Verlichting 5V

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wat weet je van de verlichting?

Verlichting

• Bevrijding traditionele denken
• zelfstandig denken leidt tot kritisch denken en dat leidt vervolgens weer tot goed gedrag (rationalisme)
• Belangrijkste denkers
• Spinoza
• Montesquieu
• Rousseau
• Kant

Snelle ontwikkeling wetenschap en techniek

Politieke en maatschappelijke ontwikkelingen

• Verlichtingsideeën -> opstanden, onafhankelijkheidsoorlogen en hervormingsbewegingen
• Internationaal: Amerikaanse Vrijheidsoorlog en Franse Revolutie
• Republiek der Verenigde Nederlanden -> politieke spanningen tussen Oranjepartij en Patriotten (economie werd ook slechter, VOC ging failliet)

Kunst en classicimse 

• Kunstenaar werkte in opdracht en was opvoeder
• Symboliek minder belangrijk
• Classicisme aangepast aan burgerij 

Literaire ontwikkelingen

• literatuur door burgers voor burgers (verschil renaissance)
• Schrijvers uit alle lagen bevolking (verschil renaissance)
• Schrijvers opvoeders en opinievormers
• Vrouwelijke schrijfster komen op: Belle van Zuylen, Betje Wolff en Aagje Deken 

1) Waarom wordt de Verlichting wel de bevrijdingsbeweging genoemd?
2) Noem 1 vrouwelijke schrijfster uit die tijd?

Classicistisch toneel

• Model: Frans Classicistisch
• Doel: publiek laten nadenken over eigen positie en beleving -> deugdzaamheid
• Toneelpersonages : goed of slecht 
• Verloop logisch, taalgebruik en handeling netjes
• Het wederzijds huwelijksbedrog (van Pieter Langendijk)

Spectatoriale tijdschriften

• "Spectator" betekent zowel het tijdschrift als de hoofdpersoon
• Inhoud divers
• algemeen menselijke eigenschappen
• Gelezen in koffiehuizen
• De Hollandse Spectator (Justus van Effen)

Kinderliteratuur

• Opvoeding en onderwijs belangrijk
• Bijzonder; speciale teksten voor kinderen
• Hiëronymus van Alphen
•  eenvoudig taalgebruik
• wijze les of moraal

Lees het volgende gedicht: Het vrolijk leren

Mijn spelen is mijn leren, mijn leren is mijn spelen

En waarom zou mij dan het leren vervelen?

Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak.

Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken;

Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken,

't Is wijsheid, 't zijn deugden, naar welke ik haak.

Het vorige gedicht is geschreven door Hiëronymus van Alphen. Wat was zijn doel met dit gedicht?

Wat zou Hiëronymus van Alphen van Pipi Langkous hebben gevonden? Leg uit?

Imaginaire reisverhalen

• denkbeeldige landen
• Gulliver's travels (Swift)
• Maatschappijkritiek
• Reize door het Aapenland (van J.A. Schasz)

Roman

• verdieping personages
• zedenroman -> wat hoort wel en wat niet
• Vorm (briefroman)
• sentimentele roman (Julia van Rhijnvis Feith) 

Wat voor soort literatuur uit de verlichting zou je het zelf het liefste willen lezen

Einde verlichting! (Bedankt)