Literatuuranalyse - tijd EN thema/motieven

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom DH4!

Deze les:

Terugblik setting

Literatuuranalyse - tijd

Opdracht

Terugblik setting

Schrijf om-en-om op wat je weet over het literaire begrip: setting.

Setting (PTO)

Plaats: geografische plaats bv. land, stad, dorp, straat, landschap...

Tijd: historische tijd bv. 1961, jaren 40, jaargetijde, maand, dag, moment op de dag...

Omstandigheid bv. hongerwinter, vakantie, opstand, staking...

Functies ruimtebeschrijving

1. Concretisering: de verteller beschrijft de plaats van handeling nogal gedetailleerd, zodat de lezer zich een voorstelling kan maken van de omgeving.

2. Sfeer: de ruimtebeschrijving kan een sfeer oproepen die belangrijk is voor het verhaal. 

3. Gethematiseerde ruimte: er kan een verband bestaan tussen de ruimte en het thema. 

4. Ruimte en bouw: de ruimte kan te maken hebben met de opbouw van het verhaal.

5. Ruimte en personages: de hoofdpersoon kan een bepaalde voorkeur hebben voor een bepaald soort ruimte en dat kan een grote rol spelen in het verhaal.

Functies ruimtebeschrijving

6. Symbolische ruimte: de ruimte kan een symbolische betekenis hebben. Een symbool is een voorwerp dat naar iets anders verwijst -> ofwel: de figuurlijke betekenis/functie

Setting in een verhaalfragment

We lezen gezamenlijk de tekst. Maak aantekeningen tijdens het lezen. Doe dat als volgt:

Plaats: ...

Tijd: ...

Omstandigheid: ...

Let op: wanneer is er sprake van een figuurlijke betekenis/symbolische functie van de ruimte? Dus: welke ruimte(s) staat symbool voor iets. 

blz 131-132

blz ...

Literatuuranalyse - tijd

Hoe wordt het verhaal verteld? 

Volgorde van het verhaal

Verteltijd: tijd die je nodig hebt om een verhaal te lezen

Vertelde tijd: tijd die de gebeurtenissen in een verhaal innemen 

Dus: in de zin 'Vier jaar later kocht Jaap een nieuwe fiets' is de vertelde tijd vier jaar, maar de verteltijd één zin. 

Hierbij kan de schrijver gebruikmaken van een

Versnelling: een gebeurtenis die lang duurt wordt kort verteld -> dus: vertelde tijd > verteltijd

Vertraging: een gebeurtenis wordt zeer uitgebreid en uitvoerig verteld -> dus: verteltijd > vertelde tijd

 

Flashback vs terugverwijzing

De meeste verhalen worden niet-chronologisch verteld

Vaak wordt gebruikgemaakt van flashbacks: een uitvoerige beschrijving die het heden onderbreekt en waarin een personage gebeurtenissen die eerder plaatsvonden opnieuw beleeft 

-> wat is daarvan het gevolg voor de lezer?

Let op: een flashback is véél uitvoeriger dan een terugverwijzing (=terugblik): korte verwijzing van hooguit een of twee zinnen naar wat er is gebeurd 

Flashforward vs vooruitverwijzing

Het tegenovergestelde van flashback is een flashforward: een (uitvoerige) beschrijving van een beleving van een toekomstige gebeurtenis

Het tegenovergestelde van een terugverwijzing is een vooruitverwijzing (=vooruitblik): een korte verwijzing van hooguit een of twee zinnen naar wat komen gaat 

-> wat is het gevolg van een vooruitblik?

Opdracht

Schrijf twee korte fragmenten, waarin een personage met een vriend(in) langs een speeltuin loopt. 

Let op: de situatie wordt twee keer geschreven

(1) als flashback 

(2) als terugverwijzing

Maak een document aan in Classroom (bij lesopdracht: fragment tijd). Lever de opdracht hier ook in.

Welkom DH4!

Deze les:

Terugblik opdracht tijd

Literatuuranalyse - thema/motieven

Zelfstandig werken

Opdracht

Schrijf twee korte fragmenten, waarin een personage met een vriend(in) langs een speeltuin loopt. 

Let op: de situatie wordt twee keer geschreven

(1) als flashback 

(2) als terugverwijzing

Maak een document aan in Classroom (bij lesopdracht: fragment tijd). Lever de opdracht hier ook in.

Behandelde begrippen

• Vertelde tijd vs. verteltijd
  
•  Terugverwijzing en vooruitverwijzing
  
•  Flashback en flashforward
  
•  Tijdversnelling en -vertraging 
• Chronologisch en a-chronologisch

Literatuuranalyse - thema/motieven

Thema

In verhalen en romans kan je een thema aanwijzen, dat wordt echter vaak niet expliciet benoemt. Romeo en Julia begint niet met de zin: ‘Dit boek gaat over de onmogelijke liefde die sterker is dan alles.’ 

Je moet dus zelf ontdekken wat het belangrijkste onderwerp in het verhaal is. Hiervoor vraag je je af: waarom zou de schrijver dit verhaal hebben geschreven? Waar gaat het verhaal nu echt over? 

Motieven

Het thema wordt ondersteund door motieven. 

Een motief is een element of gegeven dat herhaaldelijk terugkeert. Het is dus een kleiner onderwerp of kenmerk dat past bij het thema. 

(1) Verhaalmotief: het terugkeren van situaties, gevoelens, opvattingen of gebeurtenissen

(2) Leidmotief: het steeds terugkeren van een bepaald voorwerp of woord in het verhaal

-> betekenisvolle elementen die je kunt gebruiken bij de betekenistoekenning van het verhaal

Klassikale opdracht

We gaan kijken naar een korte animatiefilm.

Beantwoord de volgende vragen tijdens het kijken:

1. Waar gaat het verhaal over? (thema)
2. Welke elementen zie je steeds terugkeren? (motieven)
3. Waarom kiest de filmmaker juist voor deze elementen?

Thema 

Je begrijpt vast wel waar dit filmpje over gaat, zonder dat dat expliciet wordt genoemd – er worden immers helemaal geen woorden in de film gebruikt. 

Het thema (‘onderwerp’) van het filmpje blijft impliciet (wordt niet genoemd), maar je merkt dat het aanwezig is: Father and Daughter gaat over de dochter die haar vader erg mist, en een leven lang blijft missen.

Motieven

In het filmpje moet je denken aan: het fietsen, tegen de wind in en de heuvel op, het wisselen van de seizoen, hoe ook de personages die ze passeert steeds ouder worden (dus: de tijd die voorbijgaat)… 

-> wat kun je zelf nog meer bedenken?

Zelfstandig werken

Ga naar Classroom, PTA 1 - Literatuuranlayse, vragen bij boek 1

Als het goed is, heb je boek (bijna) uit en de tabel voor personages, perspectief en setting ingevuld. 

Doe dit nu ook voor tijd en thema/motieven. 

Let op: deadline boekopdracht 1 leeservaring verschoven van 5 november naar 10 november 23.59