Ziektebeeld wervelkolom

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Ziektebeelden wervelkolom

Ziektebeelden en operaties wervelkolom

Ziektebeelden wervelkolom

Hernia Nuclei Pulposi

Wat is het?

Tussen de wervels zitten schijven, dit heten tussenwervelschijven. Middenin die tussenwervelschijf zit een soort gelei. Bij een hernia is de tussenwervelschijf zodanig beschadigd dat die gelei naar buiten komt. Het kan zijn dat deze gelei dan op zenuwen gaat drukken. 

Waardoor?

- Erfelijkheid

- Letsel aan tussenwervelschijf

- Overgewicht

- Roken

- Overbelasting

- Stress

Klachten:

Hierdoor kunt u pijnklachten ervaren, krachtverlies en soms zelfs verlamming. Die pijnklachten zijn vaak pijn in de benen en een doof gevoel. Ook gevoel van lopen op sponsen/watten wordt soms gezegd. 

Complicaties:

Wondinfectie: Door operatie wond infectie, ontstaat vaak in de dagen erna. Klachten zijn; roodheid bij de wond, pijn en jeuk bij de wond, stinkende wond, pus bij de wond. Behandeling antibiotica en goed schoonhouden.

Nabloeding: Bloedvaatjes doorgesneden bij operatie. Te signaleren door dik worden van de wond, hele pijnlijke wond en niet “normale” bloedingen uit de wond. Behandeling opnieuw opereren om te stelpen. 

Zenuwuitval: Door beschadiging van een zenuw, voor of tijdens OK, maar ook door druk op de zenuw van wondvocht of een bloeduitstorting, kan er zenuwuitval ontstaan. Tijdelijk of permanent. Symptomen zijn krachtverlies, gevoelsstoornissen en tintelende pijn. Behandeling is tijd en rust, soms fysiotherapie. 

Liquorlekkage: Dura mater tijdens operatie beschadigd. Wordt gehecht of geplakt, kan ook na operatie opengaan. Te signaleren door hersenvocht in drain pot. Na hechten 24 uurs bedrust. Soms drain ingebracht, deze voert hersenvocht af. Wordt bijgehouden met druppelkamer en opvangzak. 14cc per uur is normaal. Stroming wordt beïnvloed door beweging, daarom is bedrust belangrijk. Hierbij is die rust vaak 1 week.

 

Operatie:

- Lumbaal en thoracaal

- Cervicaal

Uitstulping weghalen, soms hele schijf. 

Wondinfectie: Door de wond die ontstaat door de operatie blijft er altijd kans op infectie. Deze ontstaat vaak in de dagen erna. Klachten daarbij zijn; roodheid bij de wond, pijn en jeuk bij de wond, stinkende wond, pus bij de wond. Dit wordt behandeld met antibiotica. Verder is het belangrijk om de wond goed schoon te houden, dit kan het überhaupt voorkomen. Gewoon water is voldoende.

Nabloeding: Een nabloeding gebeurt niet vaak, maar is mogelijk. Bij de operatie kan het zijn dat er bloedvaatjes zijn doorgesneden. Dit kan in de loop van de dagen toch voor een bloeding zorgen. Dit is te signaleren door het dik worden van de wond, een hele pijnlijke wond en niet “normale” bloedingen uit de wond. Om de nabloeding te behandeling moet er weer geopereerd worden, om deze te stelpen.

Zenuwuitval: Door beschadiging van een zenuw, voor of tijdens OK, maar ook door druk op de zenuw van wondvocht of een bloeduitstorting, kan er zenuwuitval ontstaan. Dit kan tijdelijk zijn, maar soms ook permanent. Door die schade ontstaat vaak krachtverlies, gevoelsstoornissen en tintelende pijn. Klapvoet is ook een zenuwuitval, hierbij werken de voetheffers niet meer, waardoor de voet “neervalt”. Tijd en rust heelt vaak de zenuwuitval. Fysiotherapie kan hierbij ook erg helpend zijn.

Liquorlekkage: In het ruggenmerg zit een hersenvlies, de dura mater. Tijdens zon operatie kan deze beschadigd raken, bijvoorbeeld een scheur. Dit wordt dan gelijk gehecht of geplakt. Zon scheur kan ook ontstaan in de loop van dagen. Dit is te signaleren door hersenvocht in de drain pot. Dat loopt namelijk uit het vlies zodra er een beschadiging is. Na het hechten wordt er 24 uurs bedrust opgelegd om zeker te zijn dat het niet opengaat.

