bespreking toets H13 zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

antwoord vraag 1

B, Onder normale omstandigheden gaat de impuls maar één kant op. Maar hier stimuleert de docent een axon in het midden. Dan kan het twee kanten op. Maar slechts aan één kant van het axon bevindt zich een synaps die de impuls kan doorgeven.

antwoord vraag 3

B, Bij een sterkere prikkel neemt de impulsfrequentie toe niet de impulssterkte.

vraag 3,4,5

(2p) 3 Hoeveel neuronen in de hersenschors worden er door de prikkels, zoals weergegeven in bron 3, geactiveerd?

A 2

B 3

C 4

D 5

E 6

In de uitwerkbijlage is een leeg schakelschema afgedrukt. Bij deze schakelingen zijn steeds ten minste drie EPSP’s nodig om het volgende neuron te activeren. 

(1p) 4 Teken in het schema de overdracht die past bij de aangegeven prikkel. Doe het op dezelfde manier als in bron 3; geef neuronen die een impuls geleiden, een donker cellichaam en dikkere axonen.

(1p) 5 Geef onder het schema aan of hier sprake is van divergentie of van convergentie.

antwoord vraag 3

C

Verlengde merg: 2, 3, 4 en 6

Thalamus: 2, 3, 4 en 5

Hersenschors: 2,3,4 en 5

antwoord vraag 4

antwoord vraag 5: convergentie

vraag 6

Het autonome zenuwstelsel

De werking van het autonome zenuwstelsel gebeurt buiten je bewuste controle om.

De werking van een deel van het autonome zenuwstelsel (de parasympatische

zenuwen) is erop gericht om het organisme in een toestand van lichamelijke rust te

krijgen.

Kringspieren in de wand van bloedvaten in het been ontvangen impulsen via

parasympatische zenuwen.

 - Leidt dit tot meer of tot minder energieverbruik in deze spieren of maakt dat niets uit?

- Leg je antwoord uit.

antwoord vraag 6

De spieren waar de bloedvaten het bloed naar toe voeren hebben minder energie nodig, dus minder bloedtoevoer. Daardoor krijgen de kringspieren om de bloedvaten een signaal om samen te trekken. Dat kost

meer energieverbruik → 1p

de kringspieren trekken samen om de bloedvatdiameter te verkleinen → 1p

vraag 7

Geneesmiddelen 

Een groepje cellen in de hersenstam is betrokken bij de coördinatie van

spierbewegingen. Ze gebruiken dopamine als neurotransmitter. Een aantasting van

deze neuronen leidt tot de ziekte van Parkinson. Jaaps opa heeft deze ziekte. Zijn

huisarts leest in de geneesmiddelengids over geneesmiddelen voor Jaaps opa,

waaruit neuronen dopamine maken. De huisarts leest onder andere over een

geneesmiddel met als werkzame stof baclofen. Dit is een geneesmiddel dat bij

Multiple Sclerose het krampachtig samentrekken van spieren tegengaat. Leg uit waarom Jaaps opa dit middel niet mag gebruiken.

- Parkinson patiënten hebben te weinig neurotransmitter voor de coördinatie van spierbewegingen → 1p

- het geneesmiddel met baclofen zou de mogelijkheden tot spiersamentrekking en dus tot coördinatie nog verder verminderen → 1p

Vraag 8

Ooglidreflex

Als een oogarts in het oog wil kijken en daarbij niet gestoord kan worden door de

ooglidreflex, druppelt hij vocht op het oog om ooglidbewegingen te voorkomen. Het

vocht zorgt ervoor dat prikkelingen uitblijven en de reflex ook.

Langs welk deel van het CZS verloopt deze ooglidreflex.

A een centrum van het autonome zenuwstelsel

B het gezichtscentrum in de hersenschors

C de hersenstam

D het ruggenmerg

Vraag 9

Bij een persoon zit een zenuw bekneld door een zogenaamd carpaal

tunnelsyndroom. Hierbij is er een beknelling van de nervus medianus (de middelste armzenuw). Dit leidt tot pijn en tintelingen in de vingers van de patiënt. Daarnaast is er ook sprake van verminderde kracht waardoor gemakkelijk dingen uit de hand kunnen vallen. De chirurg wil proberen de zenuw vrij te leggen zodat de beknelling zal zijn

opgeheven. Hij moet wel voorzichtig te werk gaan, want als hij per ongeluk de zenuw

doorsnijdt, dan heeft de patiënt een groot probleem.

Als de chirurg per ongeluk de zenuw doorsnijdt, welk onderdeel/welke onderdelen

van neuronen snijdt de chirurg dan door? 

In de nervus medianus bevinden zich dendrieten van sensorische neuronen en axonen van motorische neuronen (en axonen van neuronen van het autonome zenuwstelsel)

vraag 10 en 11

11) Jorans opa heeft MS. Hij is in therapie om geheugenproblemen tegen te gaan.

De therapeute laat hem kaartjes met figuren zien. Jorans opa moet daarna vertellen

welke figuren hij gezien heeft. In welk deel van de hersenen van Jorans opa vindt de herkenning van de figuren plaats? secundaire gezichtscentrum

De therapeute oefent ook de concentratie van Jorans opa. Jorans opa moet zijn

hand op tafel leggen en zijn ogen dicht doen. De therapeute zegt tegen opa dat hij de

vinger, die zij aanraakt, moet optillen. Zij prikt echter met een pincet even in de

ringvinger van opa. In een reflexbeweging trekt opa zijn hand een beetje terug.

12) Langs welke neuronen verloopt de reflexbeweging van het pijnzintuig dat de

therapeute aanraakt met de pincet tot de armspier die zorgt voor de terugtrekking

van de hand? sensorisch neuron (schakelcel) motorisch neuron

vraag 12

Leg uit waardoor een impuls alleen van neuron P naar neuron Q kan overspringen en niet van neuron Q naar neuron P

P heeft synaptische blaasje heeft (en Q niet) / P maakt neurotransmitter of: 

Q heeft receptoren (en P niet)

de impuls gaat dus 1 kant op!

vraag 13 

Leg met behulp van bron 5 uit waardoor cocaïne de dopaminepompen kan blokkeren.

- cocaïne past in de pomp, → 1p

maar

- het andere deel blokkeert de pomp / laat de pomp niet meer los o.i.d. → 1p

Dopamine komt in die hersendelen vrij, waar het genotscentrum ligt.

(3p)14 Leg uit met behulp van bron 4 en 5 waardoor cocaïne genot kan verschaffen.
Cocaïne komt voor in de cocaplant (Erythroxylum coca). Dopamine komt voor in dieren. De gemeenschappelijke voorouder van de cocaplant en het dier ligt heel ver terug in de tijd. Net als alle andere planten heeft de cocaplant geen zenuwstelsel. Toch beïnvloedt de coca-plant de hersenen van dieren. 

(3p)15 Leg uit waardoor in de loop van de evolutie bij de coca-plant een erfelijke aanleg voor cocaïneproductie kan zijn ontstaan. 

antwoord vraag 14

- cocaïne blokkeert de heropname van dopamine, → 1p

waardoor

- de concentratie dopamine stijgt / even hoog blijft → 1p

en dus

- blijven de receptoren gestimuleerd / blijven de impulsen (in het genotscentrum) → 1p

antwoord vraag 15

- planten met de erfelijke afwijking / mutatie voor het produceren van cocaïne

- hebben onaangename bij- en nawerkingen voor dieren, waardoor deze die planten minder eten (natuurlijke selectie) ,

waardoor

- deze planten meer nakomelingen (voortplaning) krijgen (, dan planten zonder deze mutatie)