5.4 Van goud naar zilver

5. Een koning te rijk

5.2 Een glorieuze Gouden Eeuw

5.3 Een gouden leven

5.4 Van goud naar zilver

5.5 Absolutisme: Alle macht voor de koning

Algemene informatie

Weekplanner

Lesplanner

Aanwezigheidscheck

Weekplanner

Lesplanner

Leerdoelen

Uitleg

Filmpje

Terugkoppeling

Verwerken lesstof

Leerdoelen

H5: Ik kan de politieke ontwikkelingen in de Republiek uitleggen, door:

S5.1: Ik kan uitleggen waarom de staatsgezinden en Oranjegezinden het niet met elkaar eens waren na de Vrede van Münster.

S5.2: Ik kan de rol en invloed van Johan de Witt tijdens de Republiek benoemen.

S5.3: Ik kan 3 oorzaken geven waarom het jaar 1672 als rampjaar wordt gezien.

H6: Ik kan 2 voorbeelden geven en het ontstaan uitleggen van politieke onrust in het heden in Europa. (t/i)

H6.1 Ik kan door onderzoek achterhalen welke hedendaagse politieke onrust er in Europa gaande is. (t)

H6.2 Ik kan uitleggen hoe de politieke onrust van 4.1 is ontstaan. (t)

H6.3 Ik kan een oplossing bedenken waardoor er minder politieke onrust in Europa komt. (i)

De Staten-Generaal kwam in 1650 bijeen en besloten dat er vijf gewesten verder gaan zonder een nieuwe stadhouder te kiezen.

Wie is eigenlijk de baas in de Republiek?

Na de Vrede van Münster in 1648

Wennen om in vrede te leven

Wie is eigenlijk de baas in de Republiek?

Voor de dood van Willem II was men boos vanwege een poging tot een staatsgreep

Stadhouder Willem II had ambitie om koning te worden 

Na de dood van de stadhouder grepen tegenstanders de macht.

Staatsgezinde waren regenten en stonden achter de raadspensionaris 

Oranjegezinde waren aanhangers van de stadhouders van Oranje

Wie is eigenlijk de baas in de Republiek?

Na de dood van Willem II kwam er tijd zonder een stadhouder

Eerste stadhouderloze periode 1650 - 1672

In 1653 werd Johan de Witt aangesteld als raadpensionaris 

Johan de Witt stamt uit de regentenfamilie De Witt. In 1653 wordt hij benoemd tot raadpensionaris van het gewest Holland. Hij is dan al ingewerkt, want hij heeft zijn voorganger een paar keer moeten vervangen. Hij blijft in functie tot 1672.

Dit portret is naar het leven geschilderd door Adriaan Hanneman in 1665.

Van beneden naar boven zien we het bestuur van een stad, van een gewest (Gewestelijke Staten, in ons huidige bestuur nu Provinciale Staten geheten) en van het hele land.

Wat is een staatsgreep?

1. Poging om de macht met geweld over te nemen
2. Onafhankelijk verklaren van je land
3. Opstappen van de huidige regering
4. De relatie tussen de koning en de regeringsleider

Welke uitspraak over de staatsgezinden is niet waar?

1. De staatsgezinden waren voor een sterke macht van de Gewestelijke Staten
2. De staatsgezinden waren voor een sterke macht van de stadhouder
3. De staatsgezinden waren vooral Hollandse regenten
4. De staatsgezinden stonden tegenover de oranjegezinden

Wie waren de Oranjegezinden?

1. Burgers die vonden dat de stadhouder minder macht moest krijgen.
2. Burgers die vonden dat de stadhouder juist meer macht moest krijgen.

Leerdoelen

H5: Ik kan de politieke ontwikkelingen in de Republiek uitleggen, door:

S5.1: Ik kan uitleggen waarom de staatsgezinden en Oranjegezinden het niet met elkaar eens waren na de Vrede van Münster.

S5.2: Ik kan de rol en invloed van Johan de Witt tijdens de Republiek benoemen.

S5.3: Ik kan 3 oorzaken geven waarom het jaar 1672 als rampjaar wordt gezien.

H6: Ik kan 2 voorbeelden geven en het ontstaan uitleggen van politieke onrust in het heden in Europa. (t/i)

H6.1 Ik kan door onderzoek achterhalen welke hedendaagse politieke onrust er in Europa gaande is. (t)

H6.2 Ik kan uitleggen hoe de politieke onrust van 4.1 is ontstaan. (t)

H6.3 Ik kan een oplossing bedenken waardoor er minder politieke onrust in Europa komt. (i)

Aan de slag...

5.4 Van goud naar zilver (SW)

H: Maak opdracht 1-2-3

V: Maak opdracht 1-2

Klaar?

