DNA-samenvatting - herhaling MO43 periode 2 '21-'22

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 3

Hoe ontstaat resistentie tegen antibiotica?

1. Recombinatie
2. Modificatie
3. Mutatie
4. Mitose

Thema  DNA - herhaling

Bouw - functie DNA

DNA - replicatie

Eiwitsynthese

Genexpressie en celdifferentiatie

mutatie

Wat kant je doen met DNA?

• DNA
  
• genoom
  
• kernDNA
  
• mtDNA
  
• plasmiden
  
• nucleinezuur
  
• nucleotide
  
• desoxyribose
  
• Adenine (A)
  
• Thymine (T)
  
• Cytosine (C)

• Guanine (G)
  
• enkelstrengs DNA
  
• basenparing
  
• basenpaar
  
• dubbelstrengs DNA
  
• helixstructuur
  
• sequentie
  
• gen
  
• niet-coderend DNA
  
• repetitief DNA

Begrippen De bouw en functie van DNA

biologiepagina.nl

Genoom - al het DNA in de cel

Prokaryoot = cel zonder kern, bijvoorbeeld een bacterie 

Bij een prokaryoot ligt het DNA in het cytoplasma als een cirkel (circulair DNA). Daarnaast bevat een bacterie vaak ook korte stukjes circulair DNA (plasmide). 

Genoom - al het DNA in de cel

Eukaryoot - cel met een kern bijvoorbeeld plant, dier, schimmel

Genoom dierlijke cel:

- kernDNA

- mitochndriaal DNA(mtDNA)

Genoom plantaardige cel:

- kernDNA 

- mitochndriaalDNA (mtDNA)

- DNA in bladgroenkorrels

DNA - DesoxyriboNucleicAcid - Desoxyribonucleïnezuur

DNA is opgebouwd uit 4 verschillende bouwstenen (nucleotide): A,C,T,G

Elk nucleotide is opgebouwd uit 

drie onderdelen:

1. fosfaatgroep

2. desoxyribose (suiker)

3. stikstofbase 

https:

Purine: 2-ring structuur

Adenine en Guanine

Pyrimidine: 1-ring-structuur:

Cytosine en Thymine

Bouw van DNA

enkelstrengs DNA

dubbelstrengs DNA

DNA structuur

DNA-sequentie en niet-coderend DNA

• Een DNA-molecuul past in een celkern, het is rond histonen gewikkeld. 
• Een aantal histonen met DNA eromheen = nucleosoom. De volgorde waarin nucleotiden in een DNA-molecuul zijn gerangschikt: de sequentie. 
• Mens: ongeveer 98,5% van genoom 

       bestaat uit niet-coderend DNA. Dit DNA     

       heeft een regulerende functie en een deel 

       bestaat uit repetitief DNA (herhalingen 

       van  korte nucleotidesequenties).

Even oefenen...

In DNA vormen de basen A, G, C en T vaste paren.
Welke paren zijn dat?

1. A - G en T - C
2. A - T en G - C

Op internet staan veel plaatjes van DNA. Heeft de tekenaar van dit plaatje de basen goed getekend?

1. Ja
2. Nee

Wat is de bouwsteen van DNA?

1. allel
2. gen
3. nucleotide
4. eiwit

Genen bevatten informatie voor het maken van

1. DNA
2. RNA
3. eiwitten
4. alle drie

Wat is de juiste volgorde van groot naar klein?

1. chromosoom , gen, nucleotide, base
2. chromosoom, gen, base, nucleotide
3. gen, chromosoom, nucleotide, base
4. gen, chromosoom, nucleotide, base

Wat betekent 'complementair'?

Welk kenmerk van ons erfelijk materiaal is niet universeel bij levende organismen?

1. De aaneenschakeling van desoxyribose en fosfaat
2. De aanwezigheid van 4 basen: A, C, T en G
3. De aanwezigheid van twee complementaire strengen
4. De sequentie van de nucleotiden

Hoeveel procent van ons DNA bestaat uit genen?