Als de scheur niet meer gehecht kan worden wordt er een drain ingebracht, deze voert het hersenvocht af. Dit wordt dan ook bijgehouden met een druppelkamer en opvangzak. Zo kan je zien hoeveel cc er per uur wordt afgevoerd. Die stroming wordt beïnvloed door hoeveel iemand beweegt, daarom is die bedrust ook zo belangrijk. Hierbij is die rust vaak 1 week.

Leefregels:

- Niet zelf autorijden en fietsen. U mag wel als bijrijder in de auto zitten en op de hometrainer fietsen.

- Niet langer dan 30 minuten achtereen zitten (u mag wel vaker per dag zitten).

- Maximaal 2 tot 5 kilo tillen (met het gewicht tegen het lichaam aan).

- Lichte huishoudelijke werkzaamheden verrichten, maar niet stofzuigen, dweilen, schoonmaken, e.d.

- Enkele malen per dag buiten lopen.

- Rusten naar behoefte in een rustige omgeving en enkele malen per dag (luisteren naar uw lichaam, zelf uw grenzen bepalen).

- Uw activiteiten geleidelijk aan uitbreiden.

- Na 4 tot 6 weken kunt u in overleg met uw behandelend fysiotherapeut starten met uw normale activiteiten, zoals werk en/of huishouden.

- Pas als u uw lichaam weer helemaal vertrouwt, bent u in staat uw aandacht te verleggen naar de dingen om u heen, bijvoorbeeld verkeerssituaties.:

Regels gelden 2 weken

Oorzaken HNP

Hoelang gelden leefregels voor HNP?

1. 3 weken
2. 4 weken
3. 6 weken
4. 2 weken

Wervelkanaalstenose

Wat is het/waardoor?

De zenuwen in de rug lopen door het wervelkanaal. Dit kanaal kan soms afwijken, waaronder vernauwen. Dit door slijtage, vaak op oudere leeftijd. Mensen met een aangeboren smaller wervelkanaal kunnen hier ook al op jonge leeftijd last van krijgen. Door de vernauwing van het kanaal heeft de zenuw niet veel ruimte meer, deze raakt daardoor bekneld. Dit zorgt voor zenuwpijn en andere soorten pijn.

Klachten:

Bij lumbale en thoracale stenose begint de pijn vaak in de onderrug en straalt uit naar de benen. Ook de benen kunnen doof aanvoelen. De pijn wordt vaak erger na lang staan en lopen.

Ruggenmerg verdrukt: Bij cervicale stenose is er verminderd controle over beweging van de benen. Ook het gevoel in de voeten is minder. Ook kan er incontinentie ontstaan.

Zenuwwortel verdrukt: Bij cervicale stenose is er pijn in de schouder of arm, vaak van 1 kant. Soms is er ook een doof of tintelend gevoel.

Operatie:

- Cervicaal

- Lumbaal en thoracaal

Wervelbogen worden verwijderd, daarna verdikte ligamenten, totdat zenuw genoeg ruimte heeft: Laminectomie

Complicaties:

Wondinfectie: Door operatie wond infectie, ontstaat vaak in de dagen erna. Klachten zijn; roodheid bij de wond, pijn en jeuk bij de wond, stinkende wond, pus bij de wond. Behandeling antibiotica en goed schoonhouden.

Nabloeding: Bloedvaatjes doorgesneden bij operatie. Te signaleren door dik worden van de wond, hele pijnlijke wond en niet “normale” bloedingen uit de wond. Behandeling opnieuw opereren om te stelpen. 

Zenuwuitval: Door beschadiging van een zenuw, voor of tijdens OK, maar ook door druk op de zenuw van wondvocht of een bloeduitstorting, kan er zenuwuitval ontstaan. Tijdelijk of permanent. Symptomen zijn krachtverlies, gevoelsstoornissen en tintelende pijn. Behandeling is tijd en rust, soms fysiotherapie. 

Liquorlekkage: Dura mater tijdens operatie beschadigd. Wordt gehecht of geplakt, kan ook na operatie opengaan. Te signaleren door hersenvocht in drain pot. Na hechten 24 uurs bedrust. Soms drain ingebracht, deze voert hersenvocht af. Wordt bijgehouden met druppelkamer en opvangzak. 14cc per uur is normaal. Stroming wordt beïnvloed door beweging, daarom is bedrust belangrijk. Hierbij is die rust vaak 1 week.

