Formules van stoffen - herhaling havo3

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

formules van stoffen - uitleg

Steunles scheikunde havo4

Leerdoelen

• Je kent de namen en symbolen van de elementen
• Je kent de namen en formules van enkele veel gebruikte ontleedbare stoffen
• kan de formule geven van een niet-ontleedbare stof.
• Je kan de formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam.

Eerst even voorkennis ophalen

Een formule kan een molecuul aangeven (micro niveau) of een stof (macro niveau).

Hoe weet je wat er wordt bedoeld?

micro

een watermolecuul heeft de formule 

H₂O

macro

de stof water heeft de formule
H₂O (l)

micro

een suikermolecuul heeft de formule
C₁₂H₂₂O₁₁

macro

de stof suiker heeft de formule
C₁₂H₂₂O₁₁ (s)

micro

een koolstofatoom heeft de formule 

C

macro

de stof koolstof heeft de formule

C (s)

C

micro

een koperatoom heeft de formule Cu

macro

de stof koper heeft de formule Cu (s)

Cu

Aan de moleculen kan je ook zien of het gaat om een niet-ontleedbare stof,  een ontleedbare stof of een mengsel.

Niet-ontleedbare stof

Ontleedbare stof

Denk ook aan deze indeling van stoffen.

• 
  

Stoffen bestaan uit moleculen waarin verschillende atomen zitten

• 
  

Stoffen bestaan uit allemaal dezelfde atomen

Meestal:  

symbool met tussen haakjes de fase van de stof

voorbeelden:

Cu (s)              Fe (s)                C(s)

Let op: er zijn 7 niet-ontleedbare stoffen die bestaan uit moleculen met twee atomen.

Cl

Cl

F

F

N

N

H

H

O

O

I

I

Br

Br

Hoe maak je de formule van een niet-ontleedbare stof?

chloor          Cl₂ (g)          Clara

fluor              F₂ (g)           Fietst

stikstof        N₂  (g)         Naar

waterstof    H₂  (g)        Haar

zuurstof      O₂  (g)         Oma

jood               I₂  (s)           In

broom          Br₂  (l)         Breda

Cl

Cl

F

F

N

N

H

H

O

O

I

I

Br

Br

ezelsbruggetje

Formules van de zeven niet- ontleedbare stoffen die uit twee atomen bestaan. 

Formules van niet-ontleedbare stoffen

Samenvatting

De namen, formules en fasen uit deze tabel moet je uit je hoofd leren!

De formule of de naam afleiden van 

een ontleedbare stof

Er zijn miljarden stoffen met moleculen die uit twee of meer atoomsoorten bestaan. Het is niet handig daar allemaal losse namen voor te hebben.

Scheikundigen geven daarom een systematische naam aan moleculen van ontleedbare stoffen. Over de hele wereld worden daar dezelfde regels voor gebruikt.

De formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam 

Voorbeeld:

Je ziet dat in de systematische naam Griekse telwoorden gebruikt. De eerste zes moet je kennen: 

De formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam. 

Stappenplan:

1. Noteer de symbolen van de atoomsoorten in de naam
   
2. Zet de nummers van de Griekse telwoorden, die in de naam voor de atoomsoort staan, achter het symbool van deze atoomsoort. Noteer de nummers als index.
   
3. De laatste lettergreep van de naam is vaak -de.
4. Zet de fase achter de formule.

De systematische naam geven bij een formule

Stappenplan:

1. Noteer de namen van de symbolen met ruimte om er een telwoord voor te schrijven.
2. Noteer het Griekse telwoord van elke index voor de bijbehorende atoomsoort. Van de telwoorden tetra, penta en hexa mag je de laatste a weglaten. 
   
3. Zet de uitgang -de achter de laatste atoomsoort. 

Formules van ontleedbare stoffen

Samenvatting. 

Leer de Griekse telwoorden uit je hoofd.

Voorbeelden van systematische namen:

Formules van ontleedbare stoffen

Enkele veelvoorkomende stoffen hebben een niet-systematische naam. 

Zo noem je H2O meestal water en niet diwaterstofoxide.

Leer deze namen en 

formules uit je hoofd:

Deze les geleerd

• Je kan de formule geven van een niet-ontleedbare stof.
• Je kan de formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam.

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt

Schrijf 1 of 2 dingen op die je deze les nog niet zo goed begrepen hebt