1. 0-5%
2. 10-50%
3. 5-10%
4. 50-80%

Wat betekent het begrip 'sequentie'

1. de volgorde van nucleotiden
2. de volgorde van nucleosomen
3. de volgorde van N-basen
4. de volgorde van genen

niet coderend-DNA heeft

1. geen functie
2. een regulerende functie
3. verslaving tot gevolg
4. een coderende functie

Welke vormen van DNA zijn er

1. kern DNA
2. mitochondriaal DNA
3. chloroplast DNA
4. alle drie

Stelling 1: Je krijgt alleen DNA van je vader of alleen DNA van je moeder
Stelling 2: Niet iedere cel heeft DNA

1. Stelling 1 is correct, stelling 2 is incorrect
2. Stelling 1 en stelling 2 zijn correct
3. Stelling 1 is incorrect, stelling 2 is correct
4. Stelling 1 en stelling 2 zijn incorrect

https:

Uit welke 3 onderdelen bestaat een nucleotide? Sleep die naar het blauwe vlak

Nucleotide

Base

Basenpaar

Suikermolecuul

Fosfaatgroep

Chromosomen

DNA-polymerase

Hoe noemen we het verdubbelen van het DNA?

1. transcriptie
2. translatie
3. replicatie
4. transaminering

In welke fase van de celcyclus vindt de verdubbeling van het DNA plaats?

1. G1-fase
2. S-fase
3. G2-fase
4. M-fase (mitose)

Eiwitsynthese

Bij de eiwitsynthese zijn  betrokken:

ER, ribosomen, celkern, golgisysteem.

Instructie celkern (DNA) > ribosoom

Via boodschappermolecuul: RNA.

Genexpressie

Gen: deel van DNA dat codeert voor een eiwit.

Genregulatie: aan- of uitzetten gen

Genexpressie: het gen wordt afgelezen.

Genexpressie

Structuurgenen: informatie voor eiwitsynthese (alleen prokaryoot).

Regulatorgenen: regelen genexpressie

- repressor (prokaryoot)

- activeren of remmen (eukaryoot)

puntmutatie

Een verandering in 1 nucleotidepaar ->

Verkeerde base

extra base

base overgeslagen

Genoommutaties

Aantal chromosomen in een cel is veranderd.

Dit kan doordat bij meiose een chromosomenpaar bij elkaar blijft.

Zie blz 84.

genoommutatie

Voorbeeld: Syndroom van Down.

Hierdoor een kenmerkend uiterlijk en vaak een achterstand in geestelijke ontwikkeling.

Oorzaak mutaties

• Spontaan.
• komen vaker voor door kankerverwekkende (mutagene) stoffen/straling.
• 2011:fukushima explosie in kerncentrale -> radioactieve straling

Tumorsupressorgen

Dit gen maakt enzymen die mutaties oplossen vóórdat de cel zich daadwerkelijk deelt.

Als er teveel foutjes zijn gemaakt/als deze niet meer kunnen worden hersteld zorgen de enzymen ervoor dat de cel overgaat tot celdood..

Effecten mutaties

Geen gevolgen als:

• lichaamscel
• gen niet actief
• werking eiwit veranderd niet door mutatie
• mutatie op  recessief allel

Effecten mutaties

Soms positief effect ->vergroting van levenskans.

Evolutie komt door positieve mutaties.

Effecten mutaties (negatief)

Effect hangt af van de plaats.

Geslachtscel, bevruchte eicel of cel van embryo-> groot effect.

Lichaamscel meestal weinig effect.

Celdeling

Cellen delen zich met redelijk vaste tussenpozen.

Het ene type cel deelt sneller dan het andere type cel.

Soms kunnen cellen zich ongeremd gaan delen. Dit kan als er een mutatie is geweest in het tumorsupressorgen en in een proto-oncogen.

Dit gen heeft invloed op de celdeling. 

