Pruiken & revoluties > les 4

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 4,5

Welkom in de les

- Open op je iPad de lessonup app 

- Log in met de code.

Kerndoel 52

De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken.

Kerndoel 51

De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.

Kerndoel 53

De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis.

Tijdbalk

Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800

Je leert vandaag:

• Hoe mensen in de 18e eeuw reizen
• Hoe mensen te weten komen wat er in de stad of in het land gebeurt.
• Hoe en waarom de mensen in opstand kwamen. 

In de 18e eeuw reizen

In de 18e eeuw zijn er geen auto's en treinen. 

Veel mensen reizen van de ene stad naar de andere stad met de trekschuit.

Trekschuit

De trekschuit is een boot die wordt getrokken door een paard. 

Trekschuiten vertrekken op vaste tijden, vaak 's morgens vroeg.

Ze gaan niet zo snel. 

De reis van Amsterdam naar Gouda duurt acht uur.

Arme mensen

Arme mensen kunnen de trekschuit niet betalen. 

Zij moeten alles lopend doen. 

Reizen met de trekschuit

Jager

De baas van het paard heet de jager.

Zij lopen over een speciaal pad; het jaagpad. 

Schipper

De schipper zit bij het roer.

Reizigers

De reizigers zitten in de roef.

Er kunnen zeker dertig mensen in de trekschuit. 

Filmpje: (6.11 min)

Tijdreis met de trekschuit

Postkoets

De postkoets brengt de post van de ene naar de andere stad.

Met de postkoets gaat het reizen veel sneller dan met de trekschuit.

Reizen met de postkoets is duurder dan met de trekschuit en zit niet lekker.

De wegen zijn hobbelig in de 18e eeuw. 

De postkoets heeft houten wielen en geen vering.

Hij schut dus flink heen en weer.

Veel reizigers komen daardoor misselijk aan op hun bestemming. 

Rijke mensen

Rijke mensen reizen met hun eigen koets. Zij hebben een eigen koetsier die de koets bestuurt. 

Noem twee redenen waarom mensen in de 18e eeuw liever met de trekschuit reizen dan met de postkoets.

Noem twee redenen waarom mensen in de 18e eeuw liever met de trekschuit reizen dan met de postkoets. 

• duurder
• zit niet lekker

Posthoorn

In ons land vind je op veel plekken cafes en hotels die De Postkoets, De Post of De Posthoorn heten.

In de 18e eeuw kreeg de postkoets hier verse paarden.

De reizigers konden ondertussen een hapje eten.

Of ze konden hier blijven slapen.

De koetsier blies, bij aankomst in een stad of dorp, op de posthoorn.

Zo wisten de mensen dat de postkoets aangekomen was. 

In welk vervoersmiddel zitten deze mensen?

1. In een trekschuit
2. In een postkoets
3. In een koets van rijke mensen

Het laatste nieuws

Veel mensen vinden het spannend als de trekschuit of postkoets aankomt omdat de reizigers vaak nieuwtjes te vertellen hebben. 

Stadsomroeper

Ook moet je goed luisteren naar de stadsomroeper.

Je hoort hem al van ver aankomen met zijn harde stem en bel.

De stadsomroeper roept altijd belangrijke dingen over bijvoorbeeld de plannen van het stadsbestuur of over koopjes op de markt. 

'Drie stuivers korting op een tonnetje haring!' 

'Vanaf vandaag gaan de stadspoorten een uur later dicht!' 

'Er is weer verse boter op de botermarkt!' 

'De belasting op koffie gaat omhoog!'

Filmpje: (1.48 min)

Stadsomroeper Zwolle

Krant lezen en koffie

Steeds meer mensen kunnen in de 18e eeuw lezen.

Dat is goed te zien in de koffiehuizen.

Gewone mensen komen hier eerst alleen om koffie te drinken.

Nu zitten de mensen er ook de krant te lezen. 

Twee keer per week ligt er een nieuwe krant in het koffiehuis.

De mensen blijven zo op de hoogte van de nieuwtjes in binnen- en buitenland. 

Wat is er anders aan de krant van nu in vergelijking met de krant uit de 18e eeuw.

Wat is er hetzelfde aan de krant van nu in vergelijking met de krant uit de 18e eeuw.

Opstand

In 1748 gaat het slecht met de Republiek.

Er is weinig werk.

Melk, vlees en brood zijn duur.

De belastingen gaan ook nog eens omhoog! 

De mensen zijn vooral kwaad op de pachters. 

Die halen de belastingen op voor de regenten.

Ze laten het volk vaak te veel belasting betalen.

Ze steken het extra geld in hun eigen zak.

Het volk komt daarom in opstand. 

De mensen gaan de huizen van de pachters binnen en vernielen hun spullen. 

Regenten

'De pachters hebben veel geld aan ons betaald. Nu mogen zij de belasting ophalen. Wij bemoeien ons daar niet mee!'

Pachter

'Natuurlijk vraag ik af en toe een beetje extra. 

Ik moet toch ook mijn gezin onderhouden?' 

Volk

'Wij moeten steeds meer geld betalen aan de pachters. 

De regenten doen hier niets aan.

Daarom komen wij zelf in actie.

Weg met die pachters!' 

Met wie ben jij het eens?

1. regenten
2. pachters
3. volk

Evaluatie

Het tijdvak pruiken en revoluties is in de 18e eeuw.
Welke jaartallen horen daarbij?

1. 1500-1600
2. 1600-1700
3. 1700-1800
4. 1800-1900

Hoe kregen mensen in de 18e eeuw het nieuws te horen?

Welke vervoersmiddelen worden gebruikt in de 18e eeuw?

Waarom kwam het volk in de 18e eeuw in opstand?

Bedankt voor je inzet in de les.

Als de bel gaat: 

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op en neem ze mee
  
• Verlaat het lokaal rustig