H1P2

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

H1P2

Kernbegrippen bij maatschappijleer

Wat leer je bij maatschappijleer?

Je kunt samenleven in klein verband, in groter verband of in het groot.
Wat bedoelen we met samenleven in klein verband?

Je kunt samenleven in klein verband, in groter verband of in het groot.
Wat bedoelen we met samenleven in groter verband?

Je kunt samenleven in klein verband, in groter verband of in het groot.
Wat bedoelen we met samenleven in het groot?

Wat is burgerschap?

Wat is het verschil tussen een gedragsregel en een wet?

Kernbegrippen

Het vak maatschappijleer gebruikt kernbegrippen om de verschillen in de samenleving te begrijpen.

Het vak maatschappijleer gebruikt kernbegrippen om de verschillen in de samenleving te begrijpen.

Het gaat om:

• Waarden en normen

• Belangen

• Macht

• Sociale ongelijkheid

Waarden en normen

Wat was er eerst?
De norm (regel) of de waarde (wat mensen belangrijk vinden?

1. Eerst was er de waarde.
2. Eerst was er de norm.

Waarden zijn principes die je belangrijk vindt in het leven.

Waarden zijn principes die je belangrijk vindt in het leven.

Voorbeelden van waarden zijn: eerlijkheid en vriendschap.

Uit waarden volgen altijd bepaalde normen.

Uit waarden volgen altijd bepaalde normen.

Normen zijn regels over hoe jij en anderen zich moeten gedragen.

Voorbeelden

Waarde: Vriendschap

Norm: Een echte vriend laat je niet in de steek.

Waarde: Respect

Norm: Niet pesten

Waarde: geen milieuvervuiling

Norm: Gooi geen rotzooi op straat

Hoef je niet te schrijven!

Sommige normen zijn opgenomen in wetten.

Sommige normen zijn opgenomen in wetten.

Bijvoorbeeld: je mag je telefoon niet gebruiken

tijdens het fietsen. (160 euro!)

Vind je het goed dat je je telefoon niet meer mag gebruiken op je fiets?

JA

Nee

Wie gebruikt zijn telefoon wel eens op de fiets?

Ja

Nee

Sommige normen zijn opgenomen in wetten.

Bijvoorbeeld: je mag je telefoon niet gebruiken

tijdens het fietsen. (160 euro!)

Andere normen zijn ongeschreven regels.

Sommige normen zijn opgenomen in wetten.

Bijvoorbeeld: je mag je telefoon niet gebruiken

tijdens het fietsen. (160 euro!)

Andere normen zijn ongeschreven regels.

Bijvoorbeeld: je laat geen boer tijdens het eten.

Bij wie thuis mag je thuis, tijdens het eten, een boer laten?

Wel

Niet

In de Nederlandse samenleving staan drie basiswaarden centraal:

In de Nederlandse samenleving staan drie basiswaarden centraal:

• Vrijheid

 Je mag je mening geven, je mag de opleiding volgen die je wilt.

In de Nederlandse samenleving staan drie basiswaarden centraal:

• Vrijheid

 Je mag je mening geven, je mag de opleiding volgen die je wilt.

• Gelijkwaardigheid

 Alle inwoners van Nederland hebben dezelfde rechten.

In de Nederlandse samenleving staan drie basiswaarden centraal:

• Vrijheid

 Je mag je mening geven, je mag de opleiding volgen die je wilt.

• Gelijkwaardigheid

 Alle inwoners van Nederland hebben dezelfde rechten.

• Solidariteit

 We houden rekening met elkaar en helpen elkaar als het nodig is.

Wat is het verschil tussen een gedragsregel en een wet?

Wat zijn waarden?

Wat zijn normen?

Niet alle normen zijn vastgelegd in wetten. Noem een voorbeeld van een vorm die niet vastgelegd is in een wet.

Welke 3 basiswaarden staan centraal in de Nederlandse samenleving?

Belangen

Belangen

Een belang is het voordeel dat je ergens bij hebt.

Voorbeeld: Jouw belang is bijvoorbeeld een lesrooster zonder tussenuren, want dan ben je eerder uit.

Soms is er sprake van een belangentegenstelling: het belang van de één botst met het belang van de ander.

Bijvoorbeeld: de één wil graag goedkoop vliegen, de ander wil vliegen juist duurder maken omdat het milieuvervuilend is.

Probeer zelf een ander voorbeeld te noemen van een belangentegenstelling.

Macht

Macht

Macht is de mogelijkheid om het gedrag van anderen te

beïnvloeden.

Macht

Macht is de mogelijkheid om het gedrag van anderen te

beïnvloeden.

Voorbeeld: Je ouders hebben macht over jou: ze kunnen je verbieden om met vrienden op vakantie te gaan.

Ook de overheid heeft macht: zij maakt wetten met regels waar jijje aan moet houden.

De belangrijkste machtsmiddelen 

Om macht te kunnen uitoefenen, heb je machtsmiddelen nodig:

middelen waarmee je het gedrag van anderen kunt beïnvloeden.

Om macht te kunnen uitoefenen, heb je machtsmiddelen nodig:

middelen waarmee je het gedrag van anderen kunt beïnvloeden.

De belangrijkste machtsmiddelen zijn:

• functie of beroep

• kennis en vaardigheden

• aanzien of status

• overtuigingskracht

Hoe kom je aan deze machtsmiddelen?
(Functie of beroep, kennis en vaardigheden, aanzien of status, overtuigingskracht.)

Er zijn nog meer machtsmiddelen, zoals:

• veel geld

• het aantal mensen dat gezamenlijk iets wil

• toegang tot de media

• toegang tot invloedrijke personen of politici

• het gebruik van geweld

Extreem-rechtse betogers

Een leraar heeft een machtsmiddel.
Probeer uit te leggen op welke manier een leraar macht heeft.

Ik (meneer Waber) hou niet van extreemrechts. Op welke manier probeer ik je met deze foto te beïnvloeden?

Sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid betekent dat niet iedereen dezelfde kansen heeft in de samenleving.

Sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid betekent dat niet iedereen dezelfde kansen heeft in de samenleving.

Dit zie je bijvoorbeeld aan:

-discriminatie op de arbeidsmarkt

-de inkomensverschillen tussen een bankdirecteur en een

 schoonmaker

Wat vind jij?
Vraag: Moet er een maximumsalaris worden ingesteld om
sociale ongelijkheid tegen te gaan?

Ja

Nee

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je kunt uitleggen wat waarden en normen zijn en hiervan

  voorbeelden geven.

• Je kunt de basiswaarden van de Nederlandse maatschappij

 benoemen.

• Je kunt de begrippen belang, belangentegenstelling, macht,

 machtsmiddelen en sociale ongelijkheid uitleggen.