1. Vul je leerdoelenblad in

2. Leer de woordjes van vandaag (HW)

3. Vul de invulsamenvatting in 5.6

• Alleen of in tweetallen
• Maak de opdrachten zelf (dus niet overschrijven)
• Vraag? eerst de tekst lezen dan pas vragen aan docent

5. Een koning te rijk

5.2 Een glorieuze Gouden Eeuw

5.3 Een gouden leven

5.4 Van goud naar zilver

5.5 Absolutisme: Alle macht voor de koning

Algemene informatie

Weekplanner

Lesplanner

Aanwezigheidscheck

Weekplanner

Lesplanner

Leerdoelen

Uitleg

Filmpje

Terugkoppeling

Verwerken lesstof

Leerdoelen

H5: Ik kan de politieke ontwikkelingen in de Republiek uitleggen, door:

S5.1: Ik kan uitleggen waarom de staatsgezinden en Oranjegezinden het niet met elkaar eens waren na de Vrede van Münster.

S5.2: Ik kan de rol en invloed van Johan de Witt tijdens de Republiek benoemen.

S5.3: Ik kan 3 oorzaken geven waarom het jaar 1672 als rampjaar wordt gezien.

H6: Ik kan 2 voorbeelden geven en het ontstaan uitleggen van politieke onrust in het heden in Europa. (t/i)

H6.1 Ik kan door onderzoek achterhalen welke hedendaagse politieke onrust er in Europa gaande is. (t)

H6.2 Ik kan uitleggen hoe de politieke onrust van 4.1 is ontstaan. (t)

H6.3 Ik kan een oplossing bedenken waardoor er minder politieke onrust in Europa komt. (i)

Bedreiging voor de handel

Door de Vrede van Münster werd De Republiek als land erkend

Niet alleen voordelen

Engeland en Frankrijk zagen hen als bedreiging 

Frankrijk zette een bescherming op de eigen handelsbelangen

Engeland deed dit ook in de Act of navigatie 

Alleen eigen schepen mocht in de haven komen

Dit zorgde voor een handelsoorlog met Engeland en Frankrijk 

De Acte van Navigatie wordt in 1651 door het Engelse parlement goedgekeurd. Het is een verbod op (niet-Engelse) schepen om goederen die niet uit het eigen land komen Engeland binnen te voeren. De wetstekst is zo opgesteld dat het de handelspositie van de Nederlandse gewesten zou aantasten.

Bedreiging voor de handel

Raadpensionaris Johan de Witt onderhandelden met Engeland 

Het leger werd hiervoor ook ingezet om dit te forceren 

O.l.v. Michiel de Ruyter boekte de Republiek veel successen 

Vrede van Breda

De Engels-Nederlandse oorlogen begonnen met de 

Eerste Engelse Zeeoorlog 

(1652 - 1654).

Michiel de Ruyter is een van de bekendste zeehelden uit de Nederlandse geschiedenis. Begonnen aan zijn carrière als eenvoudig zeeman in het gewest Zeeland, wordt hij al op z’n dertigste kapitein. In maar enkele jaren verdient hij al zoveel geld dat hij de zee vaarwel kan zeggen om op een landgoed te gaan rentenieren. Maar in de eerste Engelse Zeeoorlog wordt De Ruyter om zijn ervaring gevraagd deel te nemen. Hij blijft vervolgens in vaste dienst als admiraal. Onder zijn commando behaalt de generaliteitsvloot successen in de Eerste, Tweede en Derde Engelse Zeeoorlog.

De Vrede van Breda houdt een verdrag in tussen de Republiek en Engeland dat een eind maakt aan de Tweede Engelse Zeeoorlog (1665 - 1667). Volgens de afspraken komt Nieuw- Amsterdam (het latere New York) in handen van de Engelsen en wordt Suriname onderdeel van de Republiek. Ook worden de Engelse scheepvaartwetten voor de Republiek versoepeld.

Bedreiging voor de handel

Hierbij ging Johan de Witt in het geheim akkoord met de Acte van Seclusie. 

De vrede met Engeland hield maar kort stand, 

want in 1665 begon al de Tweede Engelse Zeeoorlog.

In de Acte van Seclusie (= uitsluiting) van 1654 moet het gewest Holland beloven het stadhouderschap nooit aan Willem III of diens nakomelingen te gunnen. Voor Johan de Witt was dit geen groot offer: hij zag zelf ook weinig in het stadhouderschap. Wel was het vernederend dat door de Engelsen werd bepaald wie voor het stadhouderschap in aanmerking mocht komen en wie niet.

Bedreiging voor de handel

1667 probleem met Lodewijk XIV

Bezetting van de zuidelijke Nederlanden

Hij streefde naar economische onafhankelijkheid

Zelfstandige economie in een land 

De Republiek wilde veel handelen met Frankrijk

Kort na Spanje kwamen er nieuwe vijanden

Engeland en Frankrijk wilde niet meer toekijken naar De Republiek

Zij waren de sterke concurrenten

Een ruiterportret van koning Lodewijk XIV van Frankrijk.

Dit schilderij, van de hand van René-Antoine Houasse uit de tweede helft van de 17e eeuw, hangt in Versailles.

Aan de slag...

5.4 Van goud naar zilver (SW)

H: Maak opdracht 7+ 8

V: Maak opdracht 4+ 5 

Klaar?

1. Vul je leerdoelenblad in

2. Leer de woordjes van vandaag (HW)

3. Vul de invulsamenvatting in 5.6

• Alleen of in tweetallen
• Maak de opdrachten zelf (dus niet overschrijven)
• Vraag? eerst de tekst lezen dan pas vragen aan docent

5. Een koning te rijk

5.2 Een glorieuze Gouden Eeuw

5.3 Een gouden leven

5.4 Van goud naar zilver

5.5 Absolutisme: Alle macht voor de koning

Algemene informatie

Weekplanner

Lesplanner

Aanwezigheidscheck

Weekplanner

Lesplanner

Leerdoelen

Uitleg

Filmpje

Terugkoppeling

Verwerken lesstof

Leerdoelen

H5: Ik kan de politieke ontwikkelingen in de Republiek uitleggen, door:

S5.1: Ik kan uitleggen waarom de staatsgezinden en Oranjegezinden het niet met elkaar eens waren na de Vrede van Münster.

S5.2: Ik kan de rol en invloed van Johan de Witt tijdens de Republiek benoemen.

S5.3: Ik kan 3 oorzaken geven waarom het jaar 1672 als rampjaar wordt gezien.

H6: Ik kan 2 voorbeelden geven en het ontstaan uitleggen van politieke onrust in het heden in Europa. (t/i)

H6.1 Ik kan door onderzoek achterhalen welke hedendaagse politieke onrust er in Europa gaande is. (t)

H6.2 Ik kan uitleggen hoe de politieke onrust van 4.1 is ontstaan. (t)

H6.3 Ik kan een oplossing bedenken waardoor er minder politieke onrust in Europa komt. (i)

Het rampjaar 1672

Engeland en Frankrijk werkte samen tegen De Republiek 

Engeland had er belangen bij om weer een stadhouder aan te stellen

Neef van de Engelse koning was Willem III

Engeland hoopte dat hij de juiste besluiten zal nemen voor Engeland

Willem III is de zoon van Willem II en de Engelse prinses Marie Henriëtte Stuart. Ook Willem III trouwt een Engelse prinses: zijn nicht Maria Stuart. In 1660 wordt de Acte van Seclusie ongedaan gemaakt en vanaf dan streeft Willem III naar een hoge positie in de Republiek.

Het rampjaar 1672

Maart 1672, begin van het rampjaar

Engeland viel aan via de zee

Frankrijk samen met Keulen en Münster vielen de Republiek binnen

Steden vielen, men wilde weer een stadhouder 

Willem III werd stadhouder in de Republiek > niet voor Engeland

Woede onder de bevolking

Johan en Cornelis de Witt werden opgepakt en vermoord door het volk

Vooral Johan de Witt krijgt de schuld van het rampjaar. Zijn broer Cornelis is in juli 1672 opgepakt, omdat hij in het geheim Willem III zou hebben willen vermoorden. Voldoende bewijs is er niet en daarom helpt Johan Cornelis met een hoger beroep. Als Johan de gevangenis wil verlaten, bestormt een boze menigte de gevangenis en lyncht de broers. Vervolgens worden hun lijken op de executieplaats opgehangen en opengereten. 

Het rampjaar 1672

Engeland verloor ondertussen op zee 

Bondgenoten van De Republiek kwamen op

Frankrijk moest zich terug trekken

De oorlog was voorbij maar het ging slecht met de Republiek

• Oorlog had veel geld gekost
• Door de oorlog gaf men geen geld uit

Dit zorgde voor een slechte economische status van De Republiek 

Een kaart van de situatie in het rampjaar. De Republiek kon dankzij de Hollandse Waterlinie laaggelegen delen onder water zetten waardoor een landleger niet verder kon.

Aan de slag...

5.4 Van goud naar zilver (SW)

H: Maak opdracht 9-10-11-12

V: Maak opdracht 6-7-8

Klaar?

1. Lever 5.4 in op Tijd voor geschiedenis

2. Vul je leerdoelenblad in

3. Leer de woordjes van vandaag (HW)

4. Vul de invulsamenvatting in 5.6

• Alleen of in tweetallen
• Maak de opdrachten zelf (dus niet overschrijven)
• Vraag? eerst de tekst lezen dan pas vragen aan docent