H4 Thema 5 basisstof 1 + 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Mevr. Zwijns ([e-mail])

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

Mededelingen:

- 

Wat gaan we deze les doen?

• Toets bespreken
• Starten Thema 5: Regeling
• Basisstof 1: Regeling en homeostase
• Basisstof 2: Hormonale regulatie

PTA 

Wat gaan we anders doen

- huiswerk maken

RTTI: QA-analyse

Stap 1: Bekijk je gemaakte toets, welke vragen heb jij niet goed gemaakt?

Stap 2: Open RTTI via magister. Ga naar BIO en klik op: 'QA-analyse' invullen. 

Stap 3: Vul de QA-analyse in voor de vragen waarbij je niet de volledige punten hebt gescoord. 

Stap 4: Ben je klaar? Lees Hoofdstuk 5, basisstof 1

Als iedereen klaar is kijken we of er nog vragen zijn die we klassikaal willen bespreken. 

Eerst 5 minuten voor jezelf, daarna 10 min overleggen - na 15 min. klassikaal

Tweede gedeelte van de les vraag over eigen toets

Toetsvraag 2

Toetsvraag 20

Toetsvraag 24

Borstademhaling

(ribademhaling)

Buikademhaling

(middenrifademhaling)

Toetsvraag 29

Basisstof 1: Regeling en homeostase

Thema 5: Regeling

Wat is homeostase?

1. een negatieve terugkoppeling van een regelkring
2. een positieve terugkoppeling van een regelkring
3. het in stand houden van een dynamisch evenwicht in het lichaam

Hoe heet de eigenschap van het lichaam om inwendige stabiliteit te handhaven?

1. fysiologie
2. controle
3. lichaamstemperatuur
4. homeostase

Een regelkring is

1. een positieve terugkoppeling
2. proces in het lichaam waarbij de norm gehandhaafd wordt
3. een negatieve terugkoppeling
4. overleg in een kring waarbij er iets geregeld moet worden

Is dit een voorbeeld van een regelkring met positieve of negatieve terugkoppeling?

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling
3. Beiden
4. Geen van beiden

Regelkring

Regelkring zorgt voor homeostase (= in stand houden dynamisch evenwicht)

Bestaat uit:

1. sensor 'ingesteld' op normwaarde

2. controlecentrum

3. effector

Regelkring

Negatieve terugkoppeling:

Het terugbrengen van de waarde richting de norm

Positieve terugkoppeling:

het versterken van het effect, dus verder bij de norm vandaan brengen

negatieve terugkoppeling

Positieve terugkoppeling 

negatieve terugkoppeling

positieve terugkoppeling

Wanneer een toename van het resultaat van een  proces, het proces versterkt

Wanneer een toename van het resultaat van een  proces, het proces remt

Bij negatieve terugkoppeling gaat je waarde....

1. altijd alleen omlaag
2. altijd alleen omhoog
3. terug naar de norm
4. verder van de norm af

Positieve of negatieve terugkoppeling?

1. positief want er staan meer plusjes dan minnetjes
2. negatief want hormoon Q remt via via zijn eigen aanmaak
3. positief want hormoon P en Q stimuleren beide iets

Basisstof 2: Hormonale regulatie

Thema 5: Regeling

Homeostase heeft communicatie nodig

Signaalmolecuul

Receptor

doelwitcel

Homeostase heeft communicatie nodig

Hormonen (BS2) -> via bloed -> lang effect

Neurotransmitters (BS3) -> via zenuwen-> snel en kort effect

Doelwitorganen

1. Endocriene klier geeft hormoon af aan bloed
2. Via bloed komt hormoon in hele lichaam
3.  Hormoon alleen werkzaam in doelwitorgaan signaalmoleculen 
4. 
   
5. Binden aan hormoonreceptoren in het membraan van doelwitcellen.

1. Endocriene klier geeft hormoon af aan bloed
   
2. Via bloed komt hormoon in hele lichaam
   
3.  Hormoon alleen werkzaam in doelwitorgaan (cellen met receptor)
4. Hormoon regelt een proces
5. Hoe meer hormoon, hoe langer effect

Werking hormonen

Endocriene klieren

• Endo: binnen
• Afgegeven aan bloed (secretie)
• Voorbeeld: hormoonklieren

Exocriene klieren

• Exo: buiten
• Afgegeven aan afvoerbuis (excretie)
• Voorbeeld: zweet- ; speekselklieren

Doelwitorganen

1. Endocriene klier geeft hormoon af aan bloed
2. Via bloed komt hormoon in hele lichaam
3.  Hormoon alleen werkzaam in doelwitorgaan signaalmoleculen 
4. 
   
5. Binden aan hormoonreceptoren in het membraan van doelwitcellen.

1. Endocriene klier geeft hormoon af aan bloed
   
2. Via bloed komt hormoon in hele lichaam
   
3.  Hormoon alleen werkzaam in doelwitorgaan (cellen met receptor)
4. Hormoon regelt een proces
5. Hoe meer hormoon, hoe langer effect

Werking hormonen

Ligging van

 hormoonklieren

Regelen:

Groei

Ontwikkeling

Voortplanting

Stofwisseling

Aan de slag!

Wat:	Thema 5, basisstof 1 & 2 Lezen + vragen maken samenvattingsoefening in classroom
Hulp nodig:	vraag je buur kom naar mijn bureau
Klaar?	kom een verdiepende opdracht halen

Aan de slag!

Huiswerk 

Maak opdrachten Thema 5, basisstof 1+ 2

check studiewijzer welke

Regelkringen door hormonen

Hypofyse - ADH 

 (waterabsorbtie nieren)

BINAS 89A/C

Schildklier - tyroxine 

 (aanzetten stofwisseling; groei en differentiatie zenuwstelsel)

BINAS 89A/C

Schildklier - schildklierhormoon (tyroxine) 

 (aanzetten stofwisseling; groei en differentiatie zenuwstelsel)

tyroxine

- aanzetten stofwisseling

- groei en ontwikkeling zenuwstelsel

Schildklier - tyroxine 

 (aanzetten stofwisseling; groei en differentiatie zenuwstelsel)

BINAS 89A/C

86 C

Eierstok - oestrogeen/ progesteron

 (ontwikkeling secundaire geslachtskenmerken; groei baarmoederslijmvlies)

FSH

LH

progesteron

Schildklier - tyroxine 

 (aanzetten stofwisseling; groei en differentiatie zenuwstelsel)

BINAS 89A

Testes - testosteron

 (ontwikkeling secundaire geslachtskenmerken)

hypothalamus

hypofyse

teelballen

Schildklier - tyroxine 

 (aanzetten stofwisseling; groei en differentiatie zenuwstelsel)

BINAS 89A

Eilandjes van Langerhans (alvleesklier) - insuline/ glucagon

 (in stand houden bloedsuikerspiegel)

https:

Schildklier - tyroxine 

 (aanzetten stofwisseling; groei en differentiatie zenuwstelsel)

BINAS 89A

Bijnieren - adrenaline

 (verhoogde alertheid)

- Stijging glucose in bloed

- hart sneller kloppen

- sneller ademen

- verteringsstelsel geremd