Voorbereiding ST H1 t/m 4

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Voorbereiding ST H1 t/m 4

Hoofdstuk 1

6 levenskenmerken (blz. 8)

- voeden

- groeien

- uitscheiden (poepen, plassen, zweten)

- reageren

- voortplanten

Definitie soort (blz. 9)

Soort = als twee organismen samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

4 rijken (blz. 10): planten, dieren, bacteriën en schimmels

celkenmerken (blz. 59)

	Dierlijkecel	Plantencel	Bacteriecel	Schimmelcel
Celwand		ja	ja	ja
Celmembraan	ja	ja	ja	ja
Cytoplasma	ja	ja	ja	ja
Vacuole		ja		ja
Celkern	ja	ja		ja
Bladgroen-korrels		ja

Determineren (blz. 16)

1. Beschrijf de stappen

bijv. : 1a, 4a, 4b

2. Geef de naam

bijv. distel

Dit moet je kunnen.

Stevigheid bij planten (blz. 23)

Kruidachtige planten: door water in de vacuole dat tegen de celwand drukt. 

Houtachtige planten: door houtcellen met celwanden die gemaakt zijn van houtstof.

Soorten weefsels en cellen (blz. 27)

spierweefsel - spiercellen

zenuwweefsel - zenuwcellen

beenweefsel - beencellen

Vermeerderen van bacteriën en schimmels (blz. 36)

Bacteriën dmv celdeling

Schimmels dmv sporen

Conserveren (blz. 40)

= voedsel langer houdbaar maken

5 manieren:

1. drogen

2. verhitten: steriliseren 120 graden en pasteuriseren 70 graden

3. koelen 

4.conserveermiddel toevoegen

5. vacuüm of met speciaal gas verpakken

Voedselkringloop (blz. 43/45)

Hoofdstuk 2

Beweging

Beenderstelsel en spierstelsel

4 functies van het skelet      (blz. 69)

1. beweging

2. bescherming

3. vorm

4. stevigheid

Soorten beenderen (blz. 73)

1. pijpbeenderen (rond, bv. dijbeen), bevatten geel beenmerg -> ligt vet in opgeslagen

2. platte beenderen (bv. schouderblad)

Beenweefsel, bestaat uit:

1. beencellen

2. tussencelstof met veel kalk en weinig lijmstof

Kernmerken: hard, maar ook breekbaar

Kraakbeenweefsel, bestaat uit:

1. kraakbeencellen

2. tussencelstof met veel lijmstof en weinig kalk

Kenmerken: buigzaam 

Wervelkolom (blz. 79)

Vangt op 2 manieren schokken op:

1. dubbele s-vorm

2. kraakbeenschijven

Andere functie:

Beschermt ruggenmerg

Leer de botten

https://biologiepagina.nl/34mavo/Stevigheidbeweging/Oefenenskelet/oefenenskelet.htm

4 soorten beenverbindingen (blz. 86)

1. vergroeiing

2. naadverbinding

3. kraakbeen

4. gewricht

3 soorten gewrichten (blz. 88)

1. kogelgewricht

2. scharniergewricht

3. rolgewricht

Delen gewricht (blz. 87)

Gewrichtskapsel, maakt gewrichtssmeer

Werking spieren

Een aangespannen spier -> korter en dikker

Delen spier (blz. 94)

pees = taai stuk waarmee de spier aan een bot zit

spierschede = vlies om de spier zelf

Spieren met tegenover-gestelde werking = antagonisten

4 soorten blessures (blz. 98)

1. botbreuk

2. ontwrichting (uit de kom)

3. verstuiking (door je enkel gaan)

4. knieblessure (gescheurde meniscus)

4 soorten spierblessures (blz. 101)

1. spierpijn (ophoping van afvalstoffen)

2. spierkramp (plotseling sterk samentrekken van de spier)

3. spierscheuring (scheur in de spier als gevolg van spierkramp)

4. kneuzing (bloeduitstortinkjes door kapotte bloedvaatjes)

Hernia (blz. 82)

1. Kraakbeenschijf/schijven gaan stuk en lopen ''leeg''.

2. De kraakbeenschijf puilt uit.

3. Vocht drukt tegen de zenuw in het ruggenmerg. 

Top- teen- en zoolgangers (blz. 110)

Topgangers (hoeven): lopen op hun nagels (bv. koeien, paarden, geiten)

Teengangers: lopen op hun teenkootjes (bv. alle katachtigen)

Zoolgangers: lopen op hun hele voet (bv. apen en mensen)

Hoofdstuk 3

Abiotische en biotische factoren (blz. 133)

Abiotische factoren: levenloze natuur (bijv. wind, water, zand en temperatuur)

Biotische factoren: levende natuur (voedsel, ziekteverwekkers en soortgenoten)

Aanpassingen van planten   (blz. 137)

1. voorjaarsbloeiers; bloeien voor de bomen voor voldoende licht.

