De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Hoe veranderde door de Verlichting het denken over de samenleving? 

De Verlichting

Braindump:
Westerse samenleving VOOR 1700-1800

Verlichting

- vertrouwen in het rationele denken

- de wetenschappelijke manier van onderzoek gebruiken voor terreinen in de samenleving

- doel: vooruitgang 

rationalisme: 

René Descartes

nieuwe kennis door het gebruik van de rede -> 

logisch redeneren

empirisme: 

John Locke

nieuwe kennis door waarneming en ervaring -> 

observeren en experimenteren

Kwartetten

1. John Locke

-Koningen en regeringen hebben hun soevereiniteit niet van God, maar van burgers gekregen. 

-Mensenrechten: overheid moet mensen beschermen. 

-Rechtsstaat: overheid staat niet boven de wet. 

-Particulier eigendom en individuele rechten- ontstaan liberalisme

2. Jean Jacques Rousseau

-Volkssoevereiniteit: regering, parlement en rechters oefenen gezag uit in naam van het volk. 

-Algemene wil: de wil van het volk, voor algemeen belang.

-Het maatschappelijk verdrag  - Verklaring rechten van de mens en grondwet

3. Charles Montesquieu

-Trias politica /driemachtenleer: 

Scheiding der machten: wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht 

                           Parlement: wetten vaststellen (1e en 2e Kamer)

                           Regering: wetten uitvoeren (ministers)

                           Rechters: naleven van de wetten controleren

Doel: politieke vrijheid, gelijkheid en bescherming burger 

4. Adam Smith

-Goeroe van de economie 

-Laissez-faire: mensen vrijlaten in hun handelen 

-Nastreven eigen belang = in het belang van de maatschappij

-Grondlegger liberalisme

-Tegen mercantilisme (veel export, weinig import.

  protectionisme: veel overheidsbemoeienis)

Adam Smith - ‘An Inquiry into the Nature and the Causes of The Wealth of Nations’ (1776)

"Wanneer een vreemd land ons iets goedkoper kan leveren dan wij zelf kunnen maken, dan kunnen wij dit veel beter in ruil voor een deel van onze productie van onze nijverheid van dat vreemde land kopen…”

Sociale verhoudingen

-Sociale ongelijkheid is in strijd met de rede. 

-Voltaire valt op: niet iedereen hoeft verlicht te zijn

-Rousseau: Alle mensen zijn van nature gelijk. Ieder mens heeft verstand, dus ieder mens heeft gelijke rechten.

En de godsdienst dan?

-Gelijke rechten

-Tegen bijgeloof en intolerantie

Gevolgen: grote veranderingen in het denken over de samenleving

Sociale verhoudingen

Politiek

Economie

Religie

          -> Kun je voor jezelf een paar voorbeelden bedenken? 

Welke 'macht' was GEEN onderdeel van de driemachtenleer/ trias politica?

1. wetgevende macht
2. koninklijke macht
3. rechterlijke macht
4. uitvoerende macht

Hoe verspreidden de ideeën van de Verlichting zich over de westerse wereld?

Stelling:
De gevolgen van de Verlichting kunnen wij tot op de dag van vandaag in onze samenleving merken.

Eens

Oneens

Ergens daartussenin

Wat was de invloed van de wetenschappelijke revolutie op de Verlichting?

Waarom zouden regenten in de Republiek geen fan zijn geweest van ideeën van Rousseau?