrijkste werkwoord in de zin (qua betekenis)

Staat vaak als laatste werkwoord in de zin

Er is maar 1 zww in elke zin. 

Mijn moeder eet graag sla.

Zij heeft altijd graag groente gegeten. 

Hulpwerkwoord

Kan niet alleen in de zin staan

Is in de zin een minder belangrijk werkwoord (qua betekenis)

Staat vaak als eerste werkwoord in zin

Er kunnen meerdere hww's in 1 zin voorkomen 

De chauffeur liet zich (?) afleiden door zijn(?) telefoon.

Hij (?) heeft daar een bekeuring voor gekregen. 

Zelfstandig naamwoord ZN

• Dit is een woord voor een mens, dier, ding, plant of gevoel.
• kat, huis, hond liefde, verdriet, cactus
• Heeft meestal een enkelvoud en meervoud: kat/katten.
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken: koekje, bakje, boekje.  

Lidwoord LW

• De, het of een

• Een lidwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord. 
  
• de fiets, het huis, de hond, een dier
  

Bijvoeglijk naamwoord BN

Zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Staat meestal vóór en soms achter een zelfstandig naamwoord.

Voorzetsel VZ

Dit zijn woorden die een plaats, tijd of reden aangeven:

achter, bij, door, in, naar, op, onder, om, van, voor, met​

Gebruik je altijd in combinatie met een ander woord. ​

Zet je voor een lidwoord + zelfstandig naamwoord: 

door de sneeuw, naast de auto​

Persoonlijk voornaamwoord 1

Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon, een groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken. 

Persoonlijk voornaamwoord 2

• Staan altijd alleen, d.w.z. er staan geen zelfstandige naamwoorden bij.
• Het meisje heeft een jurk gekocht. 
• Zij heeft een jurk gekocht. 
• Zij heeft een jurk gekocht

"Het" is ook een persoonlijk vnw. 3

• Je kunt "het" vervangen door "dat".  
• Waar ligt mijn boek?
• Het ligt op tafel.
• Dat ligt op tafel. 

Bezittelijk voornaamwoord 1

• Een bezittelijk voornaamwoord geeft een bezit aan. 
• Haar Oopa

• Een bezittelijk vnw. staat bijna altijd voor een zelfstandig naamwoord. 
• Zijn appel

Schrijfwijze bezittelijke vnw. 2

• Dat is toch jouw laptop? 
• Daar staat uw bureau. 
• Op haar vraag gaf mijn leraar geen antwoord. 

Aanwijzend voornaamwoord

• Deze, die, dit, dat, gene, gindse, zulke, zo'n, dergelijke. 
• de-woorden> deze en die
• het-woord> dit en dat
• meervoud> deze en die

Betrekkelijk voornaamwoord 1

• Een betrekkelijk voornaamwoord verbindt een hoofdzin en betrekkelijke bijzin met elkaar.

Bijvoorbeeld:

• Het boek dat ik lees is, geschikt voor ieder die graag leest.

Betrekkelijk voornaamwoord 2

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord/woordgroepje wat er vlak voor staat. 

Zo'n woord/woordgroepje noem je het antecedent.

Betrekkelijk voornaamwoord 3

• De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn: die (bij de-woorden) en dat (bij het-woorden).

• Andere betrekkelijke voornaamwoorden zijn: (degene) wie en (datgene) wat.

Betrekkelijk voornaamwoord 4

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord / groep woorden / zin ervoor. Waarnaar het betrekkelijk voornaamwoord verwijst = antecedent.

• Waar is de hond die hij geweldig vond?

Betrekkelijk voornaamwoord 5

Let op! De woorden die en dat kunnen zowel een betrekkelijk voornaamwoord als een aanwijzend voornaamwoord zijn.

Als het die en dat kunt vervangen door deze en die is het geen betrekkelijk voornaamwoord, maar een aanwijzend voornaamwoord.