Themales 20 april, 4e uur Celbiologie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Celbiologie

Themales 20 april, 4e uur

Planning

11:45-11:55 Basis celbiologie

11:55-12:10 Processen in de cel

12:10-12:25 Oefenen met examenvragen

12:25-12:35 Celdifferentiatie, stamcellen

12:35-12:45 Bespreken examenvragen

4 Rijken 

• Indeling van organismen in rijken
• celbouw

bacteriën

geen celkern

celwand

schimmels

celkern

celwand

geen chloroplast

dieren

celkern

geen celwand

planten

celkern

celwand

chloroplast

Dierlijke cel

Celkern: bevat DNA

Celmembraan: transport via diffusie en transporteiwitten.

Mitochondria: aerobe dissimilatie.

Eiwitsynthese

Ribosomen: eiwitfabrieken.

(R/G)ER: controle en bewerken eiwitten.

Golgi-apparaat: bewerken eiwitten en transporteren.

Plantaardige cel

Alles van dierlijke cel + ...

Chloroplast: fotosynthese.

Permanente (grote) vacuole: opslag van water en oplosbare stoffen.

Celwand: zorgt samen met vacuole voor stevigheid. Is volledig permeabel.

Want: planten in plasmolyse zijn slap maar hebben wel een celwand...

Bacteriën en schimmels?

Schimmels: weinig van te kennen behalve belangrijke kenmerken: celwand, permanente vacuole.

Bacteriën: behoren tot de prokaryoten (andere 3 rijken tot eukaryoten).

Diffusie in een vloeistof

Diffusie met een permeabel membraan

Osmose 

Osmose

Osmose

Diffusie

Bij diffusie kunnen stoffen zich vrij bewegen in lucht of water.

Gaat van hoge naar lage concentratie.

Diffusiesnelheid hangt af van:

• diffusieoppervlak
• diffusieafstand
• temperatuur
• concentratieverschil
  

Speelt een belangrijke rol bij:

- longen

- opname van stoffen (in de darmen)

Osmose

Bij osmose is er een semipermeabel membraan. Opgeloste stof kan niet vrij verplaatsen, water wel.

Water gaat van plek met lage osmotische waarde naar hoge osmotische waarde.

Osmotische waarde is het totaal aan
opgeloste stof tov oplosmiddel.

In examenvraag: waar gaat het water naar toe (1p), waarom (1p) en wat is het effect (1p)?

Speelt een belangrijke rol bij:

- nieren

- cellen

- bloed

- worteldruk (bij planten)

Eiwitsynthese

Meiose

Meiose:

• Vorming geslachtscellen
  
• Halvering chromosomen
  
• Nakomelingen nieuw genotype

Verschil met mitose:

Mitose heeft maar 1 deling, alle cellen zijn gelijk, mitose vindt overal in je lichaam plaats.

Stamcellen

• Kunnen zich oneindig delen
• Embryonale stamcellen kunnen nog alles worden

• Sommige stamcellen zijn al gespecialiseerd voor een celtype

Stamcellen

Unipotente stamcellen

Pluripotente stamcellen

Omnipotente stamcellen

(vroege embryonale ontwikkeling)

Genregulatie en celdifferentiatie in embryonale stamcellen