Samengestelde zinnen

• NT2
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Nederlands 

Zinnen en voegwoorden

Zinnen schrijven

wie/wat - eerste werkw. - wanneer - wat/hoe - waar -  2de werkw.

    

wie/wat= het onderwerp
eerste werkwoord  = persoonssvorm
In een hoofdzin staan het onderwerp en 1ste werkwoord (persoonsvorm) altijd naast elkaar. Vaak staat het onderwerp links van de persoonsvorm (Olha loopt ...) , maar soms (bij inversie) staat het onderwerp rechts van de persoonsvorm (Loopt Olha...)

Inversie

Soms begint de zin met de tijd of met de pv/ een werkwoord. Dan schrijf je inversie. Kijk naar de voorbeelden:

- Ik koop morgen een broek in de stad.
- Morgen koop ik een broek in de stad.

- Ik leer elke dag Nederlands op school.
- Elke dag leer ik Nederlands op school.

.

tijd (of plaats)

De rest staat na het eerste werkwoord. Het kan een tijd of een plaats zijn. De tijd staat vaak voor de plaats. 

1. Mijn zoon woont in Den Haag.
2. Ik woon al 18 jaar in dit huis. 

3. Mijn moeder woont pas twee jaar in Nederland.
4. Mijn vriend gaat volgende maand in Rotterdam wonen. 

De rest: wie of wat

De rest kan dus tijd of plaats zijn. Maar het kan ook wat of hoe zijn. Kijk naar de voorbeelden:

Ik koop morgen een broek in de stad.

Ik ga elke dag met de fiets naar school.

Wat of hoe staat vaak na de tijd.

Ik ga om 8 uur naar mijn werk.

Wat is de tijd?

1. om 8 uur
2. ga
3. naar mijn werk
4. Ik

Ik doe 's ochtends boodschappen bij de Aldi.
Wat is de plaats?

1. 's ochtends
2. boodschappen
3. Ik
4. bij de Aldi

Khalid fietst vaak naar school.

Wat is de PV/ werkwoord?

1. Khalid
2. fietst
3. vaak
4. naar school

Ik koop donderdag een nieuwe auto bij de dealer.
Wat is: een nieuwe auto?

1. de tijd
2. de plaats
3. wie of wat
4. het werkwoord

Julia verhuist in mei naar Hengelo.

Wat is: in mei?

1. de tijd
2. de plaats
3. het werkwoord
4. wie of wat

Ik ga vanavond naar een restaurant.

Wat is: naar een restaurant?

1. het werkwoord
2. de tijd
3. wie of wat
4. de plaats

Samengestelde zinnen

• Hebben meerdere persoonsvormen (pv's) (werkwoorden) en kunnen bestaan uit:
• Hoofdzin + Hoofdzin
• Hoofdzin + Bijzin
• Bijzin + Hoofdzin

Voorbeelden van samengestelde zinnen:

Ik ga naar huis, want ik ben ziek. (hoofdzin + hoofdzin)

Ik ga naar huis, omdat ik ziek ben (hoofdzin + bijzin)

Omdat ik ziek ben, ga ik naar huis (bijzin + hoofdzin)

omdat/want = voegwoord

Voorbeelden van samengestelde zinnen:

Ik ga slapen, want ik ben moe.

Mijn fiets is gestolen, dus ik moet met de bus naar huis.

Ik ga dit weekend naar Amsterdam of ik blijf hier.

Ik leer Nederlands, maar ik leer ook andere talen.

Hij gaat vanavond naar het concert en hij gaat uit eten.

Ik ga buitenspelen als het mooi weer is.

Olha eet een appel, omdat ze honger heeft.

Wat is de hoofdzin? Schrijf die op.
Ik ga slapen, omdat ik moe ben.

Wat is het voegwoord? Schrijf die op.
Mijn fiets is gestolen, dus ik moet met de bus naar huis.

Wat is de bijzin? Schrijf die op.
Ik ga buitenspelen als het mooi weer is.

Olha eet een appel, omdat ze honger heeft.
Verander de bijzin in een hoofdzin.

Hoofdzin (HZ)

- onderwerp en  1ste werkwoord (persoonsvorm) staan naast elkaar

- het 1ste werkwoord (persoonsvorm) staat op de eerste of tweede plaats

Voorbeeld:                            2e plaats

De films van James Bond zijn beroemd.

Bijzin (BZ)

• Tussen de het werkwoord (persoonsvorm) en het onderwerp staan andere zinsdelen 
• De persoonsvorm/ het 1ste werkwoord staat vaak achter in de bijzin of net voor het tweede werkwoord.

Voorbeeld:

Olha gaat naar huis, omdat ze ziek is. 

Is dit een samengestelde zin?

'Ik ben moe en ik heb geen zin om te gaan trainen.'