 

Leefregels:

- Niet zelf autorijden en fietsen. U mag wel als bijrijder in de auto zitten en op de hometrainer fietsen.

- Niet langer dan 30 minuten achtereen zitten (u mag wel vaker per dag zitten).

- Maximaal 2 tot 5 kilo tillen (met het gewicht tegen het lichaam aan).

- Lichte huishoudelijke werkzaamheden verrichten, maar niet stofzuigen, dweilen, schoonmaken, e.d.

- Enkele malen per dag buiten lopen.

- Rusten naar behoefte in een rustige omgeving en enkele malen per dag (luisteren naar uw lichaam, zelf uw grenzen bepalen).

- Uw activiteiten geleidelijk aan uitbreiden.

- Na 4 tot 6 weken kunt u in overleg met uw behandelend fysiotherapeut starten met uw normale activiteiten, zoals werk en/of huishouden.

- Pas als u uw lichaam weer helemaal vertrouwt, bent u in staat uw aandacht te verleggen naar de dingen om u heen, bijvoorbeeld verkeerssituaties.:

Regels gelden 4 weken

Waardoor ontstaat wervelkanaalstenose?

Bij welke van de 2 zitten de klachten in de armen én benen.

1. Ruggenmerg verdrukt
2. Zenuwwortel verdrukt

Operaties wervelkolom

Spondylodese

Wat is het?

Spondylodese is een operatie die wordt uitgevoerd bij bepaalde afwijkingen aan de wervelkolom. Bij de operatie worden 2 of meerdere wervels aan elkaar vastgezet, dit om te zorgen voor stevigheid in de rug. 

Waarom?

- Breuk in de rug

- Eerdere operatie aan de rug

- Slijtage aan de wervels

- Tumor of ontsteking op de wervels

- Ook wordt de behandeling uitgevoerd bij scoliose. Hierbij staat de wervelkolom gebogen. Het vastzetten van die wervels zorgt ervoor dat de rug recht gezet wordt.

Operatie:

De operatie wordt om meerdere manieren uitgevoerd:

- PLIF: benadering via de achterkant van de wervelkolom;

- (Dorsale) spondylodese: een benadering via de achterkant van de wervelkolom;

- Scolioseoperatie: een combinatie van het vastzetten van wervels én het rechtzetten van de rug.

- 360°-spondylodese: een benadering via zowel de voorkant als de achterkant van de wervelkolom;

- ventrale spondylodese: een benadering via de voorkant van de wervelkolom.

Voor de 360°-operatietechniek en de ventrale spondylodese moet er voor de dag van de operatie een klysma worden toegediend. Dit zodat er tijdens de operatie zo min mogelijk ontlasting in de darm zit, omdat er wordt geopereerd in het gebied van de buik en het een uitgebreide operatie is.

Complicaties:

Darmperforatie: Een darmperforatie is een gaatje in de darm. Dit is een weinig voorkomende complicatie. Deze complicatie is alleen van toepassing bij de ventrale en 360° operatietechniek.

Materiaalbreuk: Een enkele keer kan een schroef breken. Meestal gaat dit samen met toenemende pijnklachten. In dit geval kunt u contact opnemen met uw huisarts. Als het vermoeden bestaat dat materiaalbreuk de oorzaak van de pijn is, verwijst uw huisarts u door naar uw orthopeed of neurochirurg.

Niet-vastgroeien van de wervels: Als de wervels niet vastgroeien, merkt u dit niet altijd omdat de operatie uw wervelkolom ook al steviger maakt. Een röntgenfoto geeft hierover duidelijkheid.

Leefregels:

- Niet zelf autorijden en fietsen. U mag wel als bijrijder in de auto zitten en op de hometrainer fietsen.

- Niet langer dan 30 minuten achtereen zitten (u mag wel vaker per dag zitten).

- Maximaal 2 tot 5 kilo tillen (met het gewicht tegen het lichaam aan).

- Lichte huishoudelijke werkzaamheden verrichten, maar niet stofzuigen, dweilen, schoonmaken, e.d.

- Enkele malen per dag buiten lopen.

- Rusten naar behoefte in een rustige omgeving en enkele malen per dag (luisteren naar uw lichaam, zelf uw grenzen bepalen).

- Uw activiteiten geleidelijk aan uitbreiden.

