14.2 Het centrale zenuwstelsel deel 1 5V 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

14.2 Het centrale zenuwstelsel 

hersenen worden beschermd door de schedel en 3 hersenvliezen. tussen de 2 binnenste hersenvliezen zit vloeistof, dat beschermt tegen schokken en afvalstoffen

bloed-hersenbarriére

Een extra bescherming voor de hersencellen is de bloed-hersenbarrière. Het bloed kan mogelijke schadelijke stoffen bevatten. Om schade te voorkomen zijn de endotheelcellen van de haarvaten door eiwitten strak met elkaar verbonden: tight junctions, een bepaaldtype cell junction. Bovendien vormen uitlopers van speciale gliacellen, astrocyten, een vrijwel gesloten ring rond de haarvaten. Deze barrière verhindert dat het bloedplasma tussen de hersencellen kan stromen. De astrocyten nemen actief voedingsstoffen op uit het bloed en geven ze af aan het hersenvocht en de hersencellen. Slechts een enkele stof, waaronder alcohol, kan de bloed-hersenbarrière passeren. Pijnstillers komen er nauwelijks door.

een klasgenoot roept je naam, in welk deel van je hersenen neem je dat waar?

1. grote hersenen
2. hersenstam
3. kleine hersenen

Centraal zenuwstelsel

Zenuwcellen (neuronen) van

• de hersenen
• het ruggenmerg 

met ondersteunende cellen.

Perifeer zenuwstelsel

Wat?

• (Uitlopers van) zenuwcellen, gebundeld in zenuwen

Functie:

• verbinden zintuigen met het CZS
• verbinden het CZS met spieren en klieren.

Zenuw= bundel zenuwceluitlopers

Anatomie hersenen (88C1)

In het centrale zenuwstelsel liggen de cellichamen van de neuronen bij elkaar in de grijze stof, in het ruggenmerg is dat aan de binnenkant en in de grote hersenen aan de buitenkant. De witte stof bestaat uit de uitlopers van neuronen met daaromheen een extra isolerend omhulsel van myeline.

ruggenmerg

Schorsgebieden grote hersenen 

Anatomie grote hersenen 

Primaire sensorische schors: 

- ontvangt signalen van de gevoels-zintuigen/ gewaarwording.

Anatomie grote hersenen 

Secundaire sensorische schors: 

- interpretatie van de ontvangen signalen/ geheugen

Anatomie grote hersenen 

Primaire auditieve schors: ontvangt signalen van het gehoorzintuig/ gewaarwording. Inkomend.

Anatomie grote hersenen 

Secundaire auditieve schors: interpretatie van de ontvangen signalen/ geheugen

Anatomie grote hersenen 

Idem voor optische schors (gezichtszintuig)

Grote hersenen (88C3) 

Anatomie grote hersenen 

Primaire motorische schors: 

- stuurt de spieren/ klieren aan.

Anatomie grote hersenen 

Secundaire motorische schors: 

- opgeslagen informatie over gecoördineerd uitvoeren van bewegingen. 

Anatomie grote hersenen 

Spraakcentrum van Broca - aansturen van het spreken.

Spraakcentrum van Wernicke - begrijpen van taal. 

Anatomie grote hersenen 

Smaakcentrum

Kleine hersenen

Samenwerking 

Kleine hersenen

- Coördinatie

bewegingen.

Hersenstam

- Hier kruisen de 

zenuwbanen

(L wordt aangestuurd 

door Rechterhersenhelft)

Hypothalamus

Temperatuurregelaar

Biologische klok

Hormoonklier

Thalamus

Informatiefilter vanuit de zintuigen (behalve van geur).

Aansturen van emoties

Hersenstam

Verbindt de hersenen met het ruggenmerg

Hier kruisen de zenuwbanen zich (linkerhelft lichaam is verbonden met rechter hersenhelft).

drie taken zijn: motorische verbeelding (nadenken over een beweging), mentale calculatie (hoofdrekenen) en innerlijk spreken (in je hoofd een verhaal vertellen). Deze taken worden ieder uitgevoerd door een eigen gebied in de hersenen. Welk hersendeel is actief bij mentale calculatie?

1. primaire motorische schors
2. primaire sensorische schors
3. secundaire motorische schors
4. secundaire sensorische schors

Sorger en haar team deden onderzoek aan proefpersonen. Zij leerde hen een Morse-systeem voor 27 letters. Per taak werden 9 letters geleerd. Voor elke letter werd gedurende een bepaalde tijd een hersendeel gestimuleerd, bijvoorbeeld voor een A werd 20 s aan een bepaalde beweging gedacht, voor een B maar 10 s, voor een E 20 s een berekening uitgevoerd, voor een F maar 10 s, voor R 20 s inwendig een gesprek gevoerd en voor een S maar 10 s. Sorger kon op de scan zien welk hersengebied actief was en hoe lang. Daarmee kon zij zien welke letter de proefpersoon in gedachten had.
Welke delen van de hersenen gebruikte Sorge om haar proefpersonen te trainen?

1. alleen de grote hersenen
2. de grote hersenen en de hersenstam
3. de grote hersenen en de kleine hersenen
4. de grote hersenen, de hersenstam en de kleine hersenen

opdrachten hw

11, 12, 16, 20 en 23