BS 5.2 Populaties

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Op de x-as van deze grafiek wordt de vochtigheid van de grond weergeven. Op de y-as zie je de overlevingskansen van de verschillende plantensoorten a, b, c en d.
Welke van de uitspraken is *niet* waar?
Op de volgende dia zie je het plaatje groot.

1. Binnen de tolerantiegrenzen van c komen soort d en b ook voor.
2. Soort b heeft een grotere tolerantiegrens en is daarom beter bestand tegen schommelingen.
3. Soort a en c komen niet naast elkaar voor in een gebied.
4. Bij de optimumwaarde van a kunnen soorten b, c en d niet overleven.

Een abiotische factor die de tolerantiegrens overschrijdt en er dus voor zorgt dat een soort daar niet kan leven heet....

1. Een stressfactor
2. Optimumkromme
3. De beperkende factor
4. Milieufactor

Coöperatie (binnen de soort)

Bescherming
Verdediging
Paarvorming
Voedsel

Concurrentie

Bijvoorbeeld strijd om beschikbare hoeveelheid voedsel, partners, leefgebied of licht (bij planten). Is concurrentie het grootst tussen organismen van dezelfde soort of van verschillende soorten?

	+	+
	+	-
	0	+

Symbiose is een ______________   relatie tussen 2 verschillende soorten

Kortdurige

Langdurige

Parasitisme

Communisme

Commensalisme

Mutualisme

Satanisme

Cultisme

Symbiose

Symbiose = langdurig samenleven van individuen van verschillende soorten

Parasitisme

Commensalisme: Boomalg

commensalisme

Een organisme heeft voordeel en het andere organisme heeft geen voordeel en geen nadeel dit noem je commensalisme

Mutualisme is een vorm van symbiose, waarbij allebei de soorten voordeel hebben van de relatie. Een win win situatie dus.

Voorbeelden van mutualisme

Symbiose

• Mutualisme: + / +
  
• Commensalisme: + / 0
  
• Parasitisme: - / +
  
  Geen symbiose:
• Competitie - / -
  
• Predatie - / +
  

Mutualisme: Korstmos

Relaties

• Concurrentie
• Coöperatie
• Symbiose
  - Mutualisme +/+
  - Commensalisme +/0
  - Parasitisme +/-

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Dynamische populatiedichtheid

Factoren die populatiedichtheid beïnvloeden

Populatiedichtheid - konijnen?

biologisch evenwicht

• dichtheidsafhankelijke factoren leiden tot zelfregulatie in een ecosysteem
• dat is een voorbeeld van negatieve terugkoppeling
• hebben dichtheidsonafhankelijke factoren (bv. strenge winter/droogteperiode) invloed op dit evenwicht?
• -> draagkracht van een ecosysteem

Veranderingen in populatiedichtheid

Dichtheidsonafhankelijke factoren zijn bijvoorbeeld een strenge vorst of een bosbrand.

Het is natuurlijk ook mogelijk dat een gunstig klimaat zorgt voor een enorme toename van individuen binnen de populatie

Bijensterfte ten gevolge van strenge vorst

Sprinkhanenplaag door gunstige omstandigheden

Populatiegrootte

Dichtheidsafhankelijke en dichtheidsonafhankelijke factoren beïnvloeden geboortecijfer, sterftecijfer en migratie binnen populatie

Veranderingen populatiedichtheid

Worden geanalyseerd door de bepaling van 4 grootheden:

- Geboortecijfer (aantal geboorten per jaar per 1000 individuen)

- Sterftecijfer (aantal sterfgevallen per jaar per 1000 individuen)

- Emigratie

- Immigratie

relatie populatiegrootte - draagkracht

• populatiegrootte boven draagkracht (bv. voedsel) leidt tot hoger sterftecijfer (onder kwetsbare dieren) óf lager geboortecijfer (vb. van zelfregulatie)

Zelfstandig werken

Lezen 5.2

Maken 5.2: opdracht 18 t/m 22 (HW voor morgen)

Klaar? --> werk verder aan 23 t/m 29

5.2 - Deel 2

Populatiegroei en exoten 

(gisteren hebben we deel 1 gedaan: coöperatie, concurrentie, symbiose en dynamische populatiedichtheid)

Exponentiele groei

Geen beperkende factoren

Vaak verrassend

Geeft J-curve

bv:

Epidemie (ebola, corona, SARS)

Invasieve exoten

Je krijgt een J-curve bij exponentiële groei en een S-curve bij een begrensde groei.

CORONA

Andere landen: J-curve

China: S-curve

(virus is geen organisme)

Populatiegroei J-curve

Overschrijding van de draagkracht en herstel

De dikke rode lijn is de exponetiële groei

Lijn 1: Herstel tot de aanvankelijke draagkracht
van het ecosysteem (bron is snel aangevult)

Lijn 2: Herstel naar een nieuwe, lagere
draagkracht (de bron is deels uitgeput).

Lijn 3: Geen herstel, bron is op

fasen

1. Exponentiele groei (J-curve)
2. Stabilisatie (S-curve)
3. biologisch evenwicht

In welke fase zit de menselijke populatie?

Populatiegroei

• J-curve: exponentiële groei, invasieve exoten met onbeperkte hulpbronnen
• Draagkracht
• s-curve: schommelingen rond biologisch evenwicht

Deze grafieken moet je kunnen uitleggen: wat gebeurt er?

het langdurig samenleven van organismen van verschillende soorten

bij een plaag

invloeden uit de levenloze natuur

De maximale populatiegrootte in een ecosysteem

Die invloed die het meest afwijkt van de ideale omstandigheid

Samenlevingsvorm waarbij allebei de soorten voordeel hebben

Het vermogen om schommelingen in abiotische factoren te verdragen

Draagkracht

Tolerantie

Beperkende factor

J-curve

Symbiose

Mutualisme

 Abiotische factor

Noem een voorbeeld van een exoot in Nederland:

Exoten

Soorten afkomstig uit een ander gebied die zich vestigen in een ecosysteem: exoten.

Plaagorganismen: exoten die zich snel uitbreiden ten koste van andere organismen.

Invasieve exoot: brengt een ernstige verstoring teweeg in het ecosysteem

Waarom zijn exoten precies schadelijk voor een ecosysteem?

Halsbandparkieten

 Wat in de jaren zestig en zeventig begon met wat ontsnapte of vrijgelaten parkieten in Den Haag en Amsterdam, is inmiddels uitgegroeid tot een serieuze populatie van de tropische vogels, van origine vaak afkomstig uit Pakistan.

Zelfstandig werken

Lezen 5.2

Maken 5.2: opdracht 23 t/m 29