9.6 De Holocaust

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je vertellen:

• hoe de vernietigingskampen waren georganiseerd. 
• hoe het antisemitisme zich ontwikkelde.  
• hoe het antisemitisme uitliep op de volkerenmoord.

Antisemitisme

De Holocaust laat zien hoe racisme en discriminatie kunnen leiden tot genocide: 

• In de middeleeuwen werden joden door de kerk gezien als moordenaars van Christus. Ze moesten in getto’s leven en konden geen burgers worden. Omdat de kerk het vragen van rente afkeurde, waren bankiers vaak joden. Dat leidde tot het stereotype van joden als woekeraars.  Er waren veel vooroordelen over joden. Door deze angstbeelden werden joden soms slachtoffers van pogroms. 
• Onder invloed van de verlichting kregen joden dezelfde rechten als andere burgers. 
• In de 19e eeuw waren veel joden kunstenaar, hadden een vrij beroep of bankier: dat leidde tot jaloezie en vormde het beeld van jood als kapitalist en uitbuiter. Veel arme joodse Russen vluchtten naar West-Europa: dit versterkte antisemitisme. Antisemieten gingen jodendom zien als ‘ras’. 

• Na de Eerste Wereldoorlog ontstond vijandbeeld van jood als gevaarlijke revolutionair. Er zou een wereldwijd joods complot zijn om ‘het Germaanse ras’ te vernietigen. 

In Nazi-Duitsland systematische discriminatie van joden: 

1935 invoering rassenwetten, verbod op seks tussen joden en niet-joden 

1938 organisatie pogrom, Kristallnacht 

vanaf 1938 dachten nazi’s na over ‘Endlösung’ van het ‘joodse probleem’ 

1939 inval in Polen: veel joden onder nazi-heerschappij > getto’s, davidsster 

eind 1941 nazileiders besloten dat alle joden vernietigd moesten worden > vergassing op industriële wijze in vernietigingskampen. 

De Duitsers wilden joden en andere ‘Unter-menschen’ systematisch uitroeien.  

 Slachtoffers van de Holocaust werden opgepakt bijvoorbeeld tijdens een razzia, vervolgens gedeporteerd naar doorvoerkampen en vonden de dood in vernietigingskampen als Sobibor en Auschwitz.  

In dit laatste kamp vonden 1,1 miljoen mensen de dood. 

Van de 11 miljoen Europese joden kwamen er 6 miljoen om. 

Begrippen uit deze les

razzia: drijfjacht 

vernietigingskamp: concentratiekamp gemaakt om mensen te vermoorden 

Holocaust (Shoah): moord op joden tijdens de Tweede Wereldoorlog 

doorvoerkamp: concentratiekamp vanwaar mensen worden gedeporteerd 

deporteren: wegvoeren 

getto: aparte woonwijk 

 stereotype: beeld van leden van een groep op grond van generalisatie van wel of niet reële waarneming 

 vooroordeel: mening die niet op feiten is gebaseerd 

 pogrom: gewelddadige uitbarsting van jodenhaat