H3 p3

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4,5

De balans van de overheid

Je kunt de financiele balans van de overheid uitleggen 

Je kent het verschil tussen begrotings- en financieringstekort

Marktfalen

Er komt een verkeerde prijs tot stand door de markt (vraag en aanbod). 

De prijs van onderwijs is te hoog, onderwijs is positief, dus verlaagt de overheid de prijs van onderwijs. 

Een verkeerde prijs heet marktfalen. (Prijzen van milieu schadelijke producten zijn vaak te laag = marktfalen)

Inleiding

De inkomsten van de overheid bestaan voor het grootste deel uit belastinginkomsten.

Als de overheidsinkomsten kleiner zijn dan de overheidsuitgaven, moet de overheid lenen. Dit verschil heet het financieringstekort. De staatsschuld neemt hierdoor toe. 

Wat zijn de twee grootste uitgavenposten van de overheid?

Uitgaven overheid 395 mld

Uitgaven: Structureel/incidenteel

Structureel --> Uitgaven die jaarlijks terugkomen: Onderwijs, defensie, gezondheidszorg, infrastructuur ...

Incidenteel --> Opvang asielzoekers, coronasteun, hulp aan Oekraine

Wat zijn de twee grootste inkomstenposten van de overheid?

Inkomsten overheid 366,4 mld 

Inkomsten

Directe belastingen (Gaat direct naar overheid, betaal je zelf)

- Inkomstenbelasting

-Erfbelasting

- Vennootschapsbelasting 

Indirecte belastingen: (Betaling zit in prijs)

- Btw, Accijns

- Milieubelasting

Gespreide belasting beter voor overheid

Leren: 2x een belasting van €0,50 in 2 periodes levert de overheid meer geld op dan 1x een belasting van €1,-

En ik ga jullie lekker niet uitleggen waarom. 

Begrotingstekort/Financieringstekort

Overzicht overheid:

totale inkomsten € 250 mld

totale uitgaven € 270 mld

incl. aflossingen € 5 mld

De overheid komt dus een bedrag van € 20 mld. tekort. Dat bedrag moeten geleend worden (op de kapitaalmarkt). Dit noemen we het begrotingstekort.

Schuld stijgt met....

Tekort = 20 miljard

Echter wordt er 5 miljard afgelost

Schuld stijgt dus met 15 miljard = financieringstekort

Geld lenen door uitgeven staatsobligatie --> Lening aan de overheid

Staatsschuldquote

De staatsschuldquote is staatsschuld als percentage van het nationaal inkomen.

Stabiliteitspact 

Afspraken in EU dat de tekorten niet te groot mogen worden :

Begrotingstekort: Elk jaar maximaal 3% van het BBP

Staatsschuld: Maximaal 60% van het BBP

Maken 

Hfst 4: 

Paragraaf 1, vraag 1,2,3 en 4

Paragraaf 2 --> Vraag 2 & 6

Paragraaf 3 --> Vraag 2,3,4,6,7 & 9

Vrijdag paragraaf 4, vraag 1 t/m 4