Het Romeinse Rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Huiswerkcontrole

Oorzaak neolithische revolutie?

1. mensen gingen in grotere groepen samenleven
2. dorpen ontstonden
3. dieren trokken weg
4. het klimaatsverandering

Wat zijn de twee gevolgen van de landbouwrevolutie?

1. Mensen gingen een nomadisch bestaan leiden
2. Mensen gingen op een vaste plaatsen wonen.
3. Mensen wonen dichter op dieren; zo ontstonden nieuwe ziektes
4. Mensen stopten compleet met jagen.

Een vereiste voor het voortbestaan van een agrarisch-urbane samenleving is

1. dat er goede bestuurders zijn
2. dat er handel is
3. dat er een landbouwoverschot is
4. dat er ambachtslieden zijn

Lees de bron.

Van welke bestuursvorm was Plato voorstander?

1. aristocratie
2. democratie
3. monarchie
4. tirannie

Hippokrates kwam erachter dat ziektes zich minder verspreiden wanneer water kookt.

Waar is dit een goed voorbeeld van?

1. Wetenschappelijk denken
2. Mythisch denken

1

2

3

4

5

Pythagoras bedenkt zijn beroemde stelling 

jagers maken rotsschilderingen in Lascaux

Neolithische revolutie

De staat Egypte wordt opgericht

Alexander de Grote verovert de Griekse poleis

1

2

3

4

5

Griekse wetenschappers verhuizen richting het Midden-Oosten

jagers maken rotsschilderingen in Lascaux

Egyptische schrijvers ontwikkelen het hiëroglief schrift

De eerste boerderijen ontstaan in Mesopotamië

In Athene wordt de democratie ingevoerd

Het Romeinse Rijk

tijdvak 2 Grieken en Romeinen

3000 v.Chr. - 500 na Chr.

Leerdoelen

• je kunt uitleggen wat een imperium is
• Je kunt uitleggen hoe de Romeinen hun imperium uitbreidden en onder controle hielden.
• Je kunt uitleggen waardoor zich in het Romeinse Rijk een Grieks- Romeinse mengcultuur verspreidde.
• Je kunt voorbeelden herkennen van de Grieks- Romeinse vormentaal in gebouwen

Ontstaan Rome

In 753 v.Chr. gesticht door Romulus?

Waarschijnlijk ontstaan uit samenwerking tussen dorpen op verschillende Romeinse  bergen

Van stad tot imperium

• 509 v. Chr - laatste Romeinse koning verjaagd; Rome wordt republiek.
• In republiek veel macht voor adelijke families (=aristocratie)
• In de eeuwen hierna veroverde Rome een groot rijk (=imperium)
• Voordelen van veroveringen zorgden voor nog meer veroveringen;

Voordelen als slaven, meer belastingen en meer landbouwgrond.

• Romeinen waren mild voor veroverde volken, mits ze Romeinse overheersing accepteerden.

Republiek = land zonder koning, de macht is verdeeld onder (een deel van) de burgers

0

Grieks- Romeinse cultuur

• Door verovering van Griekse koloniën en Griekenland kwamen Romeinen in aanraking met Griekse cultuur.
• Voor Romeinen werden Grieken een voorbeeld, in Griekse architectuur veel symmetrie en zuilen. Romeinen doen dit ook
• Romeinen verbeterden Griekse architectuur op 2 punten; bogen en beton.
• Omdat Romeinen grote gebieden veroverden verspreidde de klassieke cultuur (=Grieks- Romeinse vormentaal) zich over Europa.

