2.1 Moleculen en atomen (les 1B Naamgeving)

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H2 Chemische reacties

H2.1 Moleculen en atomen les 3B Elementen en verbindingen

Leerdoelen

• Je kan de formule geven van een element.
• Je kan de formule van een verbinding afleiden uit de systematische naam.

Wat is de formule van het volgende molecuul:

1. NH​3​​
2. N​3​​H
3. N3H
4. 3NH

Wat is de formule van het volgende molecuul:

1. CO​2​​
2. 2CO
3. C​2​​O
4. CO2

Wat is de formule van het volgende molecuul:

1. C​8​​H​3​​
2. C3H8
3. C8H3
4. C​3​​H​8​​

Een formule kan een molecuul aangeven (micro niveau) of een stof (macro niveau).

Hoe weet je wat er wordt bedoeld?

micro

een watermolecuul heeft de formule 

H₂O

macro

de stof water heeft de formule
H₂O (l)

(l) is een faseaanduiding

micro

een suikermolecuul heeft de formule
C₁₂H₂₂O₁₁

macro

de stof suiker heeft de formule
C₁₂H₂₂O₁₁ (s)

micro

een koolstofatoom heeft de formule 

C

macro

de stof koolstof heeft de formule

C (s)

C

micro

een koperatoom heeft de formule Cu

macro

de stof koper heeft de formule Cu (s)

Cu

Aan de moleculen kan je zien of het gaat om een element,  een verbinding of een mengsel.

Element

Verbinding

Verbinding

Element

C (s)

Fe (s)

P (s)

Cl2 (g)

He (g)

H2 (g)

O2 (g)

H2O(l)

CO2 (g)

HBr (g)

SCl2 (g)

C3H8 (g)

NH3 (g)

Meestal:  

symbool met tussen haakjes de fase van de stof

voorbeelden:

Cu (s)              Ne (g)                C(s)

Let op: er zijn 7 elementen die bestaan uit moleculen met twee atomen.

Cl

Cl

F

F

N

N

H

H

O

O

I

I

Br

Br

Hoe maak je de formule van een element?

chloor          Cl₂ (g)          Clara

fluor              F₂ (g)           Fietst

stikstof        N₂  (g)         Naar

waterstof    H₂  (g)        Haar

zuurstof      O₂  (g)         Oma

jood               I₂  (s)           In

broom          Br₂  (l)         Breda

Cl

Cl

F

F

N

N

H

H

O

O

I

I

Br

Br

ezelsbruggetje

Formules van de zeven  elementen die uit twee atomen bestaan. 

Formules van elementen

Samenvatting

De namen en formules uit deze tabel moet je uit je hoofd leren!

De formule of de naam afleiden van 

een verbinding

Er zijn miljarden stoffen met moleculen die uit twee of meer atoomsoorten bestaan. Het is niet handig daar allemaal losse namen voor te hebben.

Scheikundigen geven daarom een systematische naam aan moleculen van ontleedbare stoffen. Over de hele wereld worden daar dezelfde regels voor gebruikt.

De formule van een verbinding afleiden uit de systematische naam 

Voorbeeld:

Je ziet dat in de systematische naam 

Griekse telwoorden gebruikt. 

De eerste acht moet je kennen: 

De formule van een verbinding afleiden uit de systematische naam. 

Stappenplan:

1. Noteer de symbolen van de atoomsoorten in de naam
   
2. Zet de nummers van de Griekse telwoorden, die in de naam voor de atoomsoort staan, achter het symbool van deze atoomsoort. Noteer de nummers als index.
   
3. De laatste lettergreep van de naam is vaak -de.
4. Zet de fase achter de formule.

Wat is de formule van Stikstofdioxide

1. NO​2​​
2. N​2​​O
3. NO
4. NO2

Wat is de formule van Zwaveldichloride

1. SCl
2. S2Cl
3. SCl​2​​
4. S​2​​Cl

Wat is de structuur van Fosforpentabromide

1. F​5​​Br
2. PBr​5​​
3. FBr​5​​
4. P​5​​Br

De systematische naam geven bij een formule

Stappenplan:

1. Noteer de namen van de symbolen met ruimte om er een telwoord voor te schrijven.
2. Noteer het Griekse telwoord van elke index voor de bijbehorende atoomsoort. Van de telwoorden tetra, penta en hexa mag je de laatste a weglaten. 
   
3. Zet de uitgang -de achter de laatste atoomsoort. 

Wat is de systematische naam van

S​2​​O​2​​

1. Dizwaveldioxide
2. Dizwaveldizuurstof
3. Zwaveldioxide
4. Zwavelzuurstof

Wat is de systematische naam van

NF​3​​

1. Stikstoffluoride
2. Stikstofdifluoride
3. Tristikstoffluoride
4. Stikstoftrifluoride

Formules van verbindingen 

Samenvatting. 

Leer de Griekse telwoorden uit je hoofd.

Voorbeelden van systematische namen:

Formules van verbindingen

Enkele veelvoorkomende stoffen hebben naast een systematische naam ook nog een alledaagse, triviale naam. Zo noem je H2O meestal water en niet diwaterstofoxide.

Leer deze namen en formules uit je hoofd:

Deze les geleerd

• element = een molecuul dat bestaat uit één atoomsoort.
• verbinding = een molecuul dat bestaat uit meerdere atoomsoorten. 
• Je kan de formule geven van een een element.
• Je kan de formule van een verbinding afleiden uit de systematische naam.

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt

Schrijf 1 of 2 dingen op die je deze les nog niet zo goed begrepen hebt