Door mutatie verandert het in een oncogen -> ongeremde groei en deling.

Tumor

Door snelle deling ontstaat een gezwel (tumor).

Als deze langzaam groeit en niet uitzaait noemen we dit goedaardig. Deze kan worden weggehaald en komt dan meestal niet meer terug.

Kanker

De eerste tumor kan operatief worden verwijderd.

Uitzaaiingen (metastase) zijn lastiger te verwijderen, omdat ze vaak kleiner zijn.

Bestraling->tumorcellen dood

Chemotherapie -> celdeling vertragen.

In de afbeelding hiernaast zie je een tRNA-molecuul. Welk aminozuur bind aan dit tRNA?

1. Lysine
2. Glutaminezuur
3. Leucine
4. Fenylalanine

Hieronder staan een aantal combinaties van begrippen. Welke hebben het minste met elkaar te maken?

1. Helicase en DNA-polymerase
2. Helicase en RNA-polymerase
3. DNA-polymerase en primer
4. Helicase en replicatie

In de afbeelding hiernaast zie je een tRNA-molecuul.

Een tRNA bindt aan een stukje van een mRNA molecuul.

Welke code is afgelezen op het DNA om dit stukje mRNA te maken?

1. GAA
2. CTT
3. AAG
4. CUU

Hieronder staan een aantal combinaties van begrippen. Welke hebben het minste met elkaar te maken?

1. RNA-polymerase en transcriptiefactoren
2. RNA-polymerase en mRNA
3. Transcriptie factoren en stopcodon
4. mRNA en splicing

Hieronder staan een aantal combinaties van begrippen. Welke hebben het minste met elkaar te maken?

1. Stopcodon en eindsignaal
2. Intron en exon
3. mRNA en thymine
4. Startcodon en methionine

Het coderende DNA molecuul heeft de volgende code: TGCAAA
wat is de bijbehorende RNA sequentie?

1. UGCAAA
2. TGCAAA
3. ACGUUU
4. ACGTTT

1. beide mutaties kunnen kwaadaardig zijn
2. enkel links is kwaadaardig
3. enkel rechts is kwaadaardig
4. beiden zijn niet kwaadaardig

Genetische code -  5'AUG AGC AAG 3'

Voor welk aminozuur codeert het codon CUG?

Voor welk aminozuur codeert het codon AGG?

Afhankelijk van het dieet kan de snavel van een bepaalde scholekster in veertien dagen veranderen van beitelvormig naar puntvormig. Ook de omgekeerde verandering kan plaatsvinden.
Is deze reversible verandering van de snavelvorm bij deze scholekster een voorbeeld van modificatie, mutatie, recombinatie of selectie?

1. modificatie
2. mutatie
3. recombinatie
4. selectie

Als in een populatie een belangrijke mutatie optreedt, ontstaat een nieuwe soort.

1. juist
2. onjuist

In welk type cel zijn bij een mutatie de gevolgen het grootst?

1. witte bloedcel
2. geslachtscel
3. huidcel
4. hersencel

Er zijn verschillende mutaties. Welk type mutatie zie je hiernaast?

1. Genoommutatie
2. chromosoommutatie
3. puntmutatie

Welke mutaties hebben veelal grotere gevolgen?

1. Mutaties in DNA van lichaamscellen
2. Chromosoommutaties in DNA van geslachtscellen
3. Mutaties in niet-coderend DNA
4. Puntmutaties in coderend DNA

Door een mutatie wordt een proto-oncogen geblokkeerd. Ontstaat door deze mutatie kanker?

1. ja
2. nee

Wat is geen mutatie?

1. albinisme
2. obesitas
3. dwerggroei
4. pigmentvlekken

Wat is meestal het effect van een mutatie in het DNA?

1. Er ontstaat kanker
2. Er gebeurt niks
3. Er wordt een ander eiwit gemaakt
4. De cel gaat dood

biologiepagina.nl

Wat vond je van deze manier van lesgeven?

😒🙁😐🙂😃