les A

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen  &  voegwoorden

Welkom bij les A

• In les A ga je extra aan de slag met opdrachten die te maken hebben met voegwoorden en zinsverbanden.
  

• Neem deze les in tweetallen door. Neem de theorie in tweetallen door. Maak samen (eventueel) aantekeningen op jullie blaadjes.
  
• Filmpjes kijk je met oortjes in.

Twee soorten zinnen

• In het Nederlands hebben we twee soorten zinnen: enkelvoudige- en samengestelde zinnen.
• Enkelvoudige zin (1 pv):
• De docent roept de leerlingen.
• De leerlingen stoppen met praten.

• Samengestelde zin -> heeft meer dan 1 pv:
• De docent roept de leerlingen en de leerlingen stoppen met praten.

Hoofd- en bijzinnen

• Samengestelde zinnen bestaan uit hoofdzinnen en/of bijzinnen.
  

Voegwoorden

• Voegwoorden zijn een soort cement.
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen aan elkaar plakken.

Voegwoorden & Signaalwoorden

• Vaak staat tussen de verschillende delen (zinnen) van een samengestelde zin een komma en/of een voegwoord, maar dat hoeft niet! 
  

• Een voegwoord ‘plakt’ twee of meer zinnen aan elkaar en zorgt ervoor dat deze zinnen met elk hun eigen ‘boodschap’ een goed geheel vormen. 
  

• De leerling verbetert zijn planning, als zijn mentor hem helpt. 
  

- persoonsvormen: verbetert, helpt

- voegwoord: als

Verschil voegwoorden en signaalwoorden

• Voegwoorden verbinden altijd zinnen aan elkaar.
• Ik houd van pizza, maar niet van pasta.

• Signaalwoorden verbinden zinnen aan elkaar en kunnen 2 losstaande zinnen aan elkaar verbinden.
• Ik houd van pizza. Ik houd echter niet van pasta.
• Echter = geen voegwoord: de zinnen staan los van elkaar 
• Echter = wel signaalwoord: geeft tegenstellend verband tussen 2 zinnen aan

Zinsverbanden: opsomming en tegenstelling

• Opsomming/opsommend verband
• Na een uitspraak worden verschillende dingen opgesomd.
• Signaalwoorden: ook, verder, bovendien, daarnaast, nog, niet alleen...maar ook, ten eerste, ten tweede
• VB: Wij hebben diverse sporten gedaan. Eerst hebben we gevoetbald, daarna gevolleybald en tot slot gebasketbald.

• Tegenstelling/tegenstellend verband
• Na een uitspraak wordt het tegengestelde beweerd.
• Signaalwoorden: maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds...
• anderzijds, daar staat tegenover
• VB: Ik wilde graag gaan sporten, maar ik moest huiswerk maken.

• Zinsverbanden: voorbeeld en middel-doel
  

• Voorbeeld/voorbeeldgevend
• Na een uitspraak volgt een voorbeeld / een aantal voorbeelden.
• Signaalwoorden: bijvoorbeeld, als voorbeeld, zo, zoals
• bv: Mijn vriendin is gek op Russisch eten, zoals plov.

• Middel-doel
• Iemand noemt een doel en een middel waarmee dat doel kan worden bereikt.
• Signaalwoorden: waarmee, daarmee, met dat doel, het doel is, door middel van, om te...
• bv: De ridder doodt de draak, daarmee wil hij het hart van de prinses veroveren.

Zinsverbanden: vergelijking en voorwaarde

• Vergelijking/vergelijkend verband
  
• Na een uitspraak worden er 2 of meer dingen met elkaar vergeleken. Signaalwoorden: zoals, hetzelfde, dezelfde, in vergelijking met
  
• vb: Ik houd niet van sperziebonen, evenals gekookte wortels, die lust ik ook niet.
  

• Voorwaarde/voorwaardelijk verband
  
• Bij een uitspraak wordt in de zinnen ervoor of erna een voorwaarde gesteld.
  
• Signaalwoorden: als, mits, wanneer, indien, tenzij, op voorwaarde dat
• vb: Ik ga dat echt niet doen, tenzij ik er betaald voor krijg,

Zinsverbanden: reden en oorzaak-gevolg

• Reden/redengevend verband
  
• Na of voor een uitspraak wordt een reden genoemd. Een reden geeft aan waarom iemand iets wel of niet doet.
  
• Signaalwoorden: daarom, want, omdat, namelijk
• VB: We krijgen bij Nederlands veel huiswerk, om die reden is hij mijn minst favoriete docent.