Parthenon in Athene, een Griekse tempel met veel zuilen aan alle zijden

Pantheon in Rome, een Romeinse tempel met veel zuilen aan de voorzijde

Pantheon, binnenzijde met een goed zicht op de koepel (en het gat daarin) De koepel konden ze alleen bouwen door het gebruik van beton

Aquaduct (de Romeinse versie van een waterleiding) met heel veel bogen

Colloseum, een arena in Rome. Gebruik van zuilen, symmetrie, bogen

Plattegrond Colloseum, Rome

Grieks- Romeinse cultuur

• Romeinen namen vaak slaven mee van de overwonnen volken.
• Niet alle slaven deden zwaar werk, sommigen werden huisslaaf.
• Griekse ontwikkelde slaven werden arts, leraar of schrijver. Zo verspreidde Griekse wetenschap en filosofie.
• Naast bewondering voor de Grieken hadden de Romeinen ook minachting voor de Griekse leefstijl.
• Grieken waren geen eensgezind volk in de ogen van de Romeinen, ze hadden teveel ruzies onderling.

Leerdoelen

• je kunt uitleggen wat een imperium is
• Je kunt uitleggen hoe de Romeinen hun imperium uitbreidden en onder controle hielden.
• Je kunt uitleggen waardoor zich in het Romeinse Rijk een Grieks- Romeinse mengcultuur verspreidde.
• Je kunt voorbeelden herkennen van de Grieks- Romeinse vormentaal in gebouwen

Verwerking

beantwoord de leerdoelen

maak §2.3 opdr. 3

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen op welke verschillende manieren het Romeinse Rijk werd bestuurd en waarom er gewisseld werd van bestuur

• Je kunt uitleggen wat de oorzaken en gevolgen waren van romanisering

• Je kunt uitleggen waardoor zich in het West- Romeinse Rijk groepen Germanen vestigden en wat daarvan de gevolgen waren.

• Je kunt verschillen noemen tussen het West- en het Oost- Romeinse Rijk

Van republiek tot keizerrijk

• In Romeinse republiek was macht verdeeld.
• Er was een volksvergadering maar de meeste macht lag bij senaat, waarin alleen rijke families zaten.
• Groei van Romeins imperium zorgt ervoor dat generaals steeds machtiger worden. Soldaten vochten voor hun generaal en niet meer voor  Republiek.
• Generaals beloonden hun soldaten met buit of stukjes land.
• Steeds vaker vochten verschillende generaals tegen elkaar. In 49vC leidde dit tot een burgeroorlog.

Van republiek tot keizerrijk

• Burgeroorlog werd gewonnen door Julius Caesar. Caesar werd daarop vermoord door een aantal senatoren, uit angst dat Caesar alle macht naar zich toe zou trekken.
• Gevolg: burgeroorlogen. Winnaar = Octavianus,  geadopteerde zoon van Caesar.
• Octavianus neemt nieuwe naam: Augustus (verhevene), en wordt eerste keizer.
• Augustus zorgt voor orde en rust tijdens zijn bestuur (=Pax Romanum)
• Met Augustus begon de keizertijd, die tot 476nC zou duren.

Keizer Augustus 

Romanisering

• Gebieden waar Romeinen de baas waren veel invloed van Romeinen.
• Bestuurlijk door Romeinse wetten, economisch want veilig handelen, sociaal doordat iedereen onderdeel uit kon maken van Romeinse Rijk.
• Maar wel culturele verschillen tussen oosten en westen van  Rijk. 
• In oosten was al landbouw- stedelijke samenleving.
• Hier namen Romeinen juist veel van bestaande cultuur over. 
• In westen stichtten Romeinen zelf veel steden, naar Romeins voorbeeld.

Romanisering

• In het westen namen Germanen veel over van Romeinen zoals schrift, kledingstijl en Romeinse taal (het Latijn).
• Dit verschijnsel heet Romanisering.
• Romanisering werd versneld doordat Germanen soldaten werden in Romeinse leger. Beloning voor Germanen: Romeins Burgerrecht. 

