6.4 Relaties tussen soorten + 6.5 Nieuwe en kwetsbare populaties

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H6 Soorten en populaties

Vandaag:

• Herhaling 6.3 Soorten in hun omgeving
• Uitleg 6.4 Relaties tussen soorten
• Uitleg 6.5 Nieuwe en kwetsbare populaties
• Bespreking Repetitie H5

Volgende les: SO H6

Leerdoelen 6.3

• Je herkent biotische en abiotische factoren die van invloed zijn op de habitat van een soort
• Je interpreteert een tolerantiecurve
• Je beschrijft het belang van niches voor het samenleven van verschillende soorten
• Je beschrijft hoe adaptaties van een soort ontstaan 

Wat is een voorbeeld van beperkende factor voor een boom?

1. Het hebben van een hoeveelheid bladeren.
2. De aanwezigheid van stikstof in de lucht.
3. De hoeveelheid water in de grond.
4. De aanwezigheid van konijnen in de buurt.

Welke curve is de blauwe reiger?

Leerdoelen 6.4

• Je herkent relaties in een voedselketen en voedselweb
• Je herkent en beschrijft verschillende typen relaties tussen organismen
• Je legt uit hoe ziekten en persistente gifstoffen een ecosysteem beïnvloeden.

Predator-prooirelatie

Carnivoren

Herbivoren 

Omnivoren

Predatoren: soorten die op andere soorten bouwen voor hun energievoorziening. (OOK herbivoren)

De grenzen zijn vaak vaag..

Predator-prooirelatie

Wie zijn de consumenten van de 2e orde?

1. leeuw, aap, lynx, jaguar
2. jaguar, gier, das, slang
3. giraffe, neushoorn, sprinkhaan, muis
4. hert, slang, vogel, neushoorn

Wat zijn consumenten van de 3e orde?

1. leeuw, jaguar, gier, das
2. gier, das, jaguar, slang
3. slang, gier, das, jaguar
4. hert, lynx, muis, kip

Verstoorde voedselketens

• Ziektes 
• Gif

Accumulatie

Aan de slag!

Maak opdracht 45, 47, 49 t/m 53 van 6.4

Epifyten

Dit is een voorbeeld van..

1. commensalisme
2. epifytisme
3. parasitisme
4. mutualisme

Dit is een voorbeeld van...

1. commensalisme
2. epifytisme
3. parasitisme
4. mutualisme

Dit is een voorbeeld van...

1. commensalisme
2. epifytisme
3. parasitisme
4. mutualisme

Leerdoelen 6.5

• Je beschrijft de oorzaken en gevolgen van geringe genetische variatie in een populatie
• Je legt een verband tussen de grootte van een ecosysteem, de mate van isolatie en de soortenrijkdom van het ecosysteem

Verlies genetische variatie in kleine populaties

- In een (te) kleine populatie is vaak sprake van inteelt 

-->  weinig recombinatie van allelen = verlies genetische variatie

- Bepaalde allelen zijn zo zeldzaam in de populatie dat ze door toeval verdwijnen = genetic drift = verlies genetische variatie. 

- Door gebrek aan genetische variatie zijn nakomelingen vaak homozygoot voor een groot deel van hun allelen (ook ongunstige recessieve allelen) = aandoeningen/ ziektes/ verminderde fitness

Uitsterven door gebrek variatie?

Wanneer de genetische variatie van de populatie verminderd, dan is er minder potentieel tot adaptatie aan een veranderende omgeving. 

--> want voor (natuurlijke) selectie is variatie nodig

 Dat geeft een hoger risico op uitsterven wanneer voorkomende eigenschappen ongunstig blijken.

Genetic drift

De allelfrequentie van een populatie veranderd door toeval.

• Bij een bosbrand gaan toevallig meer planten met rode dan met witte bloemen dood.
• Er worden toevallig meer individuen met rood haar geboren in een bepaalde periode (meer dan je zou verwachten op basis van de kansberekening).

Dit verschijnsel heet genetic drift.

Populaties en genetische diversiteit

Twee evolutionaire mechanismen van genetic drift kunnen de genetische diversiteit van een populatie doen dalen/ veranderen:

• Flessenhals effect
• Founder effect

Flessenhals effect

Door een catastrofe wordt een deel van de populatie gedood. 

De genetische variatie na de catastrofe is kleiner dan die van de oorspronkelijke populatie.

Gebaseerd op toeval (= genetic drift)

Flessenhalseffect

Founder effect

Een kleine groep uit een populatie emigreert en sticht een nieuwe populatie.

De genetische variatie van de nieuwe populatie is kleiner dan die van de oorspronkelijke populatie.

Gebaseerd op toeval (= genetic drift)

Verschil met natuurlijke 

Huiswerk

Volgende les SO H6

Zorg dat je je kennis op orde hebt: 

Test je kennis via LessonUp + oefentoets biologiepagina

 Ecologie bevat altijd veel, lange contexten: 

D-toets op Classroom + oude examenvragen biologiepagina