Het Romeinse Rijk

Het Romeinse Rijk

tijdvak 2 Grieken en Romeinen

3000 v.Chr. - 500 na Chr.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Romeinen hun imperium uitbreidden en onder controle hielden.
• Je kunt uitleggen waardoor zich in het Romeinse Rijk een Grieks- Romeinse mengcultuur verspreidde.
• Je kunt voorbeelden herkennen van de Grieks- Romeinse vormentaal

Ontstaan Rome

In 753 v.Chr. gesticht door Romulus?

Waarschijnlijk is de stad ontstaan uit samenwerking tussen de dorpen op de verschillende Romeinse  bergen

Van stad tot imperium

• In 509 v. Chr wordt de laatste koning verjaagd en wordt Rome een republiek.
• Hierin hadden adelijke families de meeste macht (=aristocratie)
• In de eeuwen hierna veroverde Rome een groot rijk (=imperium)
• De voordelen van de veroveringen zorgden voor nog meer veroveringen.

Voordelen als slaven, meer belastingen en meer landbouwgrond.

• Romeinen waren mild voor veroverde volken, mits ze de Romeinse overheersing accepteerden.

Republiek = land zonder koning, de macht is verdeeld onder (een deel van) de burgers

0

Grieks- Romeinse cultuur

• Door de verovering van Griekse koloniën en Griekenland kwam de Romeinse cultuur in aanraking met de Griekse cultuur.
• In Italië werd er veel naar Grieks voorbeeld gebouwd, in de Griekse architectuur waren symetrie en zuilen erg belangrijk.
• De Romeinen verbeterden de Griekse architectuur op 2 punten; bogen en beton.
• Omdat de Romeinen grote gebieden veroverden verspreidde de (Grieks- Romeinse vormentaal) klassieke cultuur zich over Europa.

Grieks- Romeinse cultuur

• De Romeinen namen vaak slaven mee van de overwonnen volken.
• Niet alle slaven deden zwaar werk, sommigen werden huisslaaf.
• Griekse ontwikkelde slaven werden arts, leraar of schrijver. Naast de Griekse architectuur verspreidde zich zo ook de Griekse wetenschap en filosofie.
• Naast bewondering voor de Grieken hadden de Romeinen ook minachting voor de 'onbetrouwbare' Grieken. Door hun onderlinge ruzies hadden ze niets belangrijks gepreseteerd.

Verwerking

maak opdr. 2, 3 en 4

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Romeinen hun imperium uitbreidden en onder controle hielden.
• Je kunt uitleggen waardoor zich in het Romeinse Rijk een Grieks- Romeinse mengcultuur verspreidde.
• Je kunt uitleggen waardoor zich in het West- Romeinse Rijk groepen Germanen vestigden en wat daarvan de gevolgen waren.
• Je kunt verschillen noemen tussen het West- en het Oost- Romeinse Rijk

Van republiek tot keizerrijk

• In de Romeinse republiek was de macht verdeeld.
• Er was een volksvergadering maar de meeste macht lag bij de senaat, waarin alleen rijke families zaten.
• Door de groei van Romeins imperium werden generaals steeds machtiger. Soldaten vochten voor hun generaal en niet meer voor de Republiek. Beloning:  buit of stukjes land.
• Steeds vaker vochten verschillende generaals tegen elkaar. In 49vC leidde dit tot een burgeroorlog.

Van republiek tot keizerrijk

• Burgeroorlog werd gewonnen door Julius Caesar. Maar Caesar werd vermoord door een aantal senatoren, ze waren bang dat Caesar te machtig werd
• Er volgde een burgeroorlog. De winnaar werd Octavianus, een geadopteerde zoon van Caesar.
• Hij kreeg de erenaam Augustus en werd de eerste keizer.
• Augustus zorgde voor orde en rust tijdens zijn regeerperiode. (Pax Romanum!)
• Met Augustus begon de keizertijd, die duurde tot 476 n.Chr. 

0

Romanisering

• Gebieden die onder Romeinse heerschappij stonden werden sterk beïnvloed door de Romeinen.
• Bestuurlijk door de Romeinse wetten, economisch want er kon veilig worden gehandeld, sociaal doordat iedereen onderdeel uit konden maken van het Romeinse Rijk.
• Culturele verschillen tussen oosten en westen van het Rijk. 
• In het oosten was al een landbouw- stedelijke samenleving.
• Hier namen de Romeinen veel van de bestaane cultuur over.

Romanisering

• In het westen stichtten de Romeinen zelf veel steden,  naar Romeins voorbeeld.
• Germanen namen veel over van de Romeinse cultuur zoals het schrift, kledingstijl en de Romeinse taal (het Latijn).
• Dit verschijnsel heet Romanisering.
• Romanisering werd versneld doordat Germanen soldaten werden in het Romeinse leger. De beloning was het Romeins Burgerrecht. 