2. klimplanten; klimmen omhoog voor voldoende licht

3. wortelrozetten; plant neemt ruimte in zodat hij voldoende water en mineralen kan opnemen

4. woestijnplanten; kleine bladeren tegen verdamping en dikke bladeren om water op te slaan

Soorten gebitten:

plooikiezen: planteneters

knipkiezen: vleeseters

knobbelkiezen: alleseters

Soorten snavels, poten en voedsel 

Soort snavel	Soort voedsel	Soort poten
Kegelsnavel	harde zaden en noten	klimpoot
Pincetsnavel	insecten	klimpoot
Haaksnavel	prooidieren	grijppoten
Priemsnavel	bodemdiertjes	steltpoten
Zeefsnavel	plantjes en diertjes uit het water	zwemvliezen/zwempoten

Doorsnede van een blad       (blz. 148)

Nerf = vaatbundel = bastvaten en houtvaten (blz. 152)

Fotosynthese (blz. 158)

Verbranding (blz. 158)

Voedingsstoffen gemaakt van glucose

Reservevoedsel opslaan (blz. 163)

De overgebleven glucose door de fotosynthese slaat de plant op in...

...knollen (verdikte wortels)

...bollen (korte stengel met dikke bladeren/rokken)

...zaden

Voedselrelaties (blz. 170)

Ecosysteem = abiotische en biotische factoren in een gebied

Levensgemeenschap = biotische factoren in een gebied

Populatie =  groep organismen van dezelfde soort

Individu = 1 organisme 

Voedselketen (blz. 172)

Moet je zelf kunnen maken met informatie uit een tekst!

Begint altijd met een producten. Pijlen gaan in de richting van de energie (glucose)

Voedselweb (blz. 172)

Hieruit moet je een voedselketen kunnen halen!

Piramides

Voedselketen in de vorm van een piramide

Piramide van biomassa is altijd piramide vorm. 

Koolstofkringloop

Bij de koolstofkringloop kijk je alleen naar het atoom koolstof --> dus de C

Tijdens fotosynthese en verbranding gaan de koolstofatomen van de ene stof over in de andere.

Dus van CO2, naar glucose, naar CO2

Stikstofkringloop

Bij de stikstofkringloop volg je het atoom stikstof --> aangegeven met een N

Het atoom N gaat van stikstof naar eiwit naar nitraat naar stikstof

Hoofdstuk 4

Waarnemen

Zintuigenstelsel

Zintuigen

prikkel: iets uit je omgeving waar je op reageert

impuls: elektrisch stroompje door je zenuwen

prikkel -> zintuig -> impuls -> zenuw -> hersenen -> impuls -> zenuw -> spier

Onderdelen oog

Leer de onderdelen en de functies. 

https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Vooraanzichtoog/vooraanzichtoog.htm

https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Oog/oog.htm

https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Oog/oogfuncties.htm

Onderdelen oor

Leer de onderdelen en de functies.

https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Oor/oor.htm

Accommoderen

= boller en platter maken van de lens om scherp te zien

Dichtbij -> bolle lens -> accommodatiespier aangespannen

Ver weg -> platten lens -> lensbandjes aangespannen

Pupilreflex

Pupil kleiner (licht) -> kringspiertjes trekken samen

Pupil groter (donker) -> lengtespiertjes trekken samen

Let op! Iris verandert van vorm. 

Straalvormig lichaam = accommodatie-spier

Zenuwen

1. gevoelszenuwcel: verbonden met zintuig en heeft cellichaam halverwege de uitloper.

2. schakelzenuwcel: in het ruggenmerg en de hersenen (centrale zenuwstelsel)

3. bewegingszenuwcel: verbonden met spier en cellichaam zit aan het begin. 

Zenuwen en het ruggenmerg

Hersenen

Grote hersenen: bewuste reacties

Kleine hersenen: coördinatie

Hersenstam: levensprocessen (ademhaling, hartslag) en reflexen

Reflexen

Uit hoofd en hals -> via hersenstam

Uit romp en ledematen -> via ruggenmerg

Je doet voordat je denkt. 

Hormoonklieren

Leer de tabel/blz. 70.