• Oorzaak-gevolg
  
• Iemand doet een uitspraak die een oorzaak heeft. Daarna wordt het gevolg genoemd.
  
• Signaalwoorden: daardoor, hierdoor, doordat, zodat, waardoor
  
• VB: Soms geeft de docent op vrijdag huiswerk voor maandag, waardoor mijn weekendplannen in het water vallen.
  

Zinsverbanden: samenvatting en conclusie

• Samenvatting/samenvattend verband
  
• Na één of meer uitspraken worden de belangrijkste punten samengevat.
  
• Signaalwoorden: kortom, samenvattend, al met al, etc.
  
• VB: Op zaterdag heb ik een voetbalwedstrijd en op zondag ga ik naar de stad met vrienden. Al met al heb ik een druk weekend.
  

• Conclusie/concluderend verband
  
• Na één of meer uitspraken volgt een eindoordeel of besluit.
  
• Signaalwoorden: dus, concluderend, hieruit volgt, etc.
  
• VB: Er zijn veel lessen uitgevallen, dus de docent moet de deadline voor het opstel maar even uitstellen.
  

Opdracht 1

• Maak deze opdracht individueel.
  

• Als je 10 vragen (in één keer) goed hebt, mag je door naar de volgende opdracht van de les. Die opdracht maak je in tweetallen.
  

Bij welk verband hoort het woord 'ook'?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. middel-doel

Bij welk verband hoort het woord 'maar'?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. middel-doel

Bij welk verband hoort het woord 'bijvoorbeeld'?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. middel-doel

Bij welk verband hoort het woord 'waarmee'?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. middel-doel

Bij welk verband hoort het woord 'daar staat tegenover'?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. middel-doel

Bij welk verband hoort het woord 'zoals'?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. middel-doel

Bij welk verband hoort het woord 'om te'?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. middel-doel

Bij welk verband hoort het woord 'bovendien'?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. middel-doel

Bij welk verband hoort het woord 'hetzelfde'?

1. vergelijking
2. voorwaarde
3. redengevend
4. oorzaak-gevolg

Bij welk verband hoort het woord 'daarom'?

1. vergelijking
2. voorwaarde
3. redengevend
4. oorzaak-gevolg

Bij welk verband hoort het woord 'indien'?

1. vergelijking
2. voorwaarde
3. redengevend
4. oorzaak-gevolg

Bij welk verband hoort het woord 'dezelfde'?

1. vergelijking
2. voorwaarde
3. redengevend
4. oorzaak-gevolg

Bij welk verband hoort het woord 'wanneer'?

1. vergelijking
2. voorwaarde
3. redengevend
4. oorzaak-gevolg

Bij welk verband hoort het woord 'omdat'?

1. vergelijking
2. voorwaarde
3. redengevend
4. oorzaak-gevolg

Bij welk verband hoort het woord 'zodat'?

1. vergelijking
2. voorwaarde
3. redengevend
4. oorzaak-gevolg

Bij welk verband hoort het woord 'tenzij'?

1. vergelijking
2. voorwaarde
3. redengevend
4. oorzaak-gevolg

Bij welk verband hoort het woord 'waardoor'?

1. vergelijking
2. voorwaarde
3. redengevend
4. oorzaak-gevolg

Bij welk verband hoort het woord 'dus'?

1. tegenstelling
2. samenvatting
3. redengevend
4. conclusie

Bij welk verband hoort het woord 'hoewel'?

1. tegenstelling
2. samenvatting
3. redengevend
4. conclusie

Bij welk verband hoort het woord 'kortom'?

1. tegenstelling
2. samenvatting
3. redengevend
4. conclusie

Bij welk verband hoort het woord 'namelijk'?

1. tegenstelling
2. samenvatting
3. redengevend
4. conclusie

Bij welk verband hoort het woord 'enerzijds anderzijds'?

1. tegenstelling
2. samenvatting
3. redengevend
4. conclusie

Bij welk verband hoort het woord 'hieruit volgt'?

1. tegenstelling
2. samenvatting
3. redengevend
4. conclusie

Bij welk verband hoort het woord 'ten eerste'?

1. tegenstelling
2. samenvatting
3. opsomming
4. conclusie

Bij welk verband hoort het woord 'dezelfde'?

1. tegenstelling
2. vergelijkling
3. redengevend
4. conclusie

Opdracht 2

Stap 1 -> Maak in tweetallen een spiekbriefje voor de volgende toets.

Stap 2 -> Vergelijk daarna jullie spiekbriefje met een ander groepje.

Stap 3 -> Maak een foto van je spiekbriefje, stuur deze door via Teams.