Markt en overheid hoofdstuk 4

Markt en overheid H4

1 / 38

Slide 1: Slide

EconomieMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4,5

This lesson contains 38 slides, with text slides and 3 videos.

Lesson duration is: 50 min

Items in this lesson

Markt en overheid H4

Slide 1 - Slide

Belastingen

Ontmoedigen van consumptie
BTW en Accijns ('belasting op slechte dingen')
Elke belasting heeft ontmoedigend effect => bijvoorbeeld arbeid

Slide 2 - Slide

Vragen

Welke marktvorm is dit?
Wie grijpt hier in op de markt?
Waarom wordt hier ingegrepen?
Wat vind je van de manier waarop het ingrijpen tot stand komt?

Slide 3 - Slide

Slide 4 - Video

Slide 5 - Slide

Externe effecten

Positieve of negatieve effecten van productie of consumptie voor de welvaart van anderen (=extern)

zonder dat hiervoor wordt betaald!

Positief: onderwijs, vaccins, zonnepanelen
Negatief: milieuvervuiling, geluidoverlast

Slide 6 - Slide

Toekomstige generaties

Marktmechanisme/ prijs werkt op de korte termijn

Grondstoffen raken op door productie
Huizenmarkt ontoegankelijk voor jongeren
Baankansen nemen af door verplaatsing productie/automatisering

Slide 7 - Slide

Onder/overproductie

Te weinig (of geen) productie (=onderproductie) volgens een puur marktevenwicht
Onderwijs, zorg, (huur)huizen
Te veel productie (=overproductie) volgens een puur marktevenwicht
Vervuilende industrie, eindige grondstoffen

Slide 8 - Slide

Te hoge/lage prijs

Maatschappij vraagt om hogere/lagere prijs
Levensreddende medicijnen te duur
Landbouwproductie te goedkoop (voorbeeld begin)

Slide 9 - Slide

Misbruik marktmacht

Monopolisten/oligopolisten pikken het surplus in op de markt. Is dat wel wenselijk/eerlijk?
Oliebedrijven en olieproducerende landen (OPEC)
'Bigtech': Google, Microsoft, Alphabet, Twitter (X)

Slide 10 - Slide

Overheidsfalen

Verdringing
Cliëntelisme
Informatie verzamelen
Voordeel zoeken belangengroepen
Korte termijn denken
Vergunningen
Belastingen
Onbetrouwbaarheid

Slide 11 - Slide

Hoe in te grijpen?

Mogelijkheden zijn: regelgeving, kartelverbod, minimumprijs, maximumprijs, belastingen/accijns, subsidie
Ingrijpen in een markt heeft weer eigen (ongewenste) bijeffecten!

Bepalen wat de juiste manier is om een markt aan te sturen is dus niet zo eenvoudig! ('market design')

Slide 12 - Slide

Slide 13 - Slide

Markt in evenwicht

Consumentensurplus
Producentensurplus

Slide 14 - Slide

Minimumprijs

Bescherming producent
Consumentensurplus
Producentensurplus
Aanbodoverschot (vraagtekort)=> opkopen!

Slide 15 - Slide

Slide 16 - Slide

Maximumprijs

Bescherming consument
Consumentensurplus
Producentensurplus
Vraagoverschot (aanbodtekort)
Er gaat surplus (=welvaart) verloren

Slide 17 - Slide

Slide 18 - Slide

ASML Nederlandse Monopolist

Monopolist (enige/beste aanbieder) chipmachines
Wereldmarkt!
Technologische voorsprong

Slide 19 - Slide

Slide 20 - Video

Slide 21 - Slide

Belastingen

Ontmoedigen van consumptie
BTW en Accijns ('belasting op slechte dingen')
Elke belasting heeft ontmoedigend effect => bijvoorbeeld arbeid

Slide 22 - Slide

Slide 23 - Slide

Slide 24 - Slide

Prijsverhogende belasting

Voor de producent zijn dit extra kosten (net als grondstofkosten)
Komt daarom in de aanbodfunctie van de producent!
5 euro accijns betekent niet oude evenwichtsprijs + 5 euro!

Slide 25 - Slide

Slide 26 - Slide

Slide 27 - Slide

Slide 28 - Slide

Slide 29 - Slide

Subsidie

Aanmoedigen van (gewenste) consumptie
Zonnepanelen, huur, zorgverzekering
Wie krijgt de subsidie? producent of consument

Slide 30 - Slide

Slide 31 - Slide

Slide 32 - Slide

Slide 33 - Slide

www.npostart.nl

Slide 34 - Link

Slide 35 - Video

Slide 36 - Slide

Organisatiegraad

Werknemers die lid zijn van een vakbond zijn 'georganiseerd' (geen losse individuen)
Organisatiegraad = percentage werknemers dat lid is van een vakbond (Nederland: 21%)
Free-ridergedrag of meeliftersgedrag (speltheorie)

Slide 37 - Slide

Vb.

Door de vakbond ligt het loon van Peter €25,- per maand hoger.

Lidmaatschap vakbond kost €15,- per maand

Slide 38 - Slide