Les 4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Lesprogramma

1. Reflecteren op Fictie - Blok 4 (je huiswerkopdrachten)

2. Uitleg over de theorie van Fictie - Blok 5 op basis van 'Een praatje met Baz'

Welke spanningstechniek zat er (bijna) NIET in het verhaal 'Een praatje met Baz'?

1. open plekken
2. gevaarlijke situatie
3. onverwachte wending
4. vermoeden

Welke spanningstechniek heb jij gebruikt in jouw vervolg op het verhaal?

Noem twee open plekken die je in het verhaal 'Een praatje met Baz' bent tegen gekomen.

Op welke plekken speelt het verhaal zich af?

Welk einde heb jij voor jouw eigen vervolg gekozen?

1. een open einde
2. een gesloten einde

Tijdens het maken van de opdrachten heb je gezien dat de trieste sfeer van het verhaal ook terugkomt in de ruimtes waar het verhaal zich afspeelt. Waarom zou een schrijver dat doen?

Theorie Fictie - Blok 5

1. Tijd in verhalen

2. Verhaalbegin en - einde

3. vertelperspectief

Tijd in verhalen

Verhalen spelen zich af in een bepaalde tijd. De schrijver kan de tijd waarin een verhaal zich afspeelt op verschillende manieren laten zien:

1. door een jaartal te noemen;
   
2. door historische figuren of gebeurtenissen te laten voorkomen;
   
3. door gebruiken, gewoontes, voorwerpen of kleding uit die tijd te beschrijven;
   
4. door de ruimte uit die tijd te beschrijven.

In welke tijd speelt het verhaal van 'Een praatje met Baz' zich af? Waardoor denk je dat?

Vertelde tijd

De tijd die in een verhaal voorbijgaat, noem je de vertelde tijd.

Ook over de vertelde tijd geeft een schrijver aanwijzingen, door bijvoorbeeld te vertellen welke dag of hoe laat het is, welke datum of hoeveel tijd later het is. De vertelde tijd in verhalen kan wisselen van slechts een paar uur tot tientallen jaren, als bijvoorbeeld een complete familiegeschiedenis wordt verteld.

verhaalbegin en -einde

Er zijn verschillende manieren om een verhaal te beginnen. 

Als een schrijver eerst een beeld geeft van de personages en de situatie waarin ze zitten, dan is er een inleidend begin. Het verhaal kan ook midden in de gebeurtenissen beginnen. De schrijver valt met de deur in huis, er is geen inleiding en pas na een tijdje krijg je aanwijzingen over wie de personages zijn en hoe hun situatie is.

Hoe zit dat bij 'Een praatje met Baz?'

vertelperspectief

Als je een verhaal leest, bekijk je alles vanuit een bepaalde persoon. Dit heet het vertelperspectief. Een schrijver kan kiezen uit verschillende mogelijkheden:

Ik-vertelperspectief – de gebeurtenissen worden verteld door een personage in de ik-vorm. Je zit als lezer als het ware ‘in het hoofd’ van deze ik-persoon.

Hij-/zij-vertelperspectief – de gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld. Je beleeft de gebeurtenissen door de ogen van de hij- of zij-figuur, doordat je van hem of haar de ‘binnenwereld’ leert kennen en doordat deze persoon aanwezig is in alle scènes van het verhaal.

Als een schrijver voor het hij-/zij-vertelperspectief of het ik-vertelperspectief kiest, dan kan er ook sprake zijn van wisselend perspectief. Verschillende personages wisselen elkaar dan af als hoofdpersoon, vaak per hoofdstuk.