- Na 4 tot 6 weken kunt u in overleg met uw behandelend fysiotherapeut starten met uw normale activiteiten, zoals werk en/of huishouden.

- Pas als u uw lichaam weer helemaal vertrouwt, bent u in staat uw aandacht te verleggen naar de dingen om u heen, bijvoorbeeld verkeerssituaties.:

Regels gelden 6 weken

Wat wordt er gedaan bij spondylodese? (korte samenvatting in paar woorden)

Wat zijn indicaties voor spondylodese?

1. Breuk in de rug
2. Slijtage
3. Tumor
4. Scoliose

Wat maakt een 360-graden-spondylodese anders dan andere spondylodese operaties?

Laminectomie

Wat is het?
Operatie die wordt uitgevoerd bij stenose. Door slijtage is daarbij het wervelkanaal vernauwd. Bij laminectomie zorgen ze voor ruimte in het knaal. Daarbij worden 1 of meerdere wervelbogen verwijderd, vervolgens ook de gele ligmenten. Die gele ligmenten zijn vaak verdikt bij slijtage, wat ook voor vernauwing zorgt. Daarna wordt er naar het ruggenmerg gekeken of alles vrij ligt. Hier is soms ook nog een hernia te zien, deze wordt dan ook gelijk verwijderd. Mocht de ruimte dan nog te klein zijn, worden de tussenwervelgaten ook weleens groter gemaakt. Laminectomie duurt ongeveer 60 minuten.

Wervelboog: Heeft uitsteeksels waar banden en spieren zich aan kunnen hechten. Vormt samen met wervellichaam kanaal voor wervelzenuwen. 

Gele ligamenten: Elastische verbinding tussen wervels. 
Tussenwervelgat: Gat tussen 2 wervels in. Vanuit hier kunnen zenuwen de wervelkolom verlaten. 

Wervelboog: Heeft uitsteeksels waar banden en spieren zich aan kunnen hechten. Vormt samen met wervellichaam kanaal voor wervelzenuwen. 

Gele ligamenten: Elastische verbinding tussen wervels. 
Tussenwervelgat: Gat tussen 2 wervels in. Vanuit hier kunnen zenuwen de wervelkolom verlaten. 

Wat wordt er verwijderd bij een laminectomie?

Bij welk ziektebeeld wordt vaak laminectomie uitgevoerd?

Drains in operatiewonden

Waarvoor drain?

Drain wordt geplaatst in wond voor afvoer bloed en vocht, voorkomt ook de meeste zwelling, waardoor kans op nabloedingen kleiner. Drain is aangesloten op redondrain, opvangpot. Hierdoor goed zien hoeveel uit de wond komt, hou je regelmatig bij in dossier. Ook handig voor signaleren van dura lek. Via drain zal dan liquor naar buiten komen, eindigt dan in redondrain. Dat is reden om arts te bellen. Drain mag verwijderd worden als deze minder dan 30cc in 24 uur heeft geproduceerd. 

Complicaties:

- Vacuüm van redondrain eraf: Het kan zijn dat het vacuüm van de drain afgaat, door bijvoorbeeld losschieten van de afvoerslang. Als verpleegkundige verwissel je dan de pot met een nieuwe die wel vacuüm is. Dit hoeft niet in overleg met de arts.

- Drain uit de wond: Soms kan de drain uit de wond gaan. Om dat te voorkomen wordt er soms een hechting geplaatst. Door veel draaien, lopen, blijven haken etc. kan het dat de drain eruit gaat. De drain kun je niet meer terugplaatsen. Het is belangrijk om de wond in de gaten te houden of zwelling en bloedverlies. Enorme zwelling kan een nabloeding betekenen, dat betekent arts bellen.

- Drain blijft haken bij verwijderen: Is de vacuüm verwijderd? Blijft de drain echt vastzitten, dan arts bellen voor overleg. 

- Drain afgebroken: Arts bellen, nieuwe operatie is nodig.

Waarom wordt een drain ingebracht?

1. Als de patiënt dat graag wilt
2. Afvoer bloed
3. Afvoer wondvocht
4. Voorkomen wondinfectie

Wanneer bel je de arts?

1. Drain is losgeschoten
2. Drain afgebroken
3. Vacuüm van de opvangpot af
4. Drain blijft vastzitten bij verwijderen

Wat hou je in de gaten bij
onbedoeld verwijderen drain?