Romeinse baden, Bath (GB)

Grenzen onder druk

• Romeinen lieten sommige veroverde volken zichzelf besturen. Motivatie om vijanden buiten te houden, anders raakten ze hun macht kwijt.
• Romeinen konden snel ter plaatse zijn dankzij hun wegennet.
• Langs de grenzen (limes) legden Romeinen een verdedigingssysteem aan met legerkampen en wachttorens.
• In vredestijd kon de grens worden overgestoken en kon er worden gehandeld aan beide zijden van de grens.

Romeinse limes In het huidige Nederland

Muur van Hadrianus in Groot Brittannië

De grens tussen het Romeinse Rijk en de rest van Engeland

Grenzen onder druk

• Vanaf 2e eeuw vielen steeds meer Germanen  Romeinse Rijk binnen.
• Germanen gaan in Rijk wonen óf ze kwamen plunderen
• Bestuur van Romeinse Rijk ook minder stabiel, steeds vaker grepen generaals de macht 
• Westen verzwakte, terwijl oosten hier geen last van had.
• Daarom werd rijk gesplitst in Oost en West
• In 476 n.Chr. stortte het West-Romeinse Rijk in 

Splitsing in West en Oost-Romeinse Rijk

Van Oudheid naar Middeleeuwen

• Het Oost- Romeinse Rijk was beter georganiseeerd en kon zich beter verdedigen tegen aanvallen van buitenaf. Dit rijk (= Byzantijse Rijk) zou blijven bestaan tot 1493.
•  Vijfde eeuw = einde West- Romeinse Rijk . Oorzaak hiervoor zijn de volksverhuizingen. Volkeren uit Azië en Oost- Europa zorgden voor onveiligheid in de Romeinse grensstreken. Germaanse volken trokken hierdoor verder het Romeinse Rijk in.

Van Oudheid naar Middeleeuwen

• In het Romeinse leger werden Germanen steeds belangrijker
• Deze Germanen waren geromaniseerd, maar stichtten ook steeds vaker eigen koninkrijkjes binnen het Rijk. Zo was het Romeinse Rijk al flink veranderd, ook op economisch gebied.
• Door de toenemende onveiligheid was er minder handel, steden krompen en de bevolking trok naar het platteland.
• 476 - Einde Romeinse Rijk, begin middeleeuwen.

Welke gebeurtenis had een grote invloed op de val van het Romeinse Rijk?

1. misoogsten
2. christenvervolgingen
3. Slechte koningen
4. Volksverhuizingen

Wat was de Limes?

1. Reeks forten om het rijk te beschermen
2. Een rang in het Romeinse leger
3. De natuurlijke grenzen van het rijk
4. Een soort van tweede kamer van de Romeinen

Welk volk wierp het Romeinse rijk omver?

1. De Germanen
2. De Perzen
3. De Hunnen
4. De Ottomanen

Zet de onderstaande zinnen over de Romeinen in de juiste chronologische volgorde,
van vroeger naar later.

1

2

3

4

5

Het Romeinse Rijk wordt een Republiek met een senaat als bestuur.

Het Romeinse Rijk werd gesplitst in een West- en een Oost-Romeinse Rijk

Romulus en Remus worden grootgebracht door de wolvin.

Julius Caesar wordt vermoord.

Augustus wordt de eerste keizer.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen op welke verschillende manieren het Romeinse Rijk werd bestuurd en waarom er gewisseld werd van bestuur

• Je kunt uitleggen wat de oorzaken en gevolgen waren van romanisering

• Je kunt uitleggen waardoor zich in het West- Romeinse Rijk groepen Germanen vestigden en wat daarvan de gevolgen waren.

• Je kunt verschillen noemen tussen het West- en het Oost- Romeinse Rijk

Verwerking

beantwoord de leerdoelen

maak §2.2 opdr. 5 

Betrouwbaarheid

Om te onderzoeken of een bron betrouwbaar is, werk je volgens het volgende stappenplan:

• wat voor een soort bron? (primair/secundair; dagboek, propaganda etc)
  
• wie is de maker/wat is de achtergrond van de maker?
  
• bevat de bron feiten of meningen?

0

0