1. nee
2. ja

Verander tijd: 'Ik was moe en had geen zin om te gaan trainen'.

'Ben' en 'heb' veranderen, dus 2 persoonsvormen, dus samengestelde zin. 

Merk op dat in allebei de zinnen het onderwerp naast de persoonsvorm staat. Het zijn dus allebei hoofdzinnen. 

Is dit een samengestelde zin?

'Petra wil graag met haar moeder winkelen'

1. ja
2. nee

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn fiets heb gemaakt.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Welke combinaties zijn dus mogelijk?

1. Hoofdzin + Hoofdzin

2. Hoofdzin + bijzin

Bijzin + hoofdzin

Conclusie:

Een samengestelde zin heeft altijd 1 hoofdzin. Het andere deel kan een bijzin óf nog een hoofdzin zijn.

Welke combinatie heeft deze samengestelde zin?
- Ik ga naar de stad en ik koop een nieuwe tas. hoofdzin+hoofdzin/ hoofdzin+bijzin/ bijzin+hoofdzin

Welke combinatie heeft deze samengestelde zin?
- Of de mooiste tas afgeprijsd is, moet ik nog gaan onderzoeken.
hoofdzin+hoofdzin/ hoofdzin+bijzin/ bijzin+hoofdzin

Welke combinatie heeft deze samengestelde zin?
- Ik heb al online gezocht naar een tas, maar ik heb geen tas gevonden.
hoofdzin+hoofdzin/ hoofdzin+bijzin/ bijzin+hoofdzin

Welke combinatie heeft deze samengestelde zin?
- Ik heb een nieuwe tas nodig, omdat mijn oude tas kapot is.
hoofdzin+hoofdzin/ hoofdzin+bijzin/ bijzin+hoofdzin

Welke combinatie heeft deze samengestelde zin?
- Vandaag ga ik een nieuwe tas kopen, omdat de tas in de aanbieding is.
hoofdzin+hoofdzin/ hoofdzin+bijzin/ bijzin+hoofdzin

Is deze zin goed?
Vandaag neemt Sasha een cadeautje mee, want oma jarig is.

1. Ja
2. Nee

Is deze zin goed?
Daniel gaat naar de voetbaltraining, als hij zijn huiswerk heeft gemaakt.

1. Ja
2. Nee

Is deze zin goed?
Haar moeder wilde ook naar Drenthe, maar haar vader ging liever naar de Veluwe.

1. Ja
2. Nee

Is deze zin goed ?
Oleh gaat graag naar zijn oma, omdat hij mag daar altijd leuke dingen doen.

1. Ja
2. Nee

Is deze zin goed?
Ik vertrouw die jongen niet, omdat hij heeft al vaak gelogen.

1. Ja
2. Nee

Is deze zin goed?
Je moet niet meteen boos worden, als hij een fout maakt.

1. Ja
2. Nee

Maak een samengestelde zin van deze twee zinnen. Vervoeg het werkwoord eerst in de tegenwoordige tijd.
1. Ik (leren) ...... Nederlands. 2. Ik (vinden) ...... het moeilijk.
voegwoord: maar

Maak een samengestelde zin van deze twee zinnen. Vervoeg het werkwoord eerst in de tegenwoordige tijd.
1. Hij (blijven) ...... thuis. 2. Hij (moeten) ...... zijn huiswerk maken.
voegwoord: omdat

Maak een samengestelde zin van deze twee zinnen. Vervoeg het werkwoord eerst in tegenwoordige tijd.
1. Teun (werken) graag in de tuin. 2. Hij (willen) tomaten kweken. voegwoord: want

Maak een samengestelde zin van deze twee zinnen. Vervoeg het werkwoord eerst in de tegenwoordige tijd.
1. Teun (werken) graag in de tuin. 2. Hij (willen) tomaten kweken. voegwoord: omdat

Maak een samengestelde zin van deze twee zinnen. Vervoeg het werkwoord eerst in de tegenwoordige tijd.
1. Maaike (gaan) naar haar oma. 2. Ze (hebben) haar oma lang niet gezien. voegwoord: omdat

Maak een samengestelde zin van deze twee zinnen. Vervoeg het werkwoord eerst in de verleden tijd.
1. Lieke (luisteren) naar liedjes. 2. Zij (zijn) vrolijk.
voegwoord: als

Maak een samengestelde zin van deze twee zinnen. Vervoeg het werkwoord in de tegenwoordige tijd:
Mona (zijn) ziek. Zij (blijven) vandaag thuis.
Voegwoord: dus

Maak een samengestelde zin met het voegwoord 'want'.

Maak een samengestelde zin met het voegwoord 'omdat'.

Maak een samengestelde zin met het voegwoord 'maar'.

wordwall.net