Romeinse baden, Bath (GB)

Grenzen onder druk

• Romeinen lieten sommige veroverde volken zichzelf besturen. Motivatie om vijanden buiten te houden, anders raakten ze hun macht kwijt.
• Romeinen konden snel ter plaatse zijn dankzij hun wegennet.
• Langs de grenzen (limes) legden de Romeinen een verdedigingssysteem in met legerkampen en wachttorens.
• In vredestijd kon de grens worden overgestoken en kon er worden gehandeld aan beide zijden van de grens.

Romeins wegennet in Vlaanderen

bovenin: Trajectum (huidige Utrecht)

Romeinse limes In het huidige Nederland

Muur van Hadrianus, Groot Brittannië

Grenzen onder druk

• Vanaf de 2e eeuw vielen steeds meer Germanen het Rijk binnen.
• Germanen vestigden zich in het Rijk óf ze kwamen plunderen
• Het bestuur van het Romeinse Rijk ook minder stabiel, steeds vaker grepen generaals de macht 
• Het westen verzwakte, terwijl het oosten hier geen last van had.
• Daarom werd het rijk gesplitst in Oost en West
• In 476 n.Chr. stortte het West-Romeinse Rijk in 

Bekijk de bron en kies het juiste antwoord.

De limes vormde een tijd lang de grens van het Romeinse Rijk.

➤Is op de afbeelding de limes aangegeven?

Gebruik de bron

1. Ja, de limes is de grens tussen het gele en het groene gebied.
2. Ja, de limes is de grens tussen het groene en rode gebied.
3. Nee, de limes is niet op de afbeelding aangegeven.

Wat was de Limes?

1. Reeks forten om het rijk te beschermen
2. Een rang in het Romeinse leger
3. De natuurlijke grenzen van het rijk
4. Een soort van tweede kamer van de Romeinen

Welk volk wierp het Romeinse rijk omver?

1. De Germanen
2. De Perzen
3. De Hunnen
4. De Ottomanen

Zet de onderstaande zinnen over de Romeinen in de juiste chronologische volgorde,
van vroeger naar later.

1

2

3

4

5

Het Romeinse Rijk wordt een Republiek met een senaat als bestuur.

Het Romeinse Rijk werd gesplitst in een West- en een Oost-Romeinse Rijk

Romulus en Remus worden grootgebracht door de wolvin.

Julius Caesar wordt vermoord.

Augustus wordt de eerste keizer.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Romeinen hun imperium uitbreidden en onder controle hielden.
• Je kunt uitleggen waardoor zich in het Romeinse Rijk een Grieks- Romeinse mengcultuur verspreidde.
• Je kunt uitleggen waardoor zich in het West- Romeinse Rijk groepen Germanen vestigden en wat daarvan de gevolgen waren.
• Je kunt verschillen noemen tussen het West- en het Oost- Romeinse Rijk

Verwerking

maak een samenvatting van paragraaf 2.2 (leerdoelen!)

maak §2.2 opdr. 5, 7 en 9

Leerdoel 6

West-Romeinse Rijk:

- Landbouwsamenleving

- Latijn

- Romeinen stichtten zelf steden

Oost-Romeinse Rijk:

- Landbouwstedelijke samenleving

- Grieks

- Romeinen nemen bestaande cultuur over

0

0

Leerdoel 5

Vanaf de derde eeuw na Chr raakte het rijk in verval en ontstond er druk op de grenzen.

Germanen werden ingezet om de grenzen te verdedigen. Het bleek een (te) dure oplossing

Leerdoel 4

Het enorme gebied dat eeuwenlang onder Romeinse heerschappij stond, werd ingrijpend door die Romeinse aanwezigheid beinvloed. Uiteindelijk werd het Romeinse Rijk wel in een West- en in een Oost-Romeins Rijk gesplitst. 

Theorie

Er volgde een reeks burgeroorlogen, waaruit de geadopteerde zoon van Caesar als overwinnaar naar voren kwam:  Augustus 'verhevene'.

Belangrijk:

In 27 v. Chr. begint onder Augustus de keizertijd, die tot 476 zou duren. 

Theorie

Na 5 eeuwen komt de bestuursvorm van de republiek onder druk te staan

Belangrijk:

Julius Caesar was een enorm populaire generaal die vermoord werd door de senaat omdat ze bang waren dat hij de republiek afschafte en alleenheerser werd. 

Leerdoel 4

Belangrijk:

Omdat de Romeinen hun manier van bouwen meenamen naar veroverde gebieden, verspreidde de Grieks-Romeinse stijl zich over een groot gebied: Romanisering (West-Europa)

Deze klassieke cultuur zou in Europa een blijvende invloed hebben. 

(Klassiek heeft altijd betrekking op Grieks-Romeinse cultuur)

Leerdoel 2

Door de verovering van Griekse kolonien in Zuid-Italie en later de hele Griekse wereld, raakte de Romeinse cultuur beïnvloed door die van de Grieken. Door de oorlogsbuit kwam hoogstaande Griekse kunst naar Rome waar deze zeer werd bewonderd en volop nagebouwd. 

Belangrijk: 

De Romeinen voegden aan de Griekse architectuur twee technische verbeteringen toe: beton en boogconstructie. 

Imperium: Een groot rijk waarin meerdere volken door één volk worden bestuurd.