3.3 Monohybride kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.3 Monohybride kruisingen

• Leerdoelencheck 3.2
• Wat weet je nog?
• Keuze: aan de slag met opdrachten of uitleg.

Leerdoelen

3.3.1 Je kunt een kruisingsschema opstellen van een monohybride kruising.

3.3.2 Je kunt de frequentie van bepaalde genotypen en fenotypen van nakomelingen afleiden uit een kruisingsschema of stamboom van een monohybride kruising.

3.2.1 Je kunt uitleggen hoe het fenotype van een organisme tot stand komt en hierbij de begrippen homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief gebruiken.

Fenotype

Homozygoot

Een "onderdrukt" allel

De DNA-sequentie voor een bepaalde eigenschap

Twee verschillende allelen voor een bepaalde eigenschap

Homozygoot dominant

Homozygoot recessief

Heterozygoot

De waarneembare eigenschap van een organisme

Twee gelijke allelen voor een eigenschap

Recessief allel

Gen

Heterozygoot

AA

aa

Aa

Sleep onderstaande begrippen...

...naar de bijbehorende uitleg

dominant allel

homozygoot recessief

intermediair

recessief allel

heterozygoot

homozygoot dominant

A^wA^r

Aa

aa

A

AA

a

Wat is het fenotype van een zaadje eruit als hij heterozygoot rond is?

1. Aa
2. AA
3. rond
4. Ff

Welk allel is dominant?

1. Witte vacht
2. Zwarte vacht
3. Dat kan je niet weten
4. Vachtkleur

Rode bloemen zijn dominant, witte bloemen zijn ook dominant. Wat is het genotype van de roze bloemen?

1. Ar Ar
2. Ar Aw
3. Aw Aw

Alles goed? 3.2.1 gehaald!

3.2.2 Je kunt beschrijven hoe door recombinatie nieuwe combinaties van allelen ontstaatn.

Wanneer vindt recombinatie plaats?

1. Tijdens mitose
2. Tijdens meiose I
3. Tijdens meiose II
4. Tijdens de hele meiose

Een cel met 4 chromosomenparen (2n = 8) ondergaat meiose I. Hoeveel verschillende genotypen kunnen in de geslachtscellen voorkomen?

1. 4
2. 8
3. 16
4. 32

Door welke processen ontstaat er meer variatie in een populatie?

1. Alleen door mutatie
2. Alleen door recombinatie
3. Recombinatie en mutatie
4. Door geen van beiden

Alles goed? 3.2.2 gehaald!

Wat weet je nog?

We oefenen met kruisingen.

1. Lees de vraag.
2. Overleg in tweetallen
3. Noteer jullie antwoord.

Antwoorden

1) A en a

2) LL of Ll (of andere letter)

3) Van de nakomelingen (F2) is ong. een kwart wit (dus bb), daar hoort het volgende kruisingsschema bij:

De ouders zijn dus allemaal heterozygoot, dus hebben allemaal van vader b gekregen. Dat betekent dat genotype van vader bb was. De homozygote vrouwtjes waren bruin, maar als beide ouders alleen recessief hadden gehad, was F2 ook allemaal bruin, dus vader (bb) is wit.

4) Zwart (want 2e vrouwtje is dan heterozygoot en mannetje ook)

5) 50%, zie hiernaast -->

6) 25% kans , zie hiernaast -->

7) a)Dit kan alleen als ze beide heterozygoot zijn -->

  b) Dit kan niet, er kunnen alleen rode kalveren

geboren worden, omdat ze beide homozygoot

recessief zijn.   -->

Kies

• Zelfstandig aan de slag: opdrachten 27 t/m 37
• Uitleg over 3.3

Kruisingen

Monohybride kruising: letten op overerving van één eigenschap, waarbij één allelenpaar is betrokken (in werkelijkheid niet realistisch).

Ouders = P 

Nakomelingen = F1 (1e generatie) en F2 (2e generatie uit F1).

Stappenplan kruisingsschema maken

1. Genotypen van ouders noteren.
2. Welke allelen kunnen de geslachtscellen bevatten?
3.  Invullen in kruisingsschema (denk aan juiste notatie!)
4. Conclusie trekken uit kruisingsschema.

Voorbeeld: Bij paarden is het allel voor zwarte haarkleur (H) dominant over het allel voor witte

haarkleur (h). Een zwart paard die homozygoot is voor de haarkleur paart een aantal

malen met een wit paard. De nakomelingen in de F1 paren onderling, waardoor een

F2 ontstaat. 

Oefenen met voorbeeld

Een wit labrador vrouwtje is drachtig na een paring met een zwart labrador mannetje. Het allel voor de zwarte vachtkleur is dominant. Het mannetje is heterozygoot voor de vachtkleur.

Wat is de kans dat een pup een zwarte vacht heeft?

Stambomen

Man = vierkant, vrouw = cirkel.

Wat is het genotype van 1 en 2?

Aan de slag

Maken: 27 t/m 37 (af op donderdag 19 december)

Klaar? Nakijken. Let op: noteer je het goed?

Begrijp je alles? --> 'ja' op leerdoelenkaart invullen.

Daarna --> oefenen via biologiepagina.nl