Bloed 11.3 11.4 en 11.5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

12.3 bloeddruk

Bloeddruk

Je bloeddruk wordt ook beïnvloed door bv stress of activiteit. Hoe gaat daardoor de bloeddruk omhoog?

1. De spieren rondom de slagaders trekken samen
2. Het hart gaat meer druk zetten
3. De spieren rondom de slagaders ontspannen
4. Het bloedvolume wordt meer

Bloeddruk - andere bloedvaten

Bloeddruk - aandoeningen

Bloeddruk - hart

Wanneer je last hebt van een lage bloeddruk, val je sneller flauw. Hoe komt dat?

Variatie in bloeddruk en stroomsnelheid

De druk in de rechter tuinslang is hoog, net als in de slagaders. Die van de linker tuinslang is laag, net als in de aders. De waterstroom in de linker slang lijkt meer op de bloedstroom dan bij de rechterslang. Leg dat uit.

www.bioplek.org

12.4 bloedplasma en bloedcellen

samenstelling van bloed

Bloed; wat zit erin?

www.bioplek.org

Rode bloedcellen

• Hemoglobine: rode kleurstof in rode bloedcellen
  
• In hemoglobine zit ijzer
• Zuurstof hecht aan het ijzer in hemoglobine

De rol van rode bloedcellen

Hemoglobine wordt afgekort tot Hb.

In je longen zal hemoglobine zuurstof binden:

Hb + O₂ --> HbO₂

 in je spieren juist loslaten:

HbO₂ --> Hb + O₂ 

Welk bloedvat bevat vooral hemoglobine zonder gebonden zuurstof?

1. De longader
2. De longslagader
3. De aorta
4. De leverslagader

Samenvatting

Rode bloedcel -  bevat hemoglobine (met ijzer) vervoer zuurstof

Bloedplaatje - helpt bij stolling van wondjes. Werkt samen met fibrine/fibrinogeen
Witte bloedcel - bestrijdt ziekteverwekkers. Opeten of antistoffen maken

Wanneer je een wondje hebt, moet dat snel gedicht worden. Welke bloedbestanddelen spelen een rol bij het vormen van een korstje?

1. de bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen
2. fibrinogeen, bloedplaatjes en rode bloedcellen
3. witte bloedcellen en bloedplaatjes
4. fibrinogeen, bloedplaatjes en witte bloedcellen

11.5 uitwisseling van stoffen

(dat is niet helzelfde als stofwisseling!)

Stofwisseling is dus dit:

Uitwisseling van stoffen (bv. bij de spieren)

De rechter afbeelding laat zien dat de uitwisseling van stoffen plaatsvindt in de haarvaatjes tussen de spiercellen. Zuurstof (z) zit op een rode bloedcel, glucose zit in het bloedplasma. 

De afvalstoffen water en koolstofdioxide komen weer in het plasma.

Leg uit waarom de stroming van weefselvloeistof nodig is voor het transport van stoffen naar de cellen.

Albumine

Albumine is een plasma-eiwit wat wordt aangemaakt in de lever. Onder normale omstandigheden kan albumine niet uit de bloedvaten.

Albumine bepaalt in grote mate de colloïd osmotische druk.

Zorgt voor terugresorptie in de bloedbaan van weefselvocht.

Weefselvloeistof

De eiwitten (grote moleculen) in bloedplasma zorgen voor verschil in osmotische waarde.

Deze colloïd-osmotische druk is steeds gelijk: 3,3 kPa.

Begin haarvat: filtratiedruk hoger

Hierdoor vorming weefselvloeistof.

Eind haarvat: osmotische druk hoger

Hierdoor stroomt klein deel weefselvloeistof terug haarvat in.

Weefselvloeistof

Deze grote stoffen in bloedplasma zorgen voor verschil in osmotische waarde.

Deze colloïd-osmotische druk is steeds gelijk: 3,3 kPa.

Begin haarvat: filtratiedruk hoger

Hierdoor vorming weefselvloeistof.

Eind haarvat: osmotische druk hoger

Hierdoor stroomt klein deel weefselvloeistof terug haarvat in.

Welke stoffen kunnen door de wand van de haarvaten in de weefselvloeistof terecht komen?

1. eiwitten koolhydraten en vetten
2. aminozuren, glucose en eiwitten
3. aminozuren, afvalstoffen en glucose
4. aminozuren, glucose, water en zuurstof

Hongeroedeem (dikke buikjes door ondervoeding)

Als een mens geen koolhydraten en vetten kan gebruiken (omdat ze niet aanwezig zijn als
reservestof of gegeten worden) worden eiwitten als energieleveranciers gebruikt. Deze zijn echter slechts als bouwstof in o.a. spieren en zenuwweefsel aanwezig. Deze mensen breken dus hun eigen weefsels af. De zwelling van de weefsels, wordt dus veroorzaakt door ernstige ondervoeding. Het eiwit gehalte van het bloed daalt en daarmee het vermogen dat het bloedplasma heeft om vocht vast te houden en uit de weefsels terug te halen via osmose. 

(Dit wordt de colloïd osmotische druk genoemd). Hierdoor kan dan minder vocht in de bloedbaan worden vastgehouden, waardoor het zich ophoopt in de weefsels.

Dus het terugstromen van weefselvloeistof in de haarvaten wordt gestimuleerd door...

1. een lage osmotische waarde in het bloed
2. een hogere eiwitconcentratie in bloed dan in weefsel
3. een hogere glucoseconcentratie in bloed dan in weefsel
4. veel eiwitten in de weefsels