1.5 Neutraal Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H1 De Eerste Wereldoorlog

1.5 Neutraal Nederland

Vandaag

Leerdoelen

begrippen

Aan de slag:

- instructie

- werkblad

Huiswerk

Leerdoelen 

1. Je leert de gevolgen van de neutraliteit voor Nederland.
   
2. Je weet  welke economische ontwikkelingen er plaatsvonden in Nederland .

Begrippen

Neutraal - onpartijdig

Deporteren - wegvoeren

op de bon - als mensen een bon       

                         moeten hebben om iets 

                         te mogen kopen

Schaarste -  Als ergens heel weinig 

                            van is

zwarte markt - plek waar verboden 

                                handel plaatsvindt

Leg uit in hoeverre de begrippen passen bij de onderstaande bron: Verwijs naar de bron

Naarmate de oorlog langer duurde, werden de eerste levensbehoeften steeds minder te verkrijgen en duurder, ook in het neutrale Nederland. De onvrede onder de bevolking groeide en er was veel commentaar over het distributiebeleid van voedsel. Aardappelen - hét volksvoedsel bij uitstek - werden steeds minder makkelijk te verkrijgen, terwijl de export wel doorging. Eind juni 1917 kwam het in Amsterdam tot een grote uitbarsting. Een week lang werd er geplunderd en werden er gewelddadigheden gepleegd op straat: het aardappeloproer.

Boze arbeidersvrouwen

Op 28 juni 1917 probeerden arbeidersvrouwen zich meester te maken van een partij aardappelen, die voor militairen bestemd waren. De politie greep in. De vrouwen trokken naar het stadhuis. Wethouder Floor Wibaut verzekerde hen dat er binnen een paar dagen voldoende aardappelen verkrijgbaar zouden zijn.

Peperdure aardappelen

Toen de beloofde aardappels eindelijk arriveerden, bleken ze voor de gewone arbeider onbetaalbaar te zijn. Ze werden voor de neus van de arbeidersvrouwen weggekaapt door de rijke dames. Wethouder Josephus Jitta wees de arbeidersvrouwen op een extra voorraad rijst, die hun te beschikking stond. “Als ik m’n man dat voorzet, krijg ik op me donder!” antwoordde een van de vrouwen.

Aan de slag!

 - Werkblad

- Instructie

klaar?

Huiswerk 

Neutraliteitspolitiek

In 1914 worden 200.000 Nederlandse soldaten naar de grenzen van Nederland gestuurd om de neutraliteit te verdedigen. Duitsland besloot Nederland met rust te laten.

De neutraliteit van Nederland

Nederland voerde een neutraliteitspolitiek, het koos geen partij en voerde geen oorlog.

Het Nederlandse leger werd wel gemobiliseerd om aan de grenzen de neutraliteit te verdedigen.

Duitsland had voordeel bij een neutraal Nederland: via Rotterdam kon het overzeese goederen krijgen.

Gevolgen WOI voor Nederland

- 200.000 soldaten bleven 4 jaar lang gemobiliseerd

- 1 miljoen Belgische vluchtelingen

- dodendraad als grens België - Nederland

- tekort aan voedsel, grondstoffen, overzeese producten

- werkeloosheid en armoede

-basisproducten " op de bon" 

- ontstaan van een "zwarte markt" (=illegale handel)

Schaarste en gebrek

De geallieerden beperkten de handel van Nederland naar Duitsland. 

Voedsel en brandstof werden ook in Nederland schaars.

Voedingsmiddelen waren alleen via een speciaal formulier in kleine hoeveelheden te krijgen. Ze waren op de bon.

Mensen kochten daarom op de zwarte markt (verboden handel).

Rotterdam wereldhaven

Door de aanleg van de Nieuwe Waterweg wordt de haven van Rotterdam één van de grootste van de wereld.

De haven was vooral belangrijk voor het Ruhrgebied, het belangrijkste Duitse industriegebied.

Leg uit wat de onderstaande bronnen te maken hebben met de neutraliteit van NL in WOI

Huiswerk vrijdag

Lees: H1.5 Neutraal Nederland (blz. 21-22)

Maak: Opdr. 1 t/m 5 (blz. 19-20)

H1 De Eerste Wereldoorlog

1.5 Neutraal Nederland

Vandaag

Herhalen 

Leerdoelen

Centrale vraag

uitleg

Huiswerk

Leerdoelen controleren

Leg uit wat de onderstaande bronnen te maken hebben met de neutraliteit van NL in WOI

Leerdoelen

Aan het einde van de les weet je welke politieke ontwikkelingen plaatsvonden

Twee politieke kwesties

In 1917 werden twee politieke kwesties opgelost:

• Schoolstrijd 
  
• Kiesrechtuitbreiding 
  
  

Bijzondere en openbare scholen kregen voortaan evenveel geld van de overheid.

Nederland werd een parlementaire democratie met een door het volk gekozen parlement.
Zowel mannen (1917) als vrouwen (1919) mochten kiezen.  

Centrale vraag: Hoe kan het dat beide politieke kwesties gezamenlijk worden opgelost?

Schoolstrijd

Katholieke en protestantse politieke partijen willen dat bijzonder onderwijs (protestants en katholiek) financiële gelijkstelling krijgen met openbaar onderwijs

Kiesrecht

Socialistische en sociaal-liberale politieke partijen willen algemeen kiesrecht (in ieder geval voor mannen)

Vergissing van Troelstra

november 1918

Oproep tot socialistische revolutie door leider socialisten, Pieter Jelles Troelstra

De revolutie mislukt omdat: 

1. veel mensen  oranje-gezind zijn

2. het beter gaat met de arbeiders dankzij nieuwe sociale wetten 

"Zou ik een gom kunnen krijgen, Meneer de Voorzitter?... Ik ben van gedacht veranderd."

Deze spotprent illustreert de eerste deelname van vrouwen aan de parlementsverkiezingen: in hun beste kleren en met zondagse hoed, maar ook wat wispelturig.

"Zou ik een gom kunnen krijgen, Meneer de Voorzitter?... Ik ben van gedacht veranderd."

Huiswerk

Lees: H1.5 Neutraal Nederland (blz.21-23)

Maak: Opdr. 6 t/m 11 (blz. 20-21)

Politieke ontwikkelingen

1. 1917: einde schoolstrijd = gelijke behandeling van openbaar en bijzonder onderwijs (evenveel subsidie)

2. 1917 : invoeren algemeen kiesrecht: mannen en vrouwen mogen stemmen en gekozen worden

3. 1918 Troelstra's Revolutie = mislukt = vergissing --> Troelstra wil naar voorbeeld van de Russische Revolutie een socialistische Revolutie.