Help Hoe maak ik een kruisingsvraag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Help! Hoe maak ik een kruisingsvraag?

Kruisingsvragen stap voor stap uitgelegd

Wat is een kruisingsvraag?

Kruisingsvragen zijn vragen die gaan over hoe erfelijke eigenschappen overerven naar de volgende generatie. De vragen gaan dus over genen en genotypes. Maar in de vraagstelling wordt ook vaak gevraagd naar de fenotypes die daar uit voorkomen. Let dus bij het lezen van de vraag altijd goed op!

Een naam voor welke allelen een individu heeft.

Een naam voor welke uiterlijke kenmerken een individu heeft.

De vraag:

Voor konijnen wordt het wel of

niet hebben van hangende oren

bepaald door 1 gen. Het allel voor

staande oren (H) is dominant en het allel voor hangende oren (h) is recessief. Stel je kruist een konijn met staande oren met een konijn met hangende oren, wat is de kans dat het kind hangende oren heeft? Ga er van uit dat beide ouders homozygoot zijn.

Waar let je op in zo'n vraag? Ik heb de belangrijke stukken onderstreept. Druk op de vraagtekens voor uitleg waarom.

Voor konijnen wordt het wel of niet hebben van hangende oren

bepaald door 1 gen. Het allel voor staande oren (H) is dominant en het allel voor hangende oren (h) is recessief. Stel je kruist een konijn met staande oren met een konijn met hangende oren, wat is de kans dat het kind hangende oren heeft? Ga er van uit dat beide ouders homozygoot zijn.

1 gen. Dus het is een monohybride kruising (mono -> een). Dit ene gen bepaald dus of een konijn het fenotype hangende of staande oren heeft.

Het gen heeft 2 allelen H en h. H is het dominante allel en veroorzaakt het fenotype staande oren. h is het recessieve allel en veroorzaakt het fenotype hangende oren

Kruist, het is inderdaad een kruisingsvraag.

van beide ouders weten wij het fenotype. Een van de ouders heeft hangende oren, en de andere ouder heeft staande oren.

van de ouder met hangende oren kunnen wij nu ook het genotype bedenken. Hangende oren worden namelijk veroorzaakt door het recessieve allel. Dat betekent dat de ouder met hangende oren wel "hh" moet hebben als genotype.

Van de andere ouder weten wij het genotype nog niet van omdat zowel een homozygoot dominant, als een hetrozygoot genotype resulteert in het fenotype staande oren.

het woord kans zegt iets over hoe het antwoord er uiteindelijk uit moet zien. Een kans is in procenten, dus dat zal ons eindantwoord ook moeten zijn

Wij willen dus gaan kijken naar het fenotype hangende oren. Maar kruisen gaat over de genen. schrijf dus ook op welk genotype daar bij hoort, in dit geval is dat "hh".

Van de ouder met de hangende oren wisten we dit eigenlijk al maar de ouder met het fenotype staande oren heeft dus het genotype "HH"

De genotypen van de ouders

De volgende stap voor het maken van de kruisingsvraag is goed opschrijven welke genotypen de ouders hebben. Dominante allelen noteren wij altijd met een hoofdletter, en recessieve allelen met een kleine letter.

Wat is het genotype van de ouder met staande oren?

En de ouder met hangende oren?

Geslachtscellen

Om twee organismen te kunnen kruisen moeten twee geslachtscellen van beide organismen bij elkaar komen.

Geslachtscellen zijn uniek in het lichaam want deze zijn haploïd. Welke van de twee kopieën in de geslachtscellen terechtkomen is totaal willekeurig.

de meeste cellen in je lichaam zijn diploïd, dat betekent dat deze cellen van elk chromosoom twee kopieën hebben. Je geslachtscellen zijn haploïd, dat betekent dat deze cellen van elk chromosoom maar een kopie hebben.

De genotypen van de ouders

beide ouders zijn homozygoot, ze hebben dus twee dezelfde allelen. Staande oren werd veroorzaakt door allel H. De ouder met staande oren heeft dus als genotype HH. Hangende oren werd veroorzaakt door allel h dus de ouder met hangende oren heeft als genotype hh

LET OP JE NOTATIE

Geslachtscellen

voor de volgende stap in het oplossen van een kruisingsvraagstuk is het belangrijk dat je opschrijft welke geslachtscellen je kan krijgen uit de ouders.

De ouder met staande oren

De ouder met staande oren heeft genotype:

HH

De twee verschillende geslachtscellen die kunnen ontstaan hebben alle twee het allel H want deze ouder is homozygoot

H

H

Welke geslachtscellen kan de ouder met hangende oren maken?

1. Alleen één geslachtscel met het allel h
2. Twee verschillende geslachtscellen met allebei allel h
3. twee precies dezelfde geslachtscellen waar het allel h in zit
4. Een geslachtscel met het allel h en een met het allel H

Welke geslachtscellen kan de ouder met hangende oren maken?

Antwoord B is het goede antwoord.

De ouder met hangende oren is homozygoot voor het gen voor hangende oren, maar voor andere genen niet. Omdat de chromosomen zich willekeurig verdelen over de geslachtscellen zijn geen twee geslachtscellen het zelfde.

De kruising zelf

elk van de verschillende geslachtscellen

kan met beide geslachtscellen van de

andere ouder samensmelten.

Er smelt wel altijd maar 1 zaadcel

samen met 1 eicel

h

h

H

H

kruisingsschema

Om zo'n kruising nou een beetje

overzichtelijk te houden schrijven

wij de mogelijke combinaties van de

geslachtscellen vaak op in een kruisingsschema. Hierbij zet je de twee verschillende geslachtscellen van de ene ouder horizontaal boven aan een tabel, en de geslachtscellen van de andere ouder er verticaal voor.

	A	a
A
a

Ouder 1

Ouder 2

Welke van deze kruisingsschema's is goed voor onze kruising bij de konijnen?

1. 
2. 
3. 
4. 

Kruisingsschema's

Antwoord B en C zijn allebei goed.

Het maakt namelijk niet uit welke ouder

je aan welke kant zet zolang je er maar

voor zorgt dat beide geslachtscellen van de zelfde ouder aan de zelfde kant staan.

	h	h
H
H

Kruisingsschema's

Je vult de rest van het schema in door

De allelen van beide ouders bij elkaar te

doen. Zet wel altijd de dominante letter

vooraan.

	h	h
H	Hh
H

Welk genotype hoort in het omcirkelde vakje te staan

Hh

Welk genotype hoort in het omcirkelde vakje te staan

Hh

Welk genotype hoort in het omcirkelde vakje te staan

Hh

Antwoord geven op de vraag

Als je alles goed hebt gedaan zou je

op een kruisingsschema als dat hier

rechts staat moeten zijn uitgekomen.

Dan kunnen we nu gaan kijken of wij de vraag kunnen beantwoorden.

	h	h
H	Hh	Hh
H	Hh	Hh

De vraag was wat de kans is op een nakomeling met hangende oren. Dus we gaan kijken naar de kans op een bepaald:

1. Fenotype
2. Genotype

Van fenotype naar genotype

Hangende oren zijn natuurlijk een uiterlijk kenmerk en dus een fenotype. Maar het kruisingsschema wat wij net hebben gemaakt gaat over genotype. We moeten dus eerst kijken welk genotype hoort bij het fenotype wat wij zoeken.

Welk genotype hoort bij het fenotype hangende oren?

Kijkend naar ons kruisingsschema, wat is dan de kans op dit genotype?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Ons antwoord

Het genotype hh wat hoort bij het fenotype hangende oren komt niet voor in ons kruisingsschema. De kans dat een homozygoot konijn met staande oren gekruist met een homozygoot konijn met hangende oren samen een nakomeling krijgen met hangende oren is dus 0%

Welk fenotype krijg je wel uit onze kruising?

1. Hh
2. Staande oren
3. homozygoot dominant
4. heterozygoot

Vervolg vraag

Stel nu dat we twee nakomelingen van onze kruising van net met elkaar kruisen. Wat is dan de kans dat de nakomelingen daarvan dan wel hangende oren hebben?

Stel nu dat we twee nakomelingen van onze kruising van net met elkaar kruisen. Wat is dan de kans dat de nakomelingen daarvan dan wel hangende oren hebben?