Pleistoceen en Holoceen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Sporen uit de ijstijd

Je kan......

1. Welke landschappen zijn gevormd in het Holoceen?
   
2. Wat is het verschil tussen het pleistoceen en het holoceen.
   
3. Je kunt de relatieve stijging van de zeespiegel uitleggen.
   

Geologische tijdschaal

- de geologische geschiedenis van de ouderdom van de aarde

- de tijdschaal omvat 4,6 miljard jaar aardgeschiedenis. 
* De tijdschaal bestaat uit:

> hoofdtijdperken

> perioden
> tijdvakken

Periode: Kwartair

Tijdvak:

Pleistoceen

Begon 2,6 miljoen jaar geleden 

Oprukkend ijs

• Eerste fase tot aan de lijn Texel-Coevorden
• Landijs nam zand, klei en stenen mee. 
• Gewicht van het ijs verpulverde stenen en werd vermengd met grind, zand en leem. Dit is: Keileem.
• Soms kwam keileem heel hoog aan de oppervlakte en noemen we het keileemkoppen. 

Oprukkend ijs

• De Tweede fase kwam het ijs tot de lijn, Haarlem-Utrecht-Nijmegen.
  
• Niet in een rechte lijn, maar in de vorm van 'tongen'. 
• in rivierdalen werden ze uitgediept en werden het tongbekkens. (tot 125 meter beneden NAP)
  
• Ijs drukte rivierzand en grind samen en omhoog tot zogenaamde stuwwallen. (tot 100 meter boven NAP)
  

IJstijd

- Temperatuur daalde gemiddeld 5oC. 

- Er viel in de winter meer sneeuw dan in de zomer smolt.

- De sneeuw werd samengedrukt tot ijs.

- De sneeuw weerkaatst zonlicht > nog kouder
- Veel water werd als landijs vastgehouden > Zeespiegel daalt, deel van de Noordzee lag droog.
- uitbreidende gletsjers vanuit Scandinavië.

Hoeveel miljoen jaar geleden was het pleistoceen?

1. 2.6 miljoen jaar geleden
2. 0.01 miljoen jaar geleden
3. 5.3 miljoen jaar geleden
4. 65 miljoen jaar geleden

Welke begrippen horen bij de juiste omschrijvingen? 

1. Een koude periode waarin zich op het land uitgestrekte ijskappen vormen. Heet ook glaciaal.

2. Warmere periode tussen twee ijstijden in. Heet ook tussenijstijd.

3. Laag eeuwige sneeuw op het land die tot ijs is samengeperst.

4. Een met nauwelijks waarneembare snelheid naar het dal schuivende ijstong, die hoog in de bergen begint in een verzamelbekken van sneeuw.

ijstijd

landijs

interglaciaal

gletsjer

Kies een thema

• Relatieve zeespiegel
  
• Waddenkust
  
• Veenmoerrassen
  
• jonge afzettingen
  

Leg in het kort het stukje theorie die belangrijk is voor de vorming van het landschap uit het holoceen uit.

Opdrachten maken

Maak de opdrachten van 6.3

• Welke landschappen zijn gevormd in het Holoceen?
  
• Wat is het verschil tussen het pleistoceen en het holoceen.
  
• Je kunt de relatieve stijging van de zeespiegel uitleggen.
  

Waardoor breidt het ijs zich tijdens een ijstijd uit?

In welke periode van het Pleistoceen komen de vlechtende rivieren voor?

1. Pre-glaciaal
2. Glaciaal
3. Post-glaciaal

In welke periode van het Pleistoceen komt de poolwoestijn met de afzetting dekzand voor?

1. Pre-glaciaal
2. Glaciaal
3. Post-glaciaal

Welke afzettingen werden in het noorden van NL afgezet en welke in het midden van NL?
Noteren als: Noorden:... Midden:...

In welke periode leven wij nu?

1. Pleistoceen
2. Holoceen
3. Saalien
4. Pre-Glaciaal

Wat vond je moeilijk?
Wat begreep je niet?

Hoe noemen we ijs vermengd met grind, zand en leem?

1. Keileemkoppen
2. Tongbekken
3. Stuwwal
4. Keileem

Na het Pleistoceen volgde het Holoceen

1. Waar
2. Niet waar

Welk soort rivier stroomde vooral in Nederland in ijstijd?

1. Meanderende rivieren
2. Anastomoserende riveren
3. Vlechtende rivieren
4. Gevlechte rivieren