§5.9 Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2,3

5.9 Spelling

Je leert:

• wanneer je er (hier, daar, waar) + voorzetsel los of aan elkaar schrijft;

Je herhaalt:

• de tussen -s en tussen -n in een samenstelling.

Wat is de juiste spelling van onderstaande zin?

1. Ik ga er van uit dat PSV kampioen wordt.
2. Ik ga ervan uit dat PSV kampioen wordt.
3. Ik ga ervanuit dat PSV kampioen wordt.
4. Ik ga er vanuit dat PSV kampioen wordt.

Er (hier, daar, waar) + voorzetsel: los of aan elkaar?

Aan elkaar:

• Je schrijft er (hier, daar, waar) + voorzetsel meestal aan elkaar: 

ernaast, hierlangs, daarvoor, waarin

• Volgt er daarna nóg een voorzetsel, dan schrijf je dat er ook aan vast: 

ertussenin, hiertegenover, daarachter, waaroverheen

De kat zit op de tafel. Hij zit erop.

Hij rende daarheen.

De kat kroop hieronderdoor. 

Er (hier, daar, waar) + voorzetsel: los of aan elkaar?

Los:

Je schrijft er (hier, daar, waar) + voorzetsel niet aan elkaar: 

1. Als het voorzetsel een deel is van een splitsbaar werkwoord. Dat voorzetsel mag alleen aan het werkwoord vast geschreven worden. 

Hij  gaat ervan uit dat ik kom. (werkwoord = uitgaan)

Wie leest er voor? (werkwoord = voorlezen)

Ik tel de reiskosten erbij op. (werkwoord = optellen)

Heb jij eraan meegedaan?  (werkwoord = meedoen)

Er (hier, daar, waar) + voorzetsel: los of aan elkaar?

Los:

Je schrijft er (hier, daar, waar) + voorzetsel niet aan elkaar: 

2. Als het voorzetsel tot een ander zinsdeel behoort. 

We reden naar Friesland en hij zat achter in de auto.

We reden met de auto naar Friesland en hij zat achterin.

Leg het boek maar boven op de stapel.

Leg het boek maar bovenop.

Er (hier, daar, waar) + voorzetsel: los of aan elkaar?

Hier zie je het nut van grammatica ontleden. Als je onderstaande zin ontleedt, zie je dat 'achter in de auto' één zinsdeel is. 

 o     wg              bwb                              o    wg     bwb 

Hij | zat | achter in de auto | en | ik | zat | voorin. 

Wat is de juiste spelling?

1. Ik schrijf me ervoor in.
2. Ik schrijf me ervoorin.
3. Ik schrijf me er voor in.
4. Ik schrijf me er voorin.

Wat is de juiste spelling?

1. Aaf is ziek, zullen we daar langs gaan?
2. Aaf is ziek, zullen we daarlangsgaan?
3. Aaf is ziek, zullen we daar langsgaan?
4. Aaf is ziek, zullen we daarlangs gaan?

Wat is de juiste spelling?
Spring maar (achter+op) de fiets.

Wat is de juiste spelling?
Ik denk hier+over+na

Wat is de juiste spelling?
Verstop die fles Bacardi maar snel (daar+achter)!

Tussen -s en tussen -n in een samenstelling.
Wat is de juiste spelling?

1. Utrecht heeft een stadstrand.
2. Utrecht heeft een stadsstrand.

Tussen -s en tussen -n in een samenstelling

Wel tussen -s: 

Als je de -s hoort of als je die in een vergelijkbaar woord hoort.

Utrecht heeft een stadsstrand. (stad + strand).

Je zegt ook stadsbus.

Wel tussen -n:

Als het eerste deel van de samenstelling alleen een meervoud heeft op -en.

fietsenrek (fiets + rek)

boekenkast (boek + kast)

Geen tussen -n in een samenstelling

Als het eerste woord van de samenstelling:

• geen zelfstandig naamwoord is: hogeschool, platteland

• geen meervoud heeft: tarwebrood, benzinegeur

• alleen een meervoud op -s heeft: aspergesoep, douchekraan

• een meervoud op -s en -n heeft: groenteboer, geboortecijfer

• aangeeft hoe groot, leuk, goed enz. iets iets: reuzeleuk, apetrots, beregoed

• uniek is (er bestaat er maar één van): maneschijn, zonnebank

goed of fout?
bedrijfskunde

1. goed
2. fout

goed of fout?
pannekoek

1. goed
2. fout

elleboog of ellenboog?

ladekast of ladenkast?