H4.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

LESDOEL:

Aan het einde van de les;

- weet je hoe in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving ontstond.

- weet je hoe de geldeconomie zich ontwikkelde.

- hoe ambachtlieden en handelaren samenwerkten.

Tijd van steden en staten (1000-1500)

Periode: middeleeuwen

Reconstructie van het domein van Vlaardingen van de graaf Dirk III van Holland.

Veranderingen op het platteland

Vanaf ongeveer het jaar 1000 veranderen er dingen:

- Domeinheren lieten  boeren moerassen droogleggen, waardoor er meer grond kwam.

- Boeren verbeterden hun landbouwtechniek: 

Vb.  ijzeren ploeg

ijzeren ploeg

halsjuk

tussen 1000 en 1300 verdubbelde de Europese bevolking zich!

Gevolgen:

• Grotere oogst, meer voedsel, 
• mensen leven langer
• bevolking groeit en er is voedsel over!

--> ontstaan van de handel.

Handel

Boeren gaan hun landbouwoverschot verkopen, dit doen ze op markten. 

- knooppunten van land- en waterwegen.

- bij een kastelen en kloosters

Hierdoor groeit de handel.

Vraag: Hoe werd er betaald in de vroege Middeleeuwen
(500-1000)

1. Met munten
2. Door het ruilen van gemaakte spullen of opbrengst van de landbouw.
3. Met wisselbrieven
4. Met schelpen

Antwoord

Ruilhandel. De mensen op een domein maakten hun spullen zelf of ruilden spullen.

Pacht werd ook in natura betaald.

Onhandig voor de domeinheer, want graan en eieren kon je slecht bewaren en onhandig voor de boeren: ruilen op de markt lastiger dan.....met geld betalen.

Nog een probleem...

Ieder koninkrijk en stad had een eigen munt.

Oplossing: geld wisselen.

Handel en nijverheid namen toe.

Reizen was voor handelaren gevaarlijk.
Hoe kwam dat?

1. ze hadden veel geld bij zich
2. ze hadden dure koopwaar
3. er was veel armoede
4. eigenlijk is alles wel goed

oplossing?

1. geld naar de bank brengen
2. geld goed verstoppen

Geld naar de bank

Er kwamen wisselbrieven

Zet de tekstblokken in de juiste volgorde van vroeger naar laat. 1= Wat gebeurde er eerst, daarna 2, etc etc

1

2

3

4

5

Er ontstonden steden.

Er kwam meer voedsel, waardoor de bevolking groeide.

Moerassen werden drooggelegd.

Handelaren en ambachtslieden gingen dicht bij de markt wonen.

Landbouwoverschotten werden op de markt verkocht.

Samenwerking

• Ambachtslieden moesten lid zijn van een gilden.

• Gilden is een vereniging van mensen met hetzelfde beroep. 

Samenwerking

Gilden zorgden voor: 

• Dezelfde manier goede producten maken (kwaliteit)
• Zorgden voor een de opleiding van nieuwe ambachtslieden. 

Handel

Op de markten werden: 

• Producten uit de omgeving verkocht
• Producten uit andere landen verkocht. (internationale handel)

Internationaal (Verschillende volken)

Handel

Om de internationale handel te bevorderen werd de Hanze opgericht. 

De Hanze: Een verbond tussen steden aaan de Noordzeen en Oostzee. 

Zij vroegen elkaar geen Tol. (Belasting voor het gebruik van wegen, rivieren of bruggen.)

www.bookwidgets.com

Voeg een foto toe van de gemaakte puzzel.

Maak de juiste combinaties.

De Hanze

Geldwisselaar

Tijd van steden en staten

Ijzeren ploeg

Ontstaan bij knooppunten van land en waterwegen of bij een kasteel/klooster.