§5.3 - Plantaardig en dierlijk voedsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

5.3 Plantaardig en dierlijk voedsel

Doel 5.3

Je leert uit welke moleculen de voedingsstoffen zijn opgebouwd

Je leert wat de herkomst van voedingsstoffen is

Je leert welke voedingsstoffen in planten voorkomen

Voedingsstoffen

De belangrijkste voedingsstoffen zijn:

• Koolhydraten
• Eiwitten
• Vetten
• Water
• Mineralen
• Vitaminen
• Voedingsvezels

Eiwitten (peptiden)

Kunnen van plantaardige en dierlijke oorspong zijn.

Bonen/ granen/ vlees (spieren)/ vis (spieren).

Eiwitten (peptiden)

Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren (BINAS 67H1).

Hoogwaardige eiwitten hebben veel aminozuren die we nodig hebben (bijvoorbeeld kippenei).

Eiwitten (peptiden)

Vertering

Translatie

Eiwitten (peptiden)

De lever kan sommige aminozuren ombouwen tot een andere.

Dit zijn de niet-essentiële aminozuren.

Essentiële aminozuren moet je via je voeding binnenkrijgen (9 van de 20). 

Ongebruikte aminozuren worden verbrand (er is geen voorraad).

Vetten (lipiden)

BINAS 67G1, 2, 3

Bestaan uit glycerol en 3 vetzuren.

Vetzuren kunnen verzadigd zijn en onverzadigd.

Onverzadigde vetzuren zijn meestal vloeibaar (olijfolie, zonnebloemolie), verzadigde zijn vaster (roomboter, spek, kokosvet).

Vetten (lipiden)

Essentiële vetzuren moet je via je voedsel binnenkrijgen.

Bijvoorbeeld omega-3 en omega-6.

Zit in vette vis, margarine (toegevoegd) en visoliecapsules.

Niet-essentiële vetzuren kan je lever zelf maken.

Assimilatie/ dissimilatie

Assimilatie: complexe stoffen maken uit eenvoudige stoffen (bijvoorbeeld het bouwen van eiwitten uit aminozuren)

Dissimilatie: het afbreken van complexe stoffen naar eenvoudige stoffen (bijvoorbeeld de verbranding van suiker).

Assimilatie/ dissimilatie

Assimilatie: kost energie

Dissimilatie: komt energie bij vrij (ATP)

Plantaardig voedsel

Het grote verschil tussen planten- en dierencellen: celwand!

Celwand

De celwand ligt buiten de cel en bestaat uit tussencelstof.

De meeste stoffen in de celwand kunnen we niet verteren (en poepen we dus weer uit), dit noemen we de voedingsvezels.

Belangrijk!

Celwand

Cellulose (in alle celwanden)

Lignine (houtstof, verdikte celwanden)

Pectine (plakstof)

Vaatbundels

Houtvaten:

Water en mineralen van wortel naar

rest van de plant (omHoog)

Bastvaten: Water en suiker van blad naar rest van de plant (naar Beneden)

Reservevoedsel

Planten slaan ook reservevoedsel op in de vorm van zetmeel.

In bijvoorbeeld wortelknollen

(aardappels).

Bouwstoffen

Planten stoppen voldoende energie en goede bouwstoffen in hun zaden.

Bonen en granen bevatten daarom zetmeel, eiwitten en vetten.

Doel 5.3

Je hebt geleerd uit welke moleculen de voedingsstoffen zijn opgebouwd

Je hebt geleerd wat de herkomst van voedingsstoffen is

Je hebt geleerd welke voedingsstoffen in planten voorkomen

BINAS 5.3

BINAS 67F, G, H Bouw van koolhydraten, aminozuren en vetten

BINAS 79B Plantaardige cel

Begrippen 5.3

hoogwaardige eiwitten, lever, (niet-)essentiële amminozuren, assimilatieproces, vetzuren, (on)verzadigd, atherosclerose, (niet-)essentiele vetzuren, celwanden, cellulose, voedingsvezels, lignine, pectine, tussencelstof, vaatbundels, houtvaten, bastvaten, water, mineralen, stengelknollen, reservevoedsel

Huiswerk

In de online methode/ boek

Kies een leerweg (default B).

Vragen paragraaf 5.3