Thema 4: Afweer (samenvatting)

• Natuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

Thema 4:

Immuniteit

samenvatting

sintlodewijk-my.sharepoint.com

ziekteverwekkers = pathogenen

virussen

bacteriën

schimmels

dieren

infectie = binnendringen van ziekteverwekkers in je lichaam

Afweerschema

Specifieke en Aspecifiek afweer

Aspecifieke afweer

Is alle vormen van afweer die het lichaam tot zijn beschikking heeft tegen elke pathogeen (ziekteverwekker)

Specifieke afweer

De afweer die wordt geactiveerd ter bestrijding van een specifieke ziekteverwekker, met een hoofdrol voor T-cellen en de B-cellen.

Eerste lijns defensie

huid & slijmvliezen

uitscheidingsproducten (speeksel, tranen, ...)

trilharen

Huid & slijmvliezen

De huid

De eerste barrière waar pathogenen tegenaan lopen is natuurlijk de huid. De huid is door zijn gesloten structuur, zijn pH en de erop levende "gezonde" bacteriën de eerste barrière waar de pathogenen mee te maken krijgen.

De slijmvliezen

Deze openingen zijn zwakke plekken in de defensief functie van de huid. Achter deze openingen zitten slijmvliezen. Ogen, neus, mond, vagina, anus zijn de belangrijkste zwakke plekken in de defensie van de huid en zijn daarom voorzien van slijmvliezen. In het slijm van de slijmvliezen blijven de pathogenen plakken en worden daar vervolgend verwijderd door de macrofagen.

Eerste lijns defensie

1. Huid en slijmvliezen

stevige structuur

talg & slijm (mechanisch en

productie van afwerende stoffen)

2. Witte bloedcellen en ontstekingsreacties

3. Specifieke afweerstelsel

Passieve Afweer 1ste linie 

afweer zonder witte bloedcellen (1)

Huid en slijm(vliezen) 

Epitheelcellen laten geen ziekteverwekkers door

pH van de huid --> niet-gevaarlijke bacteriën bedekken de huid

Slijm vangt ziekteverwekkers op en voert ze af

Chemische afweer:

pH in maag --> doodt bacteriën en voorkomt vermeerdering

Enzymen in traanvocht --> afweer ziekteverwekkers

Tweede lijns defensie

Witte bloedcellen 

en 

ontstekingsreacties

Diepe wond

Wat gebeurt er in je lichaam

 als ziekteverwekkers

door de huid

in je bloed zijn gekomen?

Actieve Afweer 2de linie 

afweer door witte bloedcellen

Aspecifieke afweer (2) (niet-specifiek)/Aangeboren afweer

Fagocyten

Specifieke afweer (3)/Verworven afweer

T- en B-lymfocyten

Hoe beschermt jouw lichaam zichzelf

Bescherming met de witte bloedcellen

Witte bloedcellen kunnen ziekteverwekkers doden die in het lichaam (in het bloed) zijn gekomen.

Dit doen ze door de ziekte verwekkers op te eten

Ook laten ze het lichaam weten welke

ziekteverwekker in het lichaam 

aanwezig is.

Aspecifieke/Aangeboren afweer door Fagocyten

Witte bloedcellen

2e linie: interne niet specifieke afweer

• mestcellen (histamine) zetten afweersysteem in gang
• macrofagen (cytokinen) lokken andere cellen naar infectieplaats
• Natural killercellen maken gaten in membraan van de geïnfecteerde cellen

0

Antigeen Presenterende Cel

Eet zo'n macrofaag een ziekteverwekker op, dan "onthoudt" die als het ware de antigenen.

Het wordt dan een APC oftewel een antigeen presenterende cel.

Geheugencellen.

B- en T-lymfocyten kunnen zichzelf omzetten in geheugencellen, dit zijn langlevende cellen die bij een nieuwe infectie zich direct kunnen omzetten en delen in actieve lymfocyten.

Derde lijns defensie

Lymfocyten en antistoffen

Specifieke/Verworven afweer

3de linie

Stamcellen uit rode beenmerg ontwikkelen in beenmerg 

--> B-lymfocyt

Stamcellen uit rode beenmerg gaan naar thymus en ontwikkelen zich daar verder  --> T-lymfocyt

3e lijns defensie

Onder de specifieke afweer/ 3e lijns defensie/ “specialistische recherche:

Plasmacellen en B+T lymfocyten

De T- en B- lymfocyten. Beiden worden aangemaakt in je beenmerg .

De B-lymfocyten ontwikkelen zich verder in het beenmerg

T-lymfocyten ontwikkelen zich verder in je thymus (zwezerik).

B-Lymfocyten

T-Lymfocyten

Specifieke/Verworven afweer

Stamcellen uit rode beenmerg ontwikkelen in beenmerg --> B-lymfocyt

Stamcellen uit rode beenmerg naar thymus --> T-lymfocyt

Specifieke afweer

T-cel: valt geïnfecteerde cellen aan 

B-cel: maakt antistoffen

antistoffen en antigenen

antistoffen = afweerstoffen

antigenen = eiwitten aan de buitenkant van de cellen. 

                           Je lichaam herkent lichaamsvreemde stoffen aan

                            de antigenen

antistoffen

de witte bloedcel die antistoffen aanmaakt kan maar 1 type antistof aanmaken dat speciaal is voor 1 type antigen

dus hij kan maar 1 type ziekteverwerker doden.

Specifieke afweer

Antistoffen en Antilichamen

Je lichaam wordt beschermd tegen ziekten door:

1. Bloedcellen en antistoffen
2. Huid
3. Huid, bloedcellen en antistoffen

Welke bloeddeeltjes maken antistoffen?

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes

Wat is een antigen?

1. Een eiwit dat het lichaam gebruikt voor bescherming tegen ziekteverwekkers
2. een lichaamsvreemd molecuul dat een afweereactie oproept
3. Een binnengedrongen bacterie of virus
4. een lichaamscel die wordt aangevallen door een binnegedrongen micro-organisme

Bekijk de afbeelding.

Deze wijze waarop een plant zich verdedigt is een voorbeeld van ....

1. chemische afweer
2. mechanische afweer

Sleep de voorbeelden naar de juiste categorie.

chemische afweer

mechanische afweer

Maagzuur doodt ziekteverwekkers door de lage pH

In traanvocht zitten bacteriedodende stoffen

De cellen van een slijmvlies zitten heel dicht tegen elkaar aan

op de huid zijn veel goede bacteriën die ziektekiemen wegconcurreren

op slijm blijven microorganismen plakken die worden weggevoerd

planten trekken predatoren aan met lokstofjes

Bekijk de afbeelding.

Dit is een.....

1. witte bloedcel
2. virus
3. bacterie
4. parasiet

Welke lymfocyten worden vooral geactiveerd bij humorale immuniteit?

1. granulocyten
2. macrofagen
3. B-cellen
4. T-cellen

Humorale immuniteit

1. zijn lymfocyten die zich ziek lachen
2. komt tot stand doordat de T-lymfocyten de cellen zelf aanvallen.
3. is de immuniteit die via de specialisatie van de B-lymfocyt (antistof) tot stand komt

Bewering:
Bij de humorale immuniteit werkt de afweer met antistoffen.

1. Juist
2. Onjuist

Wat betekent 'humorale afweer'?

1. Afweer van ziekteverwekkers in lichaamsvocht
2. Afweer van ziekteverwekkers in lichaamscellen
3. Intracellulaire afweer
4. Grappige afweer

humorale afweer

cellulaire afweer

B-lymfocyten

antistoffen

T-lymfocyten

plasmacellen

gericht tegen geïnfecteerde lichaamscellen

gericht tegen ziekteverwekkers buiten de cellen

Wat is humorale immuniteit?

1. Immuniteit m.b.v. antistoffen
2. Immuniteit m.b.v. NK-cellen
3. Immuniteit m.b.v. Tc-cellen
4. Immuniteit m.b.v. fagocyten

Antigenen zijn altijd lichaamsvreemd

1. ja
2. nee

fagocytose door macrofagen is een voorbeeld van specifieke afweer

1. waar
2. niet waar

Bij koorts worden de afweerreacties van het lichaam vertraagd (door de hoge temperatuur)

1. waar
2. niet waar

Na de eerste verkoudheid is de hoeveelheid virus-antigeen in het lichaam toegenomen.

1. waar
2. niet waar

T-cellen ontstaan in .... /
T-cellen ontwikkelen zich in .....

1. beenmerg/beenmerg
2. beenmerg/thymus
3. milt/lymfeknopen
4. milt/thymus

Deze vraag gaat over specifieke afweer. Welke cellen zijn betrokken bij cellulaire afweer?

1. B-cellen en plasmacellen
2. macrofagen en T-cellen
3. macrofagen, plasmacellen en T-cellen
4. B-cellen, macrofagen, plasmacellen en T-cellen

Wat is geen "klassiek" ontstekingsverschijnsel?

1. Roodheid
2. Koorts
3. Pijn
